यो रोग लम्पी स्किन डिजिज भाइरसबाट गाईभैँसीमा लाग्छ । यो पक्सविरिडेइ ९एयहखष्चष्मबभ० परिवारको डीएनए भाइरस हो । यो रोग नेपालको झापा, मोरङ, सुन्सरी, रौतहट, मकवानपुर, काभ्रेपलाञ्चोक, तनहुँ, कास्की र काठमाण्डौँ उपत्यकामा देखिएको छ । लम्पी स्किन डिजिज ९एलसीडी० अफ्रिकी राष्ट्रबाट सन् २०१२ बाट मध्यपूर्व, दक्षिणपूर्वी यूरोप, रुस र कजाकास्तानमा फैलिएर सन् २०१९ मा बंगलादेश, भारत र चीनमा देखिएको थियो । नेपालमा जुलार्इ २०२० मा प्रयोगशालाबाट परीक्षण गरी लम्पी स्किन डिजिज रोग यकिन भइसकेको छ ।
भेक्टरबाट सर्ने यो रोगको प्रकोप मनसुन, गर्मी मौसममा बढी हुनेहुँदा विशेष सतर्कता अपनाउनुपर्छ ।

रोग सर्ने तरिका
यो रोग किर्नाले, लामखुट्टेको टोकाइ, डाँस, झिँगाको टोकाइबाट सर्छ । साथै जैविक सुरक्षा अवलम्बन नगरीकन पालिएका गाई भैँसीमा संसर्ग, लसपसबाट सर्छ । साथै संक्रमित पशुमा प्रयोग गरेको सुई स्वस्थ पशुमा प्रयोग गरे पनि रोग सर्छ । दूषित दाना पानी, घाँस परालमार्फत पनि रोग सर्न सक्छ ।

रोग सर्ने अवधि
पशुमा ज्वरो भाइरस प्रवेश गरेको ६ देखि ९ दिनभित्र आउँछ । बिरामी गाई, भैँसीको छालामा गिर्खा, ४देखि २० दिनभित्र देखापर्छ । ओआईईको मापदण्डमा रोगको इन्कुवेसन पिरियड २८ दिन तोकिएको छ ।
गाई, भैँसीमा रोग ५ देखि ४५ प्रतिशतमा लाग्न सक्छ । एलएसडीमा मृत्युदर १० प्रतिशतभन्दा कम नै  हुन्छ ।

रोगको लक्षण
१. उच्च ज्वरो १०४˚ वा बढी आउने ।
२.    शरीरको विभिन्न ठाउँमा घाँटी, पछाडिको खुट्टा पेट र थुन वरपर सानादेखि ठूला गिर्खाहरु देखिने ।
३.    मुखबाट फिज बग्ने, सिँगान तथा चिप्रा कचेरा निकाल्ने ।
४.    दुध उत्पादन २५(८० प्रतिशत घट्ने ।
५.    ब्याउने पशुले तुहाउने र बाँझोपनासमेत देखिने ।

उपचार
क.ज्वरो आएमा एन्टिपाइरेटिक ‍औषधि ९ज्वरो घटाउन० दिनुपर्छ ।
ख.     दोस्रो ब्याक्टेरियल संक्रमण रोग एन्टिवायटिक्स दिन सकिन्छ ।

रोग नियन्त्रणका उपाय
क.    गोठमा जैविक सुरक्षा अवलम्बन गर्ने ।
ख.    लामखुट्टे, किर्ना, डाँस, झिङ्गा न्यूनीकरण गर्न सरसफाइ गर्ने, नजिकै पानी जम्ने खाल्डो छोप्ने वा पुर्ने गर्नुपर्छ ।
ग.    लाइभ एटेन्युएटेड होमोलोगस निथलिङ स्ट्रेनको खोप ४ महिना वा बढी उमेरको गाई भैँसीमा खोप लगाउने ।
घ.    खोप लगाउन पूर्व रोग नलागेको क्षेत्रमा क्लिनिकल परीक्षण गरेरमात्र खोप लगाउने ।
ङ.     सिप पक्स १० ह गाई भैँसीमा लगाउन सकिन्छ । गोटपक्स पनि लगाउन सकिन्छ । तर नेपालमा यो खोप लगाउन उक्त रोगहरु महामारी नभएकोले गर्दा नलगाउने रणनीति छ ।
च.   पशु क्वारिन्टन सेवा मजबुत पार्ने पशु ढुवानी ९गाई, भैँसी प्रजाति० गर्दा पशु स्वास्थ्य प्रमाणपत्र र रोग नदेखिएको क्षेत्रबाट मात्र गर्ने ।
छ.    मरेको पशुलाई खाल्डोमा गाडी माथिबाट चुन छर्कने ।
ज.    सरसफाइ र गोठलाई निसंक्रमित गरी पुनः पशु गोठमा राख्‍ने ।
झ.    पशुमा तथा फार्ममा भेक्टर कन्ट्रोल गर्न उपयुक्त रणनीति अवलम्बन गर्ने ।
ञ.    काँचो छाला तथा वीर्यबाट रोग सर्ने हुँदा यस्तो पदार्थ लम्पी स्किन मुक्त राष्ट्रबाट मात्र आयात गर्ने ।

उपसंहार
  लम्पी स्किन डिजिजको क्लिनिकल सर्भिलेन्स गर्नलाई मौजुदा पशु चिकित्सक र पाराभेटेरिनरियनलाई विषयवस्तुको छोटो तालिम दिई कार्य क्षेत्रमा परिचालन गर्ने ।
शंकास्पद रोगको नमुना पशु पन्छी रोग अन्वेषण प्रयोगशालामा संप्रेषण गर्ने ।
स्थानीय र प्रदेश सरकारको समन्वयमा पशु सेवा विभागबाट सिफारिस गरिएको खोपहरू लगाउने । खोपले ३ वर्षसम्म रोगसँग जुध्ने प्रतिरोधात्मक क्षमता प्रदान गर्छ ।
यो रोगलाई उद्‍गम बिन्दुमा नै नियन्त्रण गरी दुग्ध उत्पादकत्व वृद्धि गर्ने योजनालाई मूर्तरूप दिनु जरुरी छ ।

महानिर्देशक, पशु सेवा विभाग