आँपको महिना भएकाले पूजाको प्रसाद खाएका अल्लारे केटाहरूले काँचो आँपमा दाँत गाड्ने पो हुन् कि । डर थियो नै । त्यसैले नै भर्‍याङमाथि घोप्टे लगाइएको थियो ।
राजेश खनाल 

लकडाउन हुनुभन्दा दुई दिनअघि बबरमहलमा कोटेश्वरतिर जाने नेपाल यातायात कुरेर बसेको थिएँ । अब आउला बस, तब आउला बस, तर बसको अत्तोपत्तो थिएन । 

बस कुर्दै निकैबेर सडकपेटीमै समय बित्यो । 

कोरोना कहरको फैलावटले धेरै कुरा खुम्चिँदै गइरहेको थियो । सडकमा गुड्ने गाडीको संख्या ह्वात्तै खुम्चिसकेको थियो । त्यसैको परिणाम भोग्दै थिएँ, सडकमा एक्लो उभिएर । 

सडकमा एक्लै ! छेउछाउ अरू कोही थिएनन् । यस्तो बेला दिउँसै पनि अत्यास लाग्दो रहेछ ! पहिलोपटक अनुभव गर्दै थिएँ ! 

घर फर्किनलाई बस बिसौनीमा बीस मिनेट÷आधा घण्टा कुनुपर्नेमा एक घण्टाको समय लिन थालिसकेको थियो, बसले । बसको संख्या खुम्चिएकै कारण कुर्ने समय फराकिलो हुँदै गएको थियो ।

त्यसैले पनि समय काट्न कठिन भइरहेको थियो । बस कतिबेला आउने हो, ठेगान थिएन । त्यही रनहामा एकजना गफाडी दाइलाई फोन लगाएँ । उनीसँग केही समय गफै गरेर बिताउनैका लागि पनि फोन लगाएको थिएँ ।

रिङब्याक टोनमा लोकलहरी घन्किन थाल्यो । केहीबेर लोकगीत सुनेँ । उनले जानेरै गीत सुनाउन फोन नउठाएजस्तो लाग्यो । गीत निभ्ने बेला बल्ल फोन उठ्यो ।

“हलो ?”

“म राजेश बोल्दै छु ।”

“के छ केटा ? के गर्दै हो ? घरैमा त होलाऊ नि ? कि बाहिर निस्किएका छौ ?”

चारवटा प्रश्न लगातार ममाथि बर्सिए । यसो रमाइलो गफगाफ गरुँला र केही समय बिताउँला भनेर फोन गरेको, अन्तर्वार्ता दिन बसेजस्तो महसुस भयो ।

भनेँ, “म बाहिरै छु । कोठा फर्किनलाई गाडी रुँगेर बसेको ।”

“ओहो ! यो त भएन है । बुझेर पनि बाहिर निस्किदिने, तिम’रु ? अब त बाहिर निस्कनै हुँदैन । यो कोरोनादेखि सबैले सतर्क रहनुपर्छ ।” 

उताबाट फेरि उपदेश वचनको वर्षा भयो । म केहीबेर कुराकानी गरेरै रमाइलो गर्ने मुडमा थिएँ । मेरा सारा मुड स्खलित भए । अब के गर्ने ? कसरी कुरो मोड्ने ? हैन भने फोन राख्नुको विकल्प थिएन । 

हुनत ती दाइका कुरा पनि नाजायज थिएनन् । आफ्ना भाइ सरहकालाई उनले त्यति भन्नु हक पनि त हुन्थ्यो । त्यसैले मैले उनको कुरालाई ‘हुनत हो’ भन्दै आफू जरुरी कामले गर्दा थापागाउँसम्म आउनुपरेको प्रस्टीकरण दिएँ । 

त्यसपछि मात्रै उनीसँग यस्तै १०/१२ मिनेट गफिएँ । त्यतिन्जेलसम्म पनि बसको अत्तोपत्तो थिएन । बबरमहलको चारैलेन सडकमा दुईचार जना मिलेर डन्डी–बियो खेले हुनेखालको सन्नाटा थियो !

निकै बेरपछि मात्रै बस आयो । लगभग खाली । शनिबार पनि सिट नपाइने बसमा यात्रु नाइँका बराबर थिए । प्रायः सबै सिट खाली थियो । साँच्चै कोरोनाले कहरै मच्चाउने हो कि ? सिट देखेर मन त्रसित भयो । 

घर फर्किएँ । भोलिपल्टदेखि बस चल्न बन्द भयो । तेस्रो दिनदेखि त सबैसबै नौलो लाग्न थाल्यो !

चैत ११ देखि सरकारले नै घरभित्र बस्नू, बाहिर ननिस्किनू भनेर उर्दी जारी गर्‍यो । कहिले नभोगिएको लकडाउन जीवनमा पहिलोपटक भोग्दै थिए, सबै नेपाली । नेपाली मात्रै होइन, विश्वका धेरै जनता लकडाउन अर्थात् बन्दाबन्दी भोग्दै थिए । 

त्यसपछिको लामो समय घर, कोठा, कम्पाउन्डमै बित्यो । यदाकदा चोकतिर र नजिकै बस्नु हुने कान्छो मामा कहाँ जानुबाहेक ।

साता दुई सातापछि हठात् मलाई सम्झना भयो मेरो मावल गाउँमा बस्दाको एउटा प्रसंग । सायद त्यो हामी आठजनाको जीवनको पहिलो लकडाउन थियो ! जुन घटना परिवेश मेरो दिमागमा बारम्बार आइरह्यो, लकडाउनको यो अवधिभर । अनि मलाई हसाइरह्यो ।

४०/४२ वर्षअघि । हामी सबैको उमेर यस्तै १३/१४ वर्षको हुँदो होे । अल्लारे उमेर । नगर् भनेको कुरा बढी गर्नुपर्ने । त्यो स्वाभाविक पनि थियो । कसैलाई टेर्ने कुरै थिएन । अटेरी नम्बर एक थिए हाम्रा समवयी । 
गृष्म ऋतु । वैशाख–जेठको महिना । उखरमाउलो गर्मी । पसिनाले भिजेको कमिज सुकाउने राप ! बिजुली बत्ती थिएन । गाउँमा बिजुली पुगेकै थिएन । हावा चल्यो भने ठन्डा भयो । हैन भने आँपको बगैंचामा पुगेर शीतल छायाँ खोज्नुपर्थ्यो । स्कुल नभएको दिन बगैंचामै बित्थ्यो अधिकांश समय ।

गाउँमा बेलाबखत हुने तिथि–श्राद्ध, पूजापाठ अस्वाभाविक होइन । त्यसैबेला शुक्रबारका दिन सन्तोषीमाताको व्रत लिने प्रचलनले व्यापकता पाएको थियो । गाउँमा कसै न कसैको शुक्रबारका दिन व्रत हुन्थ्यो नै ।

त्यही वैशाख–जेठकै रापिलो तर आँपिलो मौसममा एकजना माइजूले शुक्रबारे व्रतको उद्यापन गर्ने हुनुभयो । हामी आठजना कुमार छौंडाहरूले उद्यापनका लागि निम्तो पायौं । चाडपर्व, तिथि–श्राद्धमा निम्तो पाउँदा हाम्रो खुसीले सीमा नाघ्थ्यो । पयर भुइँमा हुन्थेनन् ।

कारण, त्यस्तो पूजाआजाका समयमा दरदक्षिणा पाइन्थ्यो । दक्षिणामा आएको अलिअलि दाम जोडेरै सीमावर्ती भारतीय बजार जयनगर पुगेर सिनेमा हेरिन्थ्यो । मन लागेको खानेकुरा खाइन्थ्यो । यात्रामा पैसा पर्थेन । साधन हुन्थ्यो, साइकल ।

त्यसैले यो निम्तो पाउँदा पनि हामी दंग पर्यौं । र बिहान ८/९ बजेतिरै पूजाघर पुग्यौं । पूजाको रमाइलो हेर्नु थियो नै । मीठोमीठो खानपानले हामी आठै जनालाई राजा बनाएको थियो ।

पूजापाठ सक्याएर खानपिन गर्दै दिउँसोको १२/१ बजेको थियो होला । खाइसकेपछि ‘तिमे’रु माथि बार्दलीमा बस्दै गर’ भन्नुभयो माइजूले । हामी अष्ठमूर्ति काठेघरको माथ्लो तलाको बार्दलीमा थकाइ मार्न लहरै लड्यौं । र केही बेरपछि आँपगाछी (बगैंचा) मा गएर दिन बिताउने योजना बनाउन थाल्यौं ।

त्यसैबेला सायद कसैले बार्दलीको घोप्टे तानेर चुकुल लगाइदिए । हामी आठ केटाको आँप गाछीमा गएर उछलकुद गर्ने योजनामा ह्वालह्वाल्ती पानी पोखियो । त्यहाँबाट उम्किने कुनै उपाय नै थिएन ।

सन्तोषी माताको व्रतमा अमिलो वर्जित छ । अमिलो खान हुँदैन । आँपको महिना भएकाले पूजाको प्रसाद खाएका अल्लारे केटाहरूले काँचो आँपमा दाँत गाड्ने पो हुन् कि । डर थियो नै । त्यसैले नै भ¥याङमाथि घोप्टे लगाइएको थियो । 

त्यसबेला कोरोनाभन्दा डरलाग्दो थियो आँपका दानाहरू । त्यसैले पनि होला, यता आँपको बगैंचामा गएर गाछीमुनि बसेर रमाइलो गर्ने योजना बनाइरहेका हामी केटाहरू अचानक ‘लकडाउन’मा परेका थियौं । 

त्यो दिन साँझ ७ बजेतिर मात्रै हामीमाथिको अप्रत्यासित ‘लकडाउन’ हटेको थियो । त्यसपछि मात्रै सबै केटाहरू गुरुरुरुरुरु आ–आफ्नो घरतिर दगुर्न पाएका थिए । 

चैत ११ गतेपछि लकडाउनका दिनमा त्यो प्रसंग खुबै सम्झिएँ । चालीस वर्षअघिको त्यो घटना ‘लकडाउन’ नै त थिएन । तर सरकारी लकडाउनमा बसिरहँदा ‘लकडाउन’ त्यो पनि थियो, मस्तिष्कले सम्झाइरहेको थियो ।

लकडाउनमा घर बसिरहँदा त्यस दिनको शुक्रबारी मात्रै सम्झना भएन, काँचै खाँदा पनि मज्जा आउने चौरिया, कृष्णभोग, श्रीधन, बम्बई आँप पनि खुब सम्झिएँ ।

शुक्रबारी पूजाका दिन आँप गाछीमा गए पनि सायद आँप खाइन्थेन । अमिलो खान हुन्न भन्ने हामी सबैलाई थाहा थियो । तर झुक्किन्छन् कि केटाहरू । टोकी पो हाल्छन् कि, आँपका टिकोला । त्यो डर जिउँदै थियो । किनभने अल्लारे केटाहरूको भर त थिएन ।

आज त्यो अमिलो आँप टोक्नुभन्दा पनि डरलाग्दो परिस्थिति छ, बाहिर । चार महिना लामो लकडाउन खुलिसकेको छ । लकडाउन हुनु दुई दिनअघिको सडक आज सपना भएको छ । अचेल बबरमहलको त्यही ठाउँमा दह्रो जाम देखिँदै छ, जुन ठाउँमा डन्डीबियो खेल्न सकिन्थ्यो, चार महिनाअघि !

म सम्झिँदै छु त्यो दिन । र लाग्दै छ, घोप्टे लाउनु यतिबेला पो जरुरी भएको छ ।