काठमाडौं । स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्ले नेपालमा पनि अन्य देशहरुले जसरी प्लाज्मा थेरापी गर्ने निर्णय गर्यो । जसका लागि कोरोना निको भएका व्यक्तिहरुको रगतको प्लाज्मा लिएर उपचार गर्ने निर्णय भयो । सोही अनुसार कोरोना संक्रमणमुक्त भएका नुवाकोट स्थायी घर भई काठमाडौंको बौद्धमा बस्ने २८ वर्षका पुरुषले रगत दिएका थिए । ती व्यक्ति कोभिड-१९ को संक्रमण हुँदा टेकुस्थित शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालमा उपचार गराएका थिए ।
उनको व्यक्तिगत विवरण परिषदले हेरेर ती व्यक्तिलाई सम्पर्क गरेको रहेछ । मलाई ती व्यक्तिको सम्पर्क नम्बर परिषदले दिएको थियो । सुरुमा ती व्यक्तिलाई काउन्सिलिङ् गरिएको थियो । ती रगत दान दिने व्यक्ति एकदमै सकारात्मक भएका थिए । उता त्रिवि शिक्षण अस्पताल (टिचिङ)को आईसीयूमा रहेका संक्रमितको अवस्था जटिल बन्दै भेन्टिलेटरमा लैजानुपर्ने अवस्था आएको रहेछ । मलाई छिटोभन्दा छिटो प्लाज्मा बनाइदिनु भनेर अस्पतालको आईसीयूको टिमले अनुरोध गरेको थियो ।
साउन १५ गते बिहीबार ती कोरोना (कोभिड १९) निको भएका व्यक्तिबाट चार सय १५ एमएल रगत लिएका थियौं । जुन बिहानको समयमा लिइएको थियो । दुई घण्टा प्लाज्मा छुट्याउन लाग्यो । दुई सय एमएल छुट्याइयो भने 'क्वालिटी कन्ट्रोल' जसले सफा राम्रो गर्न दुई घण्टा लाग्यो । सोही दिन राति नै टिचिङंको आईसीयूमा रहेका कोरोना संक्रमितलाई प्लाज्मा दिइएको थियो । नेपालमा कोभिडका बिरामीको लागि यो विधि सुरु भएको थिएन्, यो पहिलो क्लिनिकल ट्रायल थियो ।
पहिलो प्रयास नै असफल भएमा अन्यले प्लाज्मा दान गर्न वा प्लाज्मा लिन नमान्ने वा असफल भयो भनेर नकारात्मक सन्देश जाने भनेर उक्त दिन तनाव भएको थियो । तर प्लाज्मा थेरापी सफल भएको छ । प्लाज्माको पहिलो डोज लिएका टिचिङको आईसीयूमा उपचाररत संक्रमित आईसीयूबाट बाहिर आएका छन् ।
यो प्लाज्मा थेरापीको विधि रगत दान गर्न कोभिड १९ निको भएका १४ दिनपछि मात्र दिन मिल्छ अथवा कोरोना पोजेटिभ देखिएको २९ दिनपछि मात्र प्लाज्मा दिन मिल्छ । रगत दान गर्ने व्यक्तिको आरटी पीसीआर नेगेटिभ भएको हुन्छ ।तर आरडीटी पोजेटिभ हुनुपर्छ ।
त्यसैगरी यो थेरापी विश्वमा नै कोभिड-१९ का बिरामीको लागि भइरहेको छ । विभिन्न अध्ययन हेर्दा ५४ प्रतिशत प्लाज्मा थेरापीबाट जटिल अवस्था भएका व्यक्तिलाई बचाउन सकिन्छ ।
यो विधि अहिले सुरु भएको होइन् । इबोलाको समयमा समेत सुरु प्लाज्मा थेरापी विधि प्रयोग गरिएको थियो । निको भएको बिरामीमा एन्टीबडी बनेको हुन्छ, त्यो निकालेर अक्सिजनको मात्रा शरीरमा ९३ प्रतिशतभन्दा कम भएको,श्वासप्रश्वासको समस्या भएका, विभिन्न निमोनियाको समस्या भएका, जटिल समस्या देखिएर आईसीयूमा रहेका बिरामीका दिने गरिन्छ ।
पहिला कोरोना निको भएका बिरामीहरु प्लाज्मा दिने व्यक्ति पनि भेटिएको थिएन् । अर्को, आईसीयूमा समेत जटिल कोभिडका समस्या भएका बिरामी पनि भेटिएको थिएनन् । कोभिड १९ निको भएका व्यक्तिको रगत समूह र कोरोनाको जटिल अवस्था भएका बिरामीको रगत समूह मिल्नुपर्छ । कोरोनाको लक्षण फ्रि भएको १४ दिनभएको हुनुपर्छ । कोरोना (कोभिड १९) निको भएका व्यक्तिले पनि अन्य समयमा रगत दान गरेजस्तो प्रक्रिया हो ।
तीन-तीन महिनामा रगत दान गर्न मिल्छ । कोरोना निको भएकाहरुले रगत दान गरेर आईसीयू तथा भेन्टिलेटरमा पुगेका संक्रमितको ज्यान जोगाउन सकिन्छ । देशभर १६ स्थानहरु बल्ड बैंकहरु, विभिन्न अस्पतालहरु रहेका छन् । कोरोना निको भएकाहरुले जहाँ गएर पनि रगत दान गर्न सक्छन् । प्लाज्मा थेरापी गराउन पाँच सयदेखि १५ सयसम्म पर्छ, यदि आर्थिक अवस्था कमजोर भएका बिरामीको लागि छ भने निशुल्क पनि दिन सकिन्छ । दुई सय एमएललाई बढीमा १५ सय मात्र पर्ने हो । रगत दान गर्ने व्यक्तिलाई कुनै पनि हानीनोक्सानी गर्दैन ।
विभिन्न अध्ययनहरुले कोरोनाका जटिल बिरामीहरुलाई दुईदेखि चार डोजसम्म दिएको देखिन्छ । धेरैलाई भने एकदेखि दुई डोज मात्र दिएको देखिन्छ । एक पटकमा प्लाज्मा दुई सयदेखि २ सय ५० एमएल दिने गरिन्छ । धेरैमा दुई सय एमएल दिँदा ठिक हुन्छन् । यदि दोस्रो पटक दिनुपरेमा पहिलो र दोस्रो गरेर चार सय एमएलभन्दा बढी बढाउनु हुँदैन् ।
अन्त्यमा हामीले गत बिहीबार बनाएको प्लाज्मामा एकजनाबाट एक जनामा मात्र दिन मिल्छ । प्लाज्मा थेरापीका लागि चाहिने मेसिन (एफेएरीस) हुन्छ । एफेएरिस मेसिनबाट एउटा कोरोना निको व्यक्तिबाट लिएको रगत चार जनासम्मलाई दिन मिल्छ ।
जसमा आठ सय एमएल निकाल्न मिल्छ । यसबाट प्लाज्मा मात्र निकाल्न मिल्छ । तर यो कतिपय सरकारी अस्पतालहरुले ल्याएर सञ्चालनमा नल्याएर थन्काएका छन् । यदि यी मेसिनहरु सञ्चालनमा ल्याउन सकियो भने धेरै कोरोना निको भएको व्यक्तिहरु (डोनर ) खोज्नु पर्दैन थियो । नेपालमा 'ब्लड ट्रान्सफ्युजन' मेडिसिन विशेषज्ञ एकदमै कम छन् । यदि सरकारले मलाई बोलाएर सहयोग माग्यो भने म सहयोग गर्न तयार छु ।
(ग्रान्डी अस्पतालमा कार्यरत ब्लड ट्रान्सफ्युजन मेडिसिन विशेषज्ञ डा .नेपालसँग बाह्रखरीकी सञ्जिता खनालले गरेको कुराकानीमा आधारित )
1628253175.jpg)
