सन् २०१९ को डिसेम्बर महिनाकै अन्त्यतिर चीनको वुहानमा पहिलोपटक देखिएको कोरोनाभाइरस (कोभिड–१९) अहिले विश्वव्यापी महामारी हुनपुगेको छ । प्रकृतिलाई चुनौती दिने विकसित राष्ट्रहरू नै आज यस रोगबाट सबैभन्दा बढी प्रभावित भएका छन् । यो समस्या कहिलेसम्म रहने हो कसैलाई थाहा छैन । विश्वका धेरै देशले यसको रोकथाम र नियन्त्रणका लागि आआफ्नै तरिका अपनाए पनि धेरै देशले बन्दाबन्दी तथा शंकास्पद व्यक्तिको व्यापक परीक्षणलाई मुख्य रणनीतिका रूपमा अपनाएका छन् ।
भारतमा समेत कोरोनाभाइरसको संक्रमण देखिन थालेपछि खुला सीमा भएको नेपालमा पनि गत दूई सातादेखि बन्दाबन्दी लागू गरिएको छ । संसारभर फैलिएको महामारी तथा बन्दाबन्दीका कारण देशविदेशमा रहेका थुप्रै नेपाली घर फर्किएका छन् । सरकारको आधिकारिक तथ्याङ्क ५० हजारको हाराहारीमा नेपाली अन्य मुलुकबाट घर फर्किएको भन्ने छ । तर, यो संख्या लाखौं हुनसक्ने अनुमान गरिएको छ । यसरी फर्किने अधिकांश भारतमा मजदुरी गर्न गएकाहरू छन् । त्यसमा पनि भारतका औलो प्रभावित क्षेत्रबाट फर्किएका बढी छन् ।
विदेशबाट फर्किएकाको तथ्याङ्क लिने, जनचेतना अभिवद्धि गर्ने, घरलगायत अन्य सुरक्षित स्थानमा राख्ने कार्य अहिले नेपालभर भइरहेको छ । यसमा स्वास्थ्यकर्मीका साथै सेना, प्रहरी र निजामती कर्मचारी पनि परिचालित भइरहेका छन् । यस अवस्थामा अस्पताल र स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित संस्थाहरूको सेवा उल्लेखनीय छ । यहाँ बिरामीहरूको स्वाब परीक्षणले उच्च प्राथमिकता पाएको बताइएको छ ।
संयोग नै मान्नुपर्छ, कोरोना भाइरसको संक्रमण फैलिइरहेका बेला गर्मी मौसम सुरु भएको छ । गर्मी मौसम लामुखुट्टेको बिगबिगी हुने याम हो । लामखुट्टेबाट औलो रोग सर्छ । कोभिड–१९ र औलो रोगका चरित्रहरु फरकफरक भए पनि दुवैको मुख्य लक्षण ज्वरो हो । त्यसैले ज्वरो आएका बिरामीमा पूर्ववत्रुपमा औलोको परीक्षण सेवा संचालनका लागि इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखा, टेकुले कार्य सञ्चालन निर्देशिका बनाई सबै प्रदेशमा पठाइसकेको छ । निर्देशिकाअनुसार ज्वरो आएका सबै बिरामीको औलो परिक्षण गर्न गराउनसमेत परिपत्र जारी गरी सकिएको बताइएको छ । तर, यसतिर हालसम्म धेरैको ध्यान जान सकेको छैन ।
गत आर्थिक बर्षमा नेपालमा औलो बिरामीहरुको संख्या १ हजार ०६५ थियो । तीमध्ये झन्डै ६० प्रतिशत अन्य देशबाट आएका थिए । अरू देशबाट आउनेमा पनि झन्डै ९० प्रतिशत बिरामी भारतबाट आएका थिए । गत वर्ष चैत्र महिनामा मात्रै ३७ जना औलोको बिरामी भेटिएका थिए । यो चैत्रको अहिलेसम्म चारजना मात्रै पत्ता लागेका छन् । यो संख्या लकडाउन सुरु हुनुभन्दा पहिलेको हो ।
औलोको समय सुरु भइसकेको अवस्थामा भारतलगायत अन्य देशहरुबाट नेपाल फर्किएकाहरूको संख्या उल्लेखनीय मात्रामा बढेको पनि छ । तर, अहिलेसम्म बिरामी पत्ता नलाग्नुमा कतै यसको परीक्षणलाई उपेक्षा गरिएकाले पो हो कि भन्ने सन्देह उत्पन्न हुन्छ । त्यसैले भारतलगायत अन्य औलोका जोखिम क्षेत्रबाट फर्किएका र क्वारेन्टिनमा बसेका सबैलाई ज्वरो आएमा औलोको परीक्षण पूर्ववतरूपमा नियमित गर्न लगाउनुपर्ने देखिन्छ । नत्र, कोरोना त भई नै हाल्यो ओझेलमा परेको औलोकै महामारी पनि बेहोर्नुपर्ने हुनसक्छ ।