पोखरा । माघ ९ गते राष्ट्रियसभाको निर्वाचन हुँदैछ । यस (गण्डकी) प्रदेशमा राष्ट्रियसभा सदस्यमा दुई महिला र अन्य पदको लागि निर्वाचन हुँदैछ ।  यस प्रदेशमा २०७४ को निर्वाचनमा कांग्रेसबाट विजयी भएका सदस्य सुरेन्द्रराज पाण्डे र विन्दादेवी रानाको २ वर्षे पदावधि सकिन लागेको हो ।

पहिलो एकतिहाइको पदावधि दुईवर्षको हुने संवैधानिक व्यवस्थाबमोजिम उनीहरुको भागमा दुईवर्षे कार्यकालको गोलाप्रथा परेको थियो ।

रिक्त पदको लागि निर्वाचन आयोगले कार्यतालिका प्रकाशन गरेर निर्वाचन प्रक्रिया अगाडि बढाइसकेको छ ।  अहिलेको चुनावमा विगतको जस्तो एकल संक्रमणीय मत प्रणाली लागु हुँदैन । यसकारण बहुमतीय आधारमा बढी मतभार ल्याउने उम्मेदवार नै विजयी बन्ने निश्चित छ ।

राष्ट्रियसभामा प्रदेशसभा सदस्य र स्थानीय तहका प्रमुख–उपप्रमुखले मतदान गर्नेछन् । तर, उनीहरुको मतभार भने फरक हुन्छ । राष्ट्रियसभा निर्वाचनमा प्रदेशसभा सदस्यको मतभार ४८ र स्थानीय तहका प्रमुख–उपप्रमुखको मतभार १८ तोकिएको छ ।

यसका आधारमा गण्डकीमा ६० प्रदेशसभा सदस्यको दुई हजार ८८० र ८५ स्थानीय तहका १७० जनप्रतिनिधिको मतभार तीनहजार ६० सहित कुल मतभार पाँच हजार ९४० रहेको छ ।
पाँच हजार ९४० मतभारमा बढी ल्याउने दुई उम्मेदवार विजयी बन्नेछन् ।

नेकपा एक्लैको ५७ प्रतिशत मतभार

यसपटक प्रदेशगत रुपमा प्रत्येक क्लष्टरबाट एक–एक जनामात्रै चुनिने भएकाले बहुमत ल्याउने व्यक्तिले चुनाव जित्नेछन् । बहुमतीय प्रक्रियाबाट निर्वाचित हुने भएपछि यहाँ तत्कालीन नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्रको एकीकरण पश्चात देशको सत्तारुढ नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) का उम्मेदवारको जित सुनिश्चित छ ।

प्रदेशसभामा नेकपाको एकल दुइतिहाई बहुमत छ भने, स्थानीय तहमा पनि नेकपा नै अग्रस्थानमा छ । 

यस प्रदेशमा एक महानगर २६ नगरपालिका र ५८ गाउँपालिका सहित ८५ स्थानीय तह रहेका छन् ।  स्थानीय तहको मतपरिणाम अनुसार नेकपा (एमाले+माओवादी केन्द्र) ले प्रमुख–अध्यक्षमा (३४+५=३९) तथा उपप्रमुख–उपाध्यक्षमा (३६+७=४३) स्थानमा विजयी बनेको थियो ।
त्यस्तै, नेपाली कांग्रेस प्रमुख–अध्यक्षमा ४४ स्थान तथा उपप्रमुख–उपाध्यक्षमा ३७ स्थानमा विजयी बनेको थियो ।

राष्ट्रिय जनमोर्चा र स्वतन्त्रका उम्मेदवारले एक–एक स्थानमा प्रमुख पद जितेका थिए ।  राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी र राष्ट्रिय जनमोर्चाले दुई–दुई वटा उपप्रमुख पदमा विजयी बनेका थिए । उपप्रमुखमा एक स्वतन्त्र उम्मेदवार पनि विजयी बनेका थिए ।

स्थानीय तह निर्वाचनमा प्रमुख–उपप्रमुख गरि ८२ स्थानमा जित हात पारेको नेकपाको मतभार एक हजार ४७६ रहेको छ । प्रदेशसभामा ४० सिटसहित सत्तारुढ नेकपाको मतभार एक हजार ९२० सहित कुल तीन हजार ३९६ मतभार रहेको छ । नेकपाको मतभार ५७.१७ प्रतिशत रहेको छ ।

८१ स्थानीय तहका प्रमुख–उपप्रमुख जितेको कांग्रेसको मतभार एक हजार ४५८ रहेको छ । 

प्रदेशसभा निर्वाचनमा भने कांग्रेसले १५ सिट मात्र जितेको छ ।  यसमा प्रत्यक्ष ६ र समानुपातिकका ९ प्रदेससभा समावेश भएका छन् । १५ प्रदेससभा सदस्यको मतभार ७ सय २० हुन आउँछ ।  दुवै मिसाएर नेपाली कांग्रेसको मतभार दुई हजार १७८ हुन आउँछ । जुन कुल मतभारको ३६.६७ प्रतिशत हो ।

प्रदेशमा सरकारलाई समर्थन गर्दै विपक्षमा बसेको राष्ट्रिय जनमोर्चाका तीन प्रदेशसभा सदस्य र स्थानीय तहका तीन प्रमुख–उपप्रमुख मतदाता छन् । 

जनमोर्चाको मतभार कुल १९८ मतभार छ ।  समाजवादी पार्टीका दुई प्रदेशसभा सदस्यको ९६, स्थानीय तहमा दुई स्थानामा जितेको राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीको ३६ र स्वतन्त्रबाट विजयी दुई जनप्रतिनिधिको ३६ मतभार रहेको छ । जनमोर्चाले यसअघि नेकपालाई सघाएको थियो । अहिलेको चुनावमा पनि नेकपालाई नै सहयोग गरेको खण्डमा नेकपाले थप १९८ मत पाउनेछ । स्वतन्त्रबाट विजयी दुई स्थानीय तहका जनप्रतिनिधीको ३६ मतभार पनि नेकपाकै पोल्टामा छ ।

बहुमतीय प्रक्रिया अवलम्वन हुने हुँदा नेकपाको जीत सुनिश्चित छ । यहाँ नेकपाले गोरखाका नारायणकाजी श्रेष्ठ र तनहुँका भगवती न्यौपानेलाई उम्मेदवार बनाएको छ । 

पार्टी प्रवक्ता, सचिवालय सदस्यसमेत रहेका श्रेष्ठ गत ०७४ को प्रतिनिधीसभा निर्वाचनमा समाजवादी पार्टीका संयोजक डा. बाबुराम भट्टराईसँग पराजित भएका थिए । यस्तै, प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेपाली कांग्रेसले स्याङजाका सूर्यप्रसाद रेग्मी र म्याग्दीकी विमला गौचनलाई उम्मेदवार बनाउने निर्णय गरेको छ । 

तर, यहाँ मतभारको तुलना गर्दा कांग्रेसको हार निश्चितजस्तै छ । अन्य दलले भने उम्मेदवार घोषणा गरेका छैनन् । निर्वाचन कार्यतालिका अनुसार शनिबार राष्ट्रियसभा निर्वाचनमा मतदान गर्ने मतदाताको अन्तिम नामावली प्रकाशन गरिएको छ । 

जिल्ला निर्वाचन कार्यालय कास्कीका सूचना अधिकारी रुद्र न्यौपानेका अनुसार निर्वाचनमा स्थानीय तह र प्रदेशसभा सदस्य गरि कुल २७० जनाले मतदान गर्न पाउनेछन् ।

आइतबार भने उम्मेदवारको मनोनयनपत्र दर्ता र सूची प्रकाशनको कार्यतालिका रहेको उनले बताए । २१ गते उम्मेदवारको विरोधमा उजुरी दिने, २२ गते मनोनयनपत्र र उजुरी उपर जाँचबुझ गरी निर्णय गर्ने र २३ गते मनोनयन भएको उम्मेदवारको नामावली प्रकाशन गर्ने कार्यक्रम रहेको आयोगद्वारा जारी सूचनामा उल्लेख छ । 

२४ गते उम्मेदवारले नाम फिर्ता लिने, २५ गते उम्मेदवारको अन्तिम नामावली प्रकाशन गर्ने र निर्वाचन चिह्न प्रदान कार्यक्रम रहेको आयोगले जनाएको छ ।  माघ ९ गते बिहान १० देखि १६ बजेसम्म मतदान कार्यक्रम तोकिएको छ । आयोगका अनुसार मतदान सकिएलगत्तै मतगणना सुरु हुनेछ ।

प्रतिनिधि सभा सदस्य र प्रदेश सभा सदस्यको समानुपातिक निर्वाचन तर्फको उम्मेदवारको बन्दसूचीमा नाम समावेश भएको व्यक्ति राष्ट्रिय सभाको उम्मेदवार हुन नपाउने कानुनी व्यवस्था छ ।

सम्बन्धित दलले नाम फिर्ताका लागि निर्वाचन आयोगमा निवेदन दिएर बन्दसूचीबाट नाम हटाएको खण्डमा भने उम्मेदवार हुन पाउने नियम छ । निर्वाचनका लागि आयोगले निर्वाचन केन्द्र नै तोकिसकेको छ । गण्डकीको चुनाव जिल्ला निर्वाचन कार्यालय कास्कीमा केन्द्र तोकिएको छ ।