नेपालमा हुने गरेका ठूला सडक दुर्घटना राज्यको ‘सामन्ती सोच’को प्रतिफल हो भन्दा आश्चर्य लाग्न सक्छ । त्यसमाथि सामाजिक परम्परा जोगाउन राखिएका जनताका गुठीलाई समेत ‘सामन्ती संस्कारको अवशेष’ ठान्ने कम्युनिस्टहरूले राज गरेका बेला सरकारी नीति र व्यवहार कसरी सामन्ती होला र भन्ने प्रश्न पनि उठ्न सक्छ । परन्तु, यथार्थ त्यही हो — यी दुर्घटनाहरू सामान्य नागरिकको जीवनलाई महत्त्वहीन ठान्ने राज्य संयन्त्रका अधिकारीहरूको सामन्ती सोचकै परिणाम हुन् । गत आइतवार १८ भन्दा बढीको ज्यान गएको सुकुटेलगायत प्रायः ठूला बस दुर्घटना नियमनको अभावमा भएका छन् । बसको क्षमताभन्दा धेरै यात्रु बोक्न नदिएको भए सम्भवतः सुकुटे दुर्घटना हुने थिएन । यस्तै अरू धेरै दुर्घटनाको विवरण हेर्दा प्रहरी वा अन्य कुनै नियामक निकायले बेलैमा ध्यान दिएको भए टार्न सकिने देखिन्छ । 

यात्रुवाहक सवारी साधनमा राज्यले यात्रुको सुरक्षा र सुविधामा विशेष ध्यान दिनु पथ्र्यो । तर, रात्री बसहरूमा दुई जना चालक राख्नुपर्ने देखि क्षमताभन्दा बढी यात्रु चडाउन नदिनेसम्मका यात्रुको सुरक्षा र सुविधाका लागि बनाइएका नियम लागु गराउन सरकारले पटक्कै ध्यान दिएको छैन । सडक यातायातलाई सिन्डिकेटहरूले मात्र हैन प्रहरीले पनि दोहन गर्ने साधन र माध्यमका रूपमा प्रयोग गर्दै आएका छन् । सुकुटेमा दुर्घटना भएको बसको क्षमता ४० जना यात्रुको भए पनि ७० भन्दा बढीले यात्रा गरिरहेका प्रत्यक्षदर्शीहरूले बताएका छन् । यसरी क्षमताभन्दा दोब्बर यात्रु बोकेको बस बाटामा पर्ने तीनवटा प्रहरी चौकीबाट बेरोकटोक आएको रहेछ । यतिबाट सिद्ध हुन्छ — सरकारको आँखामा बसमा यात्रा गर्ने जनसाधारणको जीवन मूल्यहीन छ । यसैले जनताको जिन्दगी नै संकटमा पर्ने अवस्थामा समेत पनि प्रहरीले वास्तै गरेन । यसरी जनताको जीवन जोखिममा पर्छ भन्ने जान्दाजान्दै पनि बेवास्ता गर्नेलाई दुर्घटनाका लागि दोषी ठहर नगर्दासम्म प्रहरी संयन्त्र नागरिकको सुरक्षाप्रति सजग हुनेछैन ।   

जनसाधारणको उपेक्षा र कथित ‘विशिष्ट व्यक्ति’हरूलाई दिइने महत्त्व नै सामन्ती संस्कारको परिचायक हो ।  सरकारले ‘विशिष्ट व्यक्ति’ ठानेकाहरूको आवागमनमा अवरोध नआओस् भनेर राजधानीको केही किलोमिटर चिल्ला सडकमा समेत सयौं सुरक्षाकर्मी तैनाथ गरेको हुन्छ । तर, राजमार्गमा सयौं किलोमिटर सडकको यात्रा गर्दा पनि धेरैजसो सुरक्षाकर्मी नै देखिँदैनन् । प्राविधिक दृष्टिले सवारी साधन चलाउनै नमिल्ने सडकमा समेत यात्रुवाहक गाडीहरू चलाउने गरिन्छ । त्यसमाथि रेखदेख र नियन्त्रण भगवानको भरोसामा छाडिएको हुन्छ । अनि, ठूला र डरलाग्दा सडक दुर्घटना हुने धेरै ज्यानधनको खती हुनु के अनौठो भयो र ? यात्रुको सुरक्षा र सुविधामा यातायात व्यवसायीले मात्रै पनि ध्यान दिए दुर्घटना टार्न सकिने रहेछ । काठमाडौंबाट पोखरा र चितवन चलाइने डिलक्स भनिने आरामदायी बसहरूको दुर्घटना लगभग दुर्घटना मुक्त रहेको छन् । यसैले सरकारले पहिले जनसाधारणको जीवन पनि ‘विशिष्ट’ भनिएकाहरूकै जत्तिको महत्त्वपूर्ण हुन्छ भन्ने स्वीकार गर्नु आवश्यक छ । सडक यातायातमा यात्रुहरूको सुरक्षा र सुविधालाई सबैभन्दा बढी प्राथमिकता दिनुपर्छ भन्ने मान्यता स्वीकार गरेपछि नियमन र व्यवस्थापनका सबै नीति नियम तथा अभ्यासमा तदनुरूप परिवर्तन भइहाल्छ । सामान्य यात्रुको जीवन पनि उत्तिकै मूल्यवान् र महत्त्वपूर्ण हुन्छ भन्ने सरकारले आत्मसात् गरे यस्ता दुर्घटनालाई अवश्यंभावी नियति बन्नेछैनन् ।