नेपाल प्रहरी र एउटा बैंकका सजग कर्मचारीका कारण ठूलो बैंक ठगीबाट जोगिएकोमा खुसी हुने कि नेपालका बैंकहरूको बैंकिङ सुरक्षा प्रणाली कमजोर भएकोमा चिन्तित हुने ? शनिवार प्रहरीले बैंकको एटीएमबाट पैसा चोर्दै गरेको फेला पारेको छ । शनिवार राति अस्वाभाविकरूपमा पैसा झिकिएको देखपछि बैंकका कर्मचारीले प्रहरीलाई बेलैमा खबर गरे । प्रहरी तत्कालै सक्रिय भयो र एटीएमबाहिरै चोरलाई दसीसहित समात्यो । एटीएममा पैसासहित समातिएको चोरलाई केरकार र खानतलासी लिने क्रममा प्रहरीले उसको गिरोहमा अरू पनि भएको थाहा पायो । तत्कालै चोरको गिरोह बसेको होटेलमा पुगेर प्रहरीले होटेल छाडेर भाग्न लागेका अवस्थामा चिनियाँ चोरहरूलाई पक्रन सफल भयो । धन्न ती बैंकका कर्मचारीको सजगता र प्रहरीको सक्रियताले बैंकहरू थप ठगिबाट जोगिए । चोरिएको सबै रकम फेला भने परेको छैन र योजनाकार पनि उम्केको शंका गरिएको छ ।
बैंकिङ प्रणालीमा प्रविधिको प्रयोग बढ्दै गएको छ । बैंककै ग्राहकमा पनि प्रविधिले दिएको सुविधा नरुचाउने बिरलै होलान् । प्रविधिले सेवा प्रवाहलाई सरल र सहज बनाएको छ भने जोखिम पनि बढाएको छ । नेपालमा मात्र हैन संसारका सबैजसो मुलुकमा प्रविधिको सहयोगमा अपराध हुनेगरेको देखिएको छ । यसैले अपराधीहरूले बैंक चोर्न उच्च प्रविधिको प्रयोग गरेको हुनुपर्छ । सामान्य ग्राहकको खाताबाट रकम चोरिएको भए ठूलै खैलाबैला हुन्थ्यो । एटीएम मेसिनको प्रणालीमा प्रविधिकै प्रयोग गरेर प्रवेश गरी पैसा चोरी गरिएको रहेछ । यस्तो चोरी निकै खप्पिस चोरहरूले गर्न सक्छन् । चोरको गिरोह शुकवार नेपाल पसेको रहेछ । शनिवार राति चोरी गरेर लगत्तै देश छाड्ने तिनको योजना प्रहरीको सक्रियता र सुझबुझका कारणमात्र विफल भयो । यसैले यस घटनालाई बैंकहरूको सुरक्षा प्रणालीको कमजोरी र नेपाल प्रहरीको सफलताका रूपमा लिनुपर्छ ।
राति अस्वाभाविकरूपमा पैसा झिकिएको देखेपछि प्रहरीलाई तत्काल खबर गर्ने बैंकका ती कर्मचारीले नदेखेको वा निच मारेको भए चोरहरू सजिलै भाग्नसक्थे । यस्तै प्रहरी अधिकारीले पनि तदारुकता नदेखाएको भए चोरलाई दसीसहित एटीएमको ठोकैमा समात्न सम्भव थिएन । सुरक्षा प्रणाली बलियो भएर नभई व्यक्ति विशेषको सक्रियताले अर्थात् संयोगले मात्र यसपटक ठूलो क्षति हुनबाट जोगिएको देखियो । यसैले खुसी हुनुभन्दा सुरक्षा प्रणालीमा समेत सम्झौता गर्ने बैंकरहरूको प्रवृत्तिप्रति चिन्तित हुनुपर्ने देखिन्छ । नेपालका बैंकहरूले अर्बौं रुपियाँ नाफा गरेको समाचार केही दिन पहिले सार्वजनिक भएको थियो । यसैले उच्च सुरक्षा प्रणाली अपनाउन बैंकहरूले खर्च धान्न नसकेको भन्न मिलेन । बैंकको पैसा जोगाउन फजुल खर्च घटाउनु स्वाभाविक हुन्छ । बैंकको भौतिक वा प्राविधिक सुरक्षामै सम्झौता गरेर खर्च जोगाउन खोज्नु आत्मघाती मूर्खता हो । नेपालको बैंकिङ सुरक्षा प्रणाली कमजोर रहेको थाहा पाउँदा पाउँदै सुधार गर्न पर्याप्त ध्यान नदिने नेपाल राष्ट्रबैंकले पनि यस घटनाबाट शिक्षा लिनु जरुरी छ । नियामक संस्थाको ध्यान बैंकरहरूको उमेर वा स्वास्थ्यमा केन्द्रित हुनुको साटो सुरक्षा प्रणालीमा भएको भए यस्तो अवस्था आउने थिएन । यसैले सजग कर्मचारी र तदारुक प्रहरीलाई धन्यवाद दिँदै हामी नेपाल राष्ट्र बैंकलाई बैंकिङ प्रणालीको सुरक्षा र प्रभावकारिता बढाउन ध्यान केन्द्रित गर्न आग्रह गर्छौँ ।
