काठमाडौं । खानेपानीमन्त्री बिना मगरले मेलम्ची खानेपानी आयोजना आफ्नै कार्यकालमा पूरा हुने बताएकी छन् । बुधबार प्रतिनिधिसभाको बैठकमा उनले भनिन्, “यहाँ बोल्ने माननीयज्यूहरुले २४ वटा मन्त्री फेरिए तर मेलम्ची आएन भन्नुभो । यो सरकार अघिल्ला सरकारजस्तो होइन । तपाईंहरु सबै ढुक्क हुनुस्, अब २४ औं मन्त्रीकै पालामा मेलम्ची खानेपानी आयोजना बन्छ । मेलम्चीको खानेपानी चाँडै नै काठमाडौंबासीले खान पाउँछन् ।”
मेलम्चीका विषयमा आफूले सांसदहरुबाट धेरै पटक धेरै प्रश्न सुनेको र आफूले पनि धेरै पटक जवाफ दिइसकेको बताउँदै उनले आफ्नै कार्यकालमा मेलम्चीको खानेपानी काठमाडौं आउने प्रतिवद्धता दोहोर्याइन् ।
नेपालको खानेपानी क्षेत्रमा धेरै चुनौती रहेकाले यसलाई नजरअन्दाज गर्न नसकिनेसमेत मन्त्री मगरले बताइन् । “सीएमसी कम्पनी आर्थिक रुपमा टाट पल्टिन सरकारको र मन्त्रीको कुनै भूमिका छैन । सिएमसी टाट पल्टिएकाले नेपालमा मात्रै होइन अरु देशमा पनि असफल देखिएको कुरालाई माननीयज्यूहरुले आत्मसात् गर्नुपर्यो,” उनले भनिन् ।
नेपालको सबै क्षेत्रमा खानेपानी वितरण, स्रोत संरक्षण र पहिचान र व्यवस्थापन गर्न मन्त्रालयले खानेपानी विधेयक तयार गरिसकेकाले खानेपानी वितरण र आधारभूत खानेपानीको परिपूर्ति तथा पानीको निर्यात गर्ने लक्ष्य चाँडै नै हासिल गर्ने मन्त्री मगरले बताइन् ।
“हिमाल, पहाड र तराईलाई केन्द्रित गरेर र वर्षाको संकलन गरेर पानीको वितरणको तयारीमा छौं । सस्ता खालका केही आयोजना सञ्चालन गरेर खानेपानी पूर्तिको योजना बनाएका छौं । सम्भव भएका स्थानमा डिप बोरिङ गर्नेछौं । धेरै आयोजना निर्माणाधीन छन् । देशभर ९२ प्रतिशत खानेपानी पुर्याउने प्रतिवद्धतामा केन्द्रित रही आधारभूत खानेपानीको परिपूर्ति र निर्यात गर्ने लक्ष्यमा छौं,” मन्त्री मगरले भनिन्, “जथाभावी डोजर चलाएका कारण पानीका मुहान सुकेका छन् । डोजरको जथाभावी सञ्चालन रोक्न पहल गरेका छौं । चुरे–भावर क्षेत्र संरक्षणमा सबै जुट्नुपर्छ । सबै निकायले पानीको मुहान संरक्षणका काम गर्नुपर्छ ।”
काठमाडौं उपत्यकाका विभिन्न स्थानमा सुकेका पानीका मुहान संरक्षण र खानेपानीको सम्भावित स्रोत पहिचानमा मन्त्रालयले अध्ययन गरिरहेको पनि मन्त्री मगरले बताइन् । “उपत्यकामा खानेपानीका धेरै स्रोतहरु सुकेका छन् । हाम्रो मन्त्रालयको एउटा निकायले डेढ वर्ष लगाएर खानेपानीको सन्दर्भमा अध्ययन गरेको छ । ढुङ्गेधाराको पानी परीक्षण र स्रोत पहिचान र पुर्खाले बनाएका ढुङ्गेधारा र पोखरीको अध्ययन गरेको छ । कतिपय पोखरीमा घर बनाएको भेटिएको छ,” मन्त्री मगरले भनिन् ।
जमिनमा पानीको रिचार्ज आवश्यक रहेकाले यसपलि सानै भए पनि जमिन रिचार्जको अध्ययन गरेको संसदमा उनले जानकारी गराइन् । काठमाडौंलाई फोकस गरेर ढुङ्गेधाारा र पोखरीको कनेक्सन लागू गर्ने काम यही वर्षाबाट सुरु गरिने उनले बताइन् । खानेपानीको परिपूर्तिका साथै डिपबोरिङ र जमिनबाट निकालिने पानीको आर्सेनिक लगायतले पारेको समस्याले उत्पन्न भएका समस्या समाधान गर्न पनि मन्त्रालयले काम सुरु गरेको मन्त्री मगरले उल्लेख गरिन् ।
सहरका नदीको पानी प्रशोधन गरिने
मन्त्री मगरले काठमाडौंलगायत देशका प्रमुख नदी सरसफाई र पानी प्रशोधन गरिने बताइन् । “बाग्मती केही महिनामै प्रशोधन गरिने छ । बाग्मती सफा पानी बगेको हेर्ने दिन अब त्यति पर छैन । देशका अन्य नदीलाई सफा गरिने विषयलाई पनि विधेयकमा समेट्न खोजेका छौं । विधेयकमा अन्य सहरका नदीलाई पनि सफा बनाउने विषय समेटेका छौं,” मगरले भनिन् ।
उपत्यकाका केही स्थानमा खानेपानीका मुहान मासेर घर बनेकाले खानेपानीको मुहान कुनै समुदाय वा व्यक्तिको नियन्त्रणमा रहन नदिन तिनलाई सरकारको पहुँचमा ल्याउन लागेको पनि मन्त्री मगरले बताइन् ।
सांसद रेखाकुमारी झाले खानेपानीका अधिकांश स्रोत सुकेको भन्दै मन्त्री मगरको ध्यानाकर्षण गराइन् । साथै चुरे संरक्षणका लागि मन्त्रालयले विशेष पहल गर्नुपर्ने बताइन् । यस्तै सांसद डिला सङ्ग्रौला पन्तले सरकारले ९२ प्रतिशतलाई शुद्ध खानेपानी वितरण गर्ने बताए पनि हाल ३० प्रतिशत जनताले पनि शुद्ध खानेपानी नपाएको बताइन् ।
यस्तै सांसद आशाकुमारी बिकले दलित समुदायले निजी धारा जडान गर्ने पहँच नपुगेको र सार्वजनिक धारामा पानी भर्न जाँदा भेदभाव भोग्नु परेको भन्दै दलित समुदायलाई निजी धारा राख्न सरकारले पहल गर्नुपर्ने बताइन् ।
सांसद प्रकाश रसाइलीले मेलम्ची आयोजनाको काम मन्त्रालयले ३ प्रतिशत बाँकी रहेको बताएको तर त्यति काम गर्न मन्त्रालयले ढिलाइ गरेकोबारे प्रश्न उठाए ।
