डा. विष्णु पहारी

कन्सल्ट्यान्ट, नेफ्रोलोजी

केही वर्षयता संसारभर मिर्गौला रोगीहरुको संख्या बढ्दै गएको छ । नेपाललगायतका विकासोन्मुख मुलुकहरुमा पनि मिर्गौला रोगीहरुको संख्या अत्यन्त चुनौतीपूर्ण रुपमा बढेको छ ।

मिर्गौला रोगको शिघ्र पहिचान तथा र त्यसको समयमै निदान नै मिर्गौला स्वस्थ्य राख्ने मुख्य उपाय हो । मिर्गौला स्वस्थ्य राख्न हरेक दिन कम्तीमा तीन लिटर पानी पिउनुपर्छ, मधुमेह र उच्च रक्तचापलाई सन्तुलनमा राख्नुपर्छ ।

धुमपानको आदत भएका, ५० वर्षभन्दा माथिका वयष्कहरु र मिर्गौलामा समस्या भएकाहरूलाई मिर्गौला रोगको खतरा बढी हुने भएकाले हरेक वर्ष अनिवार्य रुपमा मिर्गौला परीक्षण गर्नुपर्छ ।

मिर्गौला रोग लागिसकेपछि यसको उपचार अत्यन्त महँगो भएकाले समयमै मिर्गौला परीक्षण गरी रोगको निदान र उपचार गर्नु बुद्धिमानी हुन्छ ।

बिलासितापूर्ण जीवन जिउने र सुविधाभोगी जीवनशैलीले मोटोपनासँगै मिर्गौलाको समस्याहरु बढ्दै गएकाले सन्तुलित खाना सरल जीवनशैली र पर्याप्त मात्रामा व्यायाम गर्नुपर्छ, बिहान वा बेलुका कम्तिमा ३० देखि ४५ मिनेट हिँडडुल गर्नु अनिवार्य छ ।

सञ्चारमाध्यमहरुको सक्रियता र विभिन्न सचेतना कार्यक्रमहरुका कारण बढ्दो जनचेतना स्तरले पछिल्लो समयमा उपचारको दायरामा आउनेहरुको संख्या पनि उल्लेख्य रुपमा बढेको छ ।

पछिल्ला दिनहरुमा मिर्गौलाले काम गर्न छाडेर उपचारका लागि अस्पतालमा आउनेहरुमा वैदेशिक रोजगारीका लागि खाडीका विभिन्न मुलुकमा गएर फर्किएका नेपालीहरुको संख्या पनि ठूलो छ ।

खाडीका देशहरुमा पिउने पानीको अभाव र कडा परिश्रम गर्ने र सोअनुसार पर्याप्त पानी नपिएका कारण धेरै नेपालीहरुको मिर्गौला फेल हुने गरेको छ । त्यसमाथि खाडीका देशहरुमा हरियो सागसब्जीभन्दा माछा मासु तुलनात्मक रुपमा सस्तो हुने भएकाले नेपालीहरुले खानामा अत्यधिक माछा मासु प्रयोग गर्ने गरेकाले पनि मिर्गौलामा समस्या देखिने गरेको पाइएको छ ।

मिर्गौला उपचार सम्भव नभएपछि अर्को विकल्पको रुपमा प्रत्यारोपण गर्नुपर्ने हुन्छ । नेपालमा मिर्गौला प्रत्यारोपणका लागि सामान्यतः साढे तीन लाखदेखि पाँच लाख रुपैयाँसम्म खर्च हुन्छ । प्रत्यारोपणका लागि मिर्गौला दाता आफ्नो नजिककै नाताबाट हुनुपर्छ, जुन सहज काम होइन । प्रत्यारोपण गरिसकेपछि खाने औषधि र प्रत्यारोपणअघिको डायलायसिसको खर्चसमेत सामान्य नेपालीले धान्न सक्ने अवस्था छैन ।

संसारभर १० प्रतिशत मानिस मिर्गौलासम्बन्धी समस्याबाट पीडित छन् । यस तथ्यांकको आधारमा नेपालमा पनि कुल जनसंख्याको १० देखि १३ प्रतिशत करिब २७ लाख मानिसमा मिर्गौलासम्बन्धी समस्या भएको अनुमान गर्न सकिन्छ । जसमध्ये १० प्रतिशत अर्थात् दुई लाख ७० हजार जनाको मिर्गौला बिग्रने गरेको छ भने प्रत्येक वर्ष दुई हजार सात सयको मिर्गौला पूर्ण रूपमा फेल हुने गरेको विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले जनाएको छ ।

(डा. पहारी ग्रान्डी अन्तर्राष्ट्रिय अस्पताल धापासीमा कार्यरत छन्)