काठमाडौं । पछिल्लो समय सुर्तीजन्य पदार्थको प्रयोगबाट नेपालमा नसर्ने रोगका बिरामीहरु बढिरहेको पाइएको छ । शुक्रबार स्वास्थ्य मन्त्रालय, स्वास्थ्य पत्रकार मञ्च र एक्सन नेपालले राजधानीमा गरेको सुर्तीजन्य पर्दाथ नियन्त्रण र यसको सेवनले क्यान्सर तथा मुटु रोगको उपचारमा लाग्ने लागत खर्च सम्बन्धी अनुसन्धानात्मक प्रस्तुतिकरणसम्बन्धी कार्यक्रममा सुर्तीजन्य पदार्थको प्रयोगबाट नेपालमा नसर्ने रोगका बिरामीहरु बढिरहेको तथ्यांक प्रस्तुत गरेको थियो ।

वरिष्ठ मुटु रोग विशेषज्ञ डा. भगवान कोईरालाले सुर्तीजन्य पदार्थले मुटुलाई मात्र होइन शरिरको सबै अंगलाई असर गर्ने बताए । “सुर्तीजन्य पर्दाथको सेवनले शरीरको सम्पूर्ण अंगलाई असर गर्छ भने जुनसुकै दिर्घ रोग लाग्न सक्छ,” उनले भने, “दम रोग १३ गुणा बढिरहेको छ भने हृदघात हुने मानिसमा १४ प्रतिशत सुर्तीजन्य पदार्थको कारण हुने गर्छ ।” 
सुर्तीजन्य पदार्थमा कर बढाएमा मानिसले कम सेवन गर्ने डा. कोईरालाले धारणा छ । त्यसैगरी, वरिष्ठ छाती रोग विशेषज्ञ डा. रमेश चोखानीले सुर्तीजन्य पदार्थको सेवनले श्वासप्रश्वासको समस्या बढाउने र फोक्सोको क्यान्सर समेत  गराउने बताए । “सुर्तीजन्य पदार्थ कुनै गर्भवती महिलाले सेवन गर्छिन् भने उनको पेटमा रहेको बच्चामा समेत छाती सम्बन्धी रोग लाग्छ”, उनले भने “अरुले खाएको चुरोटको धुवाँले त्यसको वरिपरि बस्ने मानिसलाई समेत असर गर्छ । अझ बालबालिकाको अगाडि कसैले चुरोट पिएको छ भने नजिकै रहेको बालबालिकामा त्यो चुरोटको धुवाँले दीर्घ श्वासप्रश्वास, दमलगायतको समस्या देखिन सक्छ ।” युवाहरुमा मुटु रोग बढी देखिनुमा सुर्तीजन्य पदार्थ पनि एक रहेको चिकित्सकहरुले बताएका छन् ।

त्यसैगरी सुर्तीजन्य पदार्थ नियन्त्रणमा काम गर्दै आएको एक्सन नेपालले गरेको एक अध्ययनले एकजना मुटु रोगका बिरामीलाई वार्षिक सात लाख ९० हजार र एक जना क्यान्सरका बिरामीलाई नौ लाख ८१ हजार खर्च हुने गरेको देखाएको छ । सोही अध्ययनले सबैभन्दा बढी गरिबले सेवन गर्ने गरेको देखिएको छ भने अस्पतालमा नसर्ने रोगबाट उपचार गर्नेमा १५ प्रतिशतले जग्गा घर बेचेर उपचार गर्ने गरेका छन् ।

राष्ट्रिय स्वास्थ्य शिक्षा सूचना तथा सञ्चार केन्द्रका निर्देशक सुनिलराज शर्माले देशैभरका प्रमुख जिल्ला अधिकारीलाई सुर्तीजन्य पदार्थ नियन्त्रणको जिम्मा दिएको बताए । शिक्षा तथा स्वास्थ्य समितिकी सभापति जयपुरी घर्तीले ऐन नियम बन्ने तर कार्यान्वन नहुने गरेको बताइन् । उनले भनिन्, “सुर्तीजन्य पर्दाथमा कर बढाएमा यसको सेवन गर्ने दर भने घट्ने देखिन्छ ।”

नेपालमा सुर्तीजन्य पदार्थको उपभोग गरेका कारण देखिएका रोगको उपचारका लागि आर्थिक वर्ष २०७४-०७५ मा रु ४७ अर्बभन्दा बढी खर्च भएको देखिएको थियो भने आर्थिक वर्ष २०७४-०७५ मा नै सरकारले सुर्तीजन्य पदार्थबाट १४ अर्ब कर उठाएको थियो । 

एक्सन नेपालका अध्यक्ष आन्नबहादुर चन्दले दक्षिण एसियामा नै सुर्तीजन्य पदार्थमा कम कर लगाउने नेपाल रहेको बताए । नेपालमा सुर्तीजन्य पदार्थमा २५ प्रतिशत मात्र कर लगाएको छ भने बंगलादेश ६१ प्रतिशत कर र श्रीलंकमा ६३ प्रतिशत छ,” उनले भने, “नेपालमा सुर्तीजन्य पदार्थको प्रयोगबाट वर्षेनी २७ हजार १ सय ३७ जनाको मृत्यु हुने गरेको छ ।”

विश्वमा वार्षिक सुर्तीजन्य पदार्थबाट ७० लाख मानिसको मृत्यु हुने गरेको बताइएको छ । मुत्यु हुनेमा अविकसित देशका मानिसहरु बढी छन् ।