काठमाडौं । महानगरीय ट्राफिक प्रहरी महाशाखाले आइतबार मोटरसाइकल र स्कुटरमा सवार दुई जनाले नै हेल्मेट लगाउनु पर्ने नियम लागु गरिने बताएको थियो ।

महाशाखामा आइतबार पत्रकार सम्मेलन गर्दै मोटरसाइकल र स्कुटरमा सवार दुई जनाले नै हेल्मेट लगाउनु पर्ने नियम लागु गरिने महाशाखा प्रमुख तथा एसएसपी बसन्तकुमार पन्तले बताएका थिए ।

सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन ०४९ को दफा १३० को उपदफा २ को कानुनी आधारमा टेकेर महाशाखाले यस्तो नियम ल्याउन लागेको हो । यसैबीच यातायात व्यवस्था विभागले ट्राफिक प्रहरीले यो नियम आकास्मात लागु गरेको बताएको छ ।

“ऐनको १३० दफामा यो व्यवस्था छ । तर ट्राफिक प्रहरीले अकास्मात यो नियम लागु गर्ने बताएको छ । मोटरसाइकल र स्कुटरमा सवार दुई जनाले नै अनिवार्य हेल्मेट प्रयोग गर्ने नियमलाई कसरी कार्यान्वयन गर्ने भन्नेमा हामी प्रहरीसँग छलफल गर्छौं,” विभागका महानिर्देशक कुमारप्रसाद दहालले बाह्रखरीसँग भने ।

यो नियम असारदेखि लागु गर्ने महाशाखाले आइतबार बताएको हो । सोमबार सूचना जारी गर्दै ट्राफिक प्रहरी महाशाखाले ‘दुर्व जनाले हेल्मेट लगाउने नियम तत्कालै लागु नगरिने’ बताएको छ ।

महाशाखाले गुणस्तर तथा नापतौल विभागले तोकेको गुणस्तर र आइएसओ प्रमाणित हेल्मेट मात्र प्रयोग गर्ने बताएको हो । यसका लागि ट्राफिक प्रहरी महाशाखाले आन्तरिक तयारी सुरु गरेको छ ।

“दुईपाङ्ग्रेमा सवार दुवै जनाले हेल्मेट लगाउने व्यवस्था ऐनको १३० दफामै छ । जसलाई संशोधनको आवश्यकता छैन । तर प्रहरीले एकै पटक यो नियम लागु हुने बताउँदा सर्वसाधारणमा केही भ्रम परेको हुनसक्छ,” विभागका महानिर्देशक दहालले बताए ।

यसैबीच सर्वसाधारण र चालकहरुले दुइपाङ्ग्रे सवारीमा दुवै जनाले हेल्मेट प्रयोग गर्नु कत्तिको व्यवहारिक हुन्छ भन्ने तर्क चलिरहेको छ । ट्राफिक तथा यातायात इन्जिनियर मोटरसाइकल र स्कुटीको पछाडि बस्नेले पनि हेल्मेट लगाउनु पर्ने नियम कार्यान्वयनमा केही समस्या देखिनसक्ने बताउँछन् ।

“नेपालको सन्दर्भमा दुवै जनाले हेल्मेट लगाउने नियम कार्यान्वयनमा केही समय अफ्ट्यारो देखिए पनि सडक सुरक्षाका हिसाबले यो नियम एकदमै सकारात्मक छ । अमेरिकालगायत विकसित मुलुकमा पनि मोटरसाइकलमा सवार दुवै जनाले हेल्मेट अनिवार्य लगाउनुपर्ने नियम छ,” इन्जिनियर गजुरेलले भने ।

उपत्यकामा मात्रै पाँच अर्बको व्यापार !

यातायात व्यवस्था विभागका अनुसार साविक बाग्मती अञ्चलमा मात्रै करिब ११ लाख मोटरसाइकल र स्कुटर दर्ता भएका छन् । जसमध्ये करिब १० लाख मोटरसाइकल उपत्यकाका छिमेकी जिल्लासहित काठमाडौंमा सञ्चालनमा रहेको महाशाखाको तथ्यांकले देखाएको छ । 

ट्राफिक प्रहरीले यो नियम लागु गरेसँगै उपत्यकामा थप नयाँ करिब १० लाख नयाँ हेल्मेटको माग रहने देखिन्छ । यसरी प्रयोग हुने हेल्मेट सर्वसाधारणले आफूले चाहेको पसलबाट किन्न पाउने छैनन् । 

नापतौल तथा गुणस्तर विभागले तोकेका निश्चित पसलबाट मात्र ती हेल्मेटहरु खरिद गरेर प्रयोग गर्न सकिने छ । अहिलेको बजार मूल्यअनुसार उपत्यकामा एउटा सामान्य हेल्मेटको दाम तीन हजार देखि पाँच हजार रुपैयाँसम्म पर्ने गर्छ । 

हेल्मेटका थप दश लाख थप प्रयोगकर्ताले यी संख्याका हेल्मेट किन्दा तीन देखि पाँच अर्बसम्मको हेल्मेटको व्यापार हुने देखिन्छ । “मोटरसाइकल चालक र पछाडि बस्ने दुबैको जिउधनको सुरक्षाका लागि यो नियम लागु गरिने भएको हो । यसका लागि विभागले मापदण्ड तोकेको आइएसओ प्रमाणित हेल्मेट प्रयोग गर्नुपर्ने छ,” महाशाखाका प्रमुख बसन्तकुमार पन्तले भने, “हाल उपत्यकामा भएका सडक दुर्घटनामध्ये ९६ प्रतिशत दुर्घटनामा मोटरसाइकल र स्कुटर पर्ने गरेका छन् । तीमध्ये पछाडि बस्नेको मृत्युको संख्या धेरै देखिएको छ । यसैको रोकथामका लागि यो नियम लागु गरिँदै छ ।”

सुरुको चरणमा काठमाडौं उपत्यका र त्यसको कार्यान्वयनको केही समयपछि देशैभर यो नियम लागु हुनसक्ने ट्राफिक प्रहरी महाशाखा बताउँछ । महाशाखाले सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन, ०४९ मा टेकेर यो व्यवस्था लागु गरेको बताएको छ ।

संघीय सरकारको यातायात व्यवस्था विभागको अधिनमा रहेको उक्त ऐनको सबै दफा र उपदफा आवश्यकताअनुसार देशभर कार्यान्वयन गराउन सक्ने अधिकार विभागलाई छ ।

फाइल तस्बिर