काठमाडौं । भूगोल र भोगाइका हिसाबले सुदूरपश्चिम भन्नेबित्तिकै विकट, अशिक्षा, अभाव तथा कुसंस्कारको चित्रि कोरिन्छ हाम्रो मानसपटलमा । तर, पछिल्लो समय लोकप्रिय बन्दै गएको क्रिकेटमा भने सुदूरपश्चिमको बेग्लै पहिचान छ । पुरुष तथा महिला राष्ट्रिय क्रिकेटमा प्रतिभावान खेलाडी दिएको छ, सुदूरले ।

युवा क्रिकेटर दिपेन्द्रसिंह ऐरी, प्रदिप ऐरी, नरेश बुढाऐयर, विनोद भण्डारी, विक्रम सोव, राजु रिजाल, भीम सार्की, सन्दीप जोरा, ललितसिंह भण्डारी लगायतका अन्य कैयौं खेलाडीले सुदूरको भूमिबाट ब्याट र बल समाउँदै राष्ट्रिय टोलीबाट देशका लागि खेलेका छन् ।  पुरुष क्रिकेट खेलाडी उत्पादनको कारखाना नै मानिँदै आएको सुदूरपश्चिममा महिला क्रिकेटले पनि गति लिन थालेको छ । पछिल्लो समय महिला क्रिकेटको क्रेज बढ्दै गएको अवस्थामा उदाउँदै गरेकी खेलाडी हुन्, कविता कुँवर । 

क्रिकेटको सहर धनगढीकी १६ वर्षीया कविता राष्ट्रिय टोलीमा बलर र घरेलु प्रतियोगितामा अलराउण्डरको रुपमा मैदानमा देखिँदै आएकी छन् । कविता भन्छिन्, ‘‘मेरो लक्ष्य भनेकै उत्कृष्ट अलराउण्डर बन्ने हो । यसैका लागि संघर्ष जारी छ ।’’

ब्याट र बलबाटै भविष्य खोज्न थालेकी कविताले हालै राष्ट्रिय टोलीबाट दुई अन्तर्राष्ट्रिय खेलमा सहभागिता जनाइन् । थाइल्याण्डमा भएको ट्वान्टी–२० स्म्यास र थाइल्याण्डमै भएको विश्वकप छनोट कविताको पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय खेल हो । ४ वर्षको क्रिकेट करीअरमा कवितालाई छोटै समयमै राष्ट्रिय टोलीबाट देशका लागि खेल्छु भन्ने लागेको थिएन । निरन्तरको लगन र अठोटले कवितालाई छोटो समयमै राष्ट्रिय टोलीसम्म डोर्यायो । यु–१६, प्रधानमन्त्री कप र मोफसलका सामान्य प्रतियोगिता खेलेकी कविता प्रदेश छनोटमा उत्कृष्ट रहँदै गत पुषमा क्याम्पबाट राष्ट्रिय टोलीका लागि छनोट भइन् । छनोटमा सहभागि ४२ जनामध्ये कवितालाई प्रशिक्षक विनोद दासले उदीयमान खेलाडीको रुपमा मौका दिए ।

प्रशिक्षक दासको विश्वास र कप्तान रुविना क्षेत्रीको प्र्रेरणाले डेब्यू खेलमा शानदार प्रदर्शन गर्न सफल भएको कविताको अनुभव छ । डेब्यू खेलमै २ विकेट लिँदै निकै कम इकोनोमिमा बलिङ गरिन् । आफ्नो पहिलो खेललाई सम्झिँदै कविताले भनिन्, “राष्ट्रिय टोलीको जर्सि पहिलो पटक पाएको थिएँ । रातभर कस्तो खेल्नेमात्र सोचेँ । पहिलो खेल भएर अलि नर्भस भएँ तर सम्हालिँदै बलिङ गरेँ ।”

कविताको क्रिकेटको यात्रा सहज छैन । आजभन्दा ४ वर्षअगाडि बारीका पाटामा अंकल र मामासँग क्रिकेट खेल्ने कवितालाई राष्ट्रिय क्रिकेटर बनाउन सानीआमा (ममीको बहिनी) निता खत्रीले ठूलो भूमिका निर्वाह गरेकी छन् । टिभीमा महिला क्रिकेट देखेपछि झुम्मिरहने, कतै क्रिकेट भनेपछि कुदिहाल्ने कवितालाई सानीआमा निताले नै प्रशिक्षण गराउने स्थानसम्म पुर्याइन् । पहिलेका दिन सम्झिँदै कविताले भनिन्, “आन्टी बजार जानुभएको रहेछ । अञ्चल प्रहरी कार्यालयको क्रिकेट मैदानमा जानकी भट्ट दिदीले क्रिकेट सिकाइरहेको देख्नुभएछ । घरमा आएर मलाई पनि त्यहाँ लैजाने बताउनु भयो । अर्को दिनबाट त्यहाँ जान थालेँ । त्यसपछि त क्रिकेट भनेपछि हुरुक्कै ।”

जानकी पूर्वक्रिकेटर हुन् । धनगढीमा उनले प्रशिक्षण गराउँदै आएकी छन् । अहिले ज्ञानेन्द्र खत्री र जानकीले संयुक्त रुपमा क्रिकेट प्रशिक्षण गराउँदै आएका छन् । २०६० सालमा अछाममा जन्मिएकी कविता कुँवरलाई टिभिमा देखेको क्रिकेटले निकै लोभ्याएको हो । ठूलो ब्याट र बल देखेपछि त्यस्तै खेलाडी बन्ने प्रण गरेकी कविता पहिलो पटक बल समाउँदा अचम्ममा परेकी थिइन् । 

“कति न गह्रुँगो हुन्छ सोचेकी मैले त ! पहिलो पटक समाउँदा अचम्ममा परेँ । दाइले खेलेको हेरेको थिएँ । शतक र अर्धशतक बनाउँदा ब्याट उचाल्थे । सोच्थेँ– गह्रुँगो ब्याट कसरी उठाउँछन् होला । अभ्यासको पहिलो दिन ब्याट समाउँदा त अर्कै फिल गरेँ । त्यहि दिन राम्रो खेलाडी हुन्छु भन्ने सोचेर क्रिकेटलाई प्राथकिमतामा राखेँ,” कविताले भनिन् ।

प्रशिक्षणको एक सातापछि उनले काठमाडौंमा एकदिवसीय क्रिकेट खेल्ने मौका पाएकी थिइन् । बुवा आर्मी भएका कारण काठमाडौंको आर्मी स्कुलमा पढेकी कविताले अहिले एसईई दिएकी छिन् । बुवा भलिबल खेलाडी भएपनि कवितालाई क्रिकेटमा लाग्न धेरै सहयोग गरेका छन् । आफैंमा पनि धेरै परिवर्तन आएको बताउने कविता एकदिन देशकै उत्कृष्ट अलराउण्डर हुने लक्ष्यमा छिन् ।

आर्मी स्कुलमा केही समय पढेकी कविता पहिलो पटक क्रिकेटका लागि काठमाडौं आउँदा निकै उत्साहित थिइन् । त्यो भन्दा बढी उत्साह उनलाई कीर्तिपुरस्थित त्रिवि क्रिकेट मैदान देखेपछि भयो । टिभिमा मात्र देखेको क्रिकेट मैदानमा खेल्ने पाउने भएपछि उत्साहित कविताले मैदानमा प्रवेश पाउँदा आफ्नो सपना पूरा भएको महशुस गरेकी थिइन् ।

प्रशिक्षण सुरु गरेको १ साता नबित्दै राष्ट्रिय खेलका लागि अवसर पाएकी कविता त्यसपछि पछाडि फर्किनु परेको छैन । रुविना क्षेत्री, सिता रानामगर, नेरी थापालगायतका खेलाडीमाझ फुच्ची कवितालाई घुलमिल हुन धेरै समय लागेन । रुविनासँग पहिले नै परिचित कविता सिनियर खेलाडीको सहयोगले नै छोटो समयमा राष्ट्रिय खेलाडी बन्ने सकेको बताउँछिन् । कविताले रुविनासँग बंगलादेश र भारतका स्थानीय प्रतियोगितामा सहभागिता जनाएकी थिइन् ।

थाइल्याण्डमा ट्वान्टी–२० स्म्यासका लागि जाँदा कविताको लक्ष्य आफूलाई प्रमाणित गर्नुथियो । प्रशिक्षक विनोद दासको विश्वास र कप्तान रुविनाको हौसलामा उनी उत्कृष्ट बलिङ गर्न सफल भइन् । महिला क्रिकेटमा घरेलु प्रतियोगिता नहँुदा महिला खेलाडीले राम्रो खेल्न नसकेको उनको बुझाइ छ । कविताले थपिन्, “दाइहरुको जस्तै क्रिकेटका प्रतियोगिता हुने भए हामीलाई पनि सहयोग हुन्थ्यो । आफ्ना कमजोरी पत्ता लगाउन सकिन्थ्यो । अभ्यास गरेरमात्र अन्तर्राष्ट्रिय खेल्दा राम्रो नतिजा आउँदैन ।”

राष्ट्रिय टोलीका लागि नियमित अभ्यासमा रहेकी कविताको लक्ष्य थाइल्याण्डलाई हराउने छ । “हामी सधै अरुलाई जित्छौं तर थाइल्याण्डसँग हार्छौ । एक्सपोजर पाए हामी जितका लागि योग्य छौं,” कविताले भनिन् ।

प्रदेश पाँचमा सम्पन्न आठौं राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिता अन्तर्गत महिला क्रिकेटतर्फ सुदूरपश्चिमलाई तेस्रो स्थानमा पुर्याउन कविताले उत्कृष्ट प्रदर्शन गरेकी थिइन् ।  जनकपुरमा भएको यु–१६ स्कुलस्तरीय क्रिकेट प्रतियोगितामा पनि कविता उत्कृष्ट बलर भएकी थिइन् । आठौंअघि भएको प्रधानमन्त्री कपमा कविता सर्वाधिक विकेट लिने खेलाडीको शीर्ष स्थानमा थिइन् । उदीयमान खेलाडी कवितालाई हालै क्रिकेट समर्थक समाज (एनसीएसएस) ले सम्मान गरेको छ । दुई अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा गरेको प्रदर्शनलाई मध्यनजर गर्दै एनसीएसएसले २५ हजार नगदसहित सम्मान गरेको हो । कविता भन्छिन्, “सम्मानले थप हौसला पाएको छु । फिटनेसलगायतका कुरामा ध्यान दिएर अघि बढ्नेछु ।” उनी क्रिकेट खेलाडी संघ (सिप्यान) ले आयोजना गरेको अवार्डतर्फ उदीयमान खेलाडीको मनोनयनमा परेकी थिइन् । तर अवार्ड भने पाइनन् । 

कुनैबेला क्रिकेट खेल्न जाँदा छोरीमान्छेले क्रिकेट खेल्न हुँदैन भन्ने समाज अहिले स्याबासी दिन आउँदा कवितालाई गर्र्व महसुस हुन्छ । तर परिवारको सहयोग भने उनको बलियो आधार हो । “कहिले त गाली पनि खानुपर्यो तर अहिले सबैले सम्मान गर्छन् । पहाड अछाममा पनि सबै खुसी हुन्छन्,” कविताले भनिन् । विदेशी क्रिकेटमा अष्ट्रेलियालाई फलो गर्ने उनी आगामी विश्वकप उसैले जितेमा खुसी हुने बताउँछिन् । महिला क्रिकेटमा उनी अष्ट्रेलियन पेरीकी समर्थक हुन् ।