– अक्षर काका

“सरकार ! मलाई गोली हानेर मार्दिनू !”

छोराको आवाजको पर्खाइमा सात महिनादेखि अस्पतालको चिसो छिँडीमा शरीर कुँज्याइरहेकी एक अबोध आमाको आत्मालाप हो यो । 

कञ्चनपुरकी शिवकला भण्डारालाई सरकारको काम–कर्तव्य खासै थाहा छैन । नागरिकता र कुत बुझाएको रसिदमा बाहेक उनले शायदै सरकारको अनुहार देखेकी हुँदी हुन् । भीमदत्तनगरमै मोबाइल पसल थापेर जेनतेन गुजारा गर्ने निम्छरो परिवारले सरकारबारे उतिसाह्रो चासो राख्ने कुरा पनि त भएन ।

गएको भदौ ७ गते शिवकलाले सरकारको मुहार राम्रैसँग देखिन् । हातमा राइफल बोकेको सरकारले न्यायको आवाजमाथि धावामात्रै बोलेन, उनका २० वर्षे निहत्था छोरा अर्जुन भण्डाराको आवाज गुमनाम तुल्याइदियो ।

अहिले शिवकला त्यही गुमेको आवाज फिर्ता ल्याइदिन सरकारसँग अनुनय–विनय गर्दै आँसुको पोखरीमा डुबुल्की मारिरहेकी छन् ।

० ० ०

भदौ ७ गतेको अँध्यारो दिन । मेघाच्छन्न थियो आकाश । त्योभन्दा डरलाग्दो बादल शिवकलाको जीवनमा मडारिँदै थियो । साउन १० गते बलात्कारपछि नृशंश हत्या गरिएकी निर्मला पन्तको हत्यारा पत्ता लगाउन माग गर्दै कञ्चनपुरभरि आगो बलेको थियो ।

स्वतःस्फूर्त रूपमा सल्किएको आगोको लप्कालाई निभाउन चोक–गल्लीपिच्छे नै तैनाथ थिए– सरकारी बर्दीधारी ।

प्रहरीको ‘टियरग्यास’को सेल लागेर अर्धमूच्र्छित् भएकाहरू पानीपानी भन्दै सडकमा पछारिन्थे । तिनले पानी त कता हो कता, उस्तै परे गोली पुरस्कार पाउँथे । आतंकको तुँवालोभित्र थियो सिंगो बजार ।

दमका दीर्घ रोगी श्रीमान् उमेरमै बिते  । जसोतसो छोराहरू हुर्काइन् । जेठो छोरो योगेन्द्र २१–२२ वर्षमा हिँड्न थाले । बजारको छेवैमा नयाँ मोबाइल पसल थापेर आमालाई सघाउन थाले । दुःखको तुवाँलो फाटेर जीवनमा झुल्केघाम लाग्दै थियो । एकाएक हुन्डरी चल्यो । दुःखी परिवारमा ‘सरकारको आँखा लाग्यो’ ।

“आमा ! म पसल जान्छु,” इन्जिनिरियरिङको तयारी गरिरहेका अर्जुनले यसो भन्दा उनले रोक्न सकिनन् । पसल बन्द गरे पेट बन्द हुन्थ्यो । आन्दोलनले उग्र रूप लिँदै छ भन्ने कुरा उनको अनुमानभन्दा निकै टाढाको कुरा थियो ।

‘पसल जान्छु’ भनेकाले छोरो आन्दोलनतिर नजानेमा उनी ढुक्क थिइन् ।

टायर र टियर ग्यासको मुस्लोले पर्यावरण कुहिरीमण्डल थियो । क्षणमै प्रहरीको भीडले आन्दोलनकारीलाई तितरवितर पाथ्र्यो । पलभरमै आन्दोलनकारी भेला हुन्थे र उसैगरी प्रहरीलाई लखेट्थे । टीठलाग्दो दोहोरी चलेको थियो ।

केहीबेरमै हल्ला आयो– प्रहरीसँग भएको अश्रु ग्यास सकियो । भीड पछि नहटे प्रहरीले बल प्रयोग गर्छ । उस्तै परे गोली नै चलाउँछ ।

नभन्दै झाडीको छेको लागेका प्रहरीले फायर खोलिहाले ।

तर, घरमा आफ्नै सुसेधन्दामा रहेकी शिवकलालाई आफूमाथि विपत्तिको पहाडै खस्ला भनेर हेक्कै भएन ।

“लौ न आन्टी बर्बाद भो, अर्जुन दाइलाई खुट्टामा गोली लाग्यो रे !” छिमेकीकी छोरी चिच्याउँदै आइन् । दशा बाजा बजाएर आउँदैन भन्थे । उनको हकमा गोली पड्काउँदै आयो ।

“अर्जुनलाई गोली ... !” यति दिमागमा आएको थाहा छ । उनी शीतांग भइहालिन् ।

“छोरोको मुखै देख्न पाउँदिनँ होला भनेर मेरो मुटु कुँजो भो बाबु,” त्यसदिनको घटना सम्झँदा अहिले पनि उनको मुटु चोइटिन्छ । आँखाबाट बलिन्द्रधारा आँसु चुहिन थाल्छन् ।

० ० ०

दायाँ खुट्टामा गोली लागेका अर्जुनलाई पहिले झुन्ड्याउँदै, त्यसपछि मोटरसाइकलमा राखेर महाकाली अञ्चल अस्पताल पुर्‍याइयो । अत्यधिक रक्तश्रावका कारण नाडीको घड्कन धिमा भइसकेको थियो । अर्जुनको अवस्था देख्नासाथ चिकित्सक पनि आत्तिए र उनलाई तत्कालै काठमाडौं ‘रेफर’ गरिहाले ।

“गोली, बारुदको बीचबाट मेरो छोरोलाई आन्दोलनकारीले उद्धार गरेर अस्पताल पुर्‍याए, नत्र त यही ‘मूढो’ पनि देख्न पाउन्नथें,” उनको आँखामा कृतज्ञ भाव छाउँछ ।

अस्पताल त पुर्‍याइयो तर छोराको मुख हेर्न पाइनन् उनले । गोलीले आफ्नै मुटु छेडेजस्तो, खुट्टा शरीरबाट अलग्गिएजस्तो पीडाबोध भयो । पक्षघात भएझैं भयो, शरीर ।

झन्डै एक सातापछि त्रिवि शिक्षण अस्पताल परिसरभित्रको मनमोहन कार्डियोलोजीमा छोरासँग भेट भयो उनको । “न बोल्छ न हाँस्छ । न त खान नै सक्छ, होस नै आएको थिएन, कसरी बज्र हाने मलाई बाबु !” शोकविह्वल हुँदै त्यो पल सम्झिन्छिन् उनी ।

काठमाडौं ल्याइएको छ, बिस्तारै बोल्ला नि त ! आफैंलाई सम्झाइन् उनले ।

तर, नियतिको खेला यतिमात्रै भइदिएको भए उनी सहन्थिन् । फेरि चिकित्सकले भन्न थाले, “खुट्टा निकै बिग्रिइसक्यो । घाउ फैलिएर माथि नै पुगिसक्यो । यसलाई राखिरहने हो भने छोरा नै गुमाउनुपर्छ ।”

हेर आपत् । एकातिर छोराको होस आएको छैन । ‘आमाऽऽऽ’ शब्द सुन्न कान प्रतीक्षारत छन् ।

चिकित्सक भन्छन्, “खुट्टा काट्नुपर्छ !”

“छोरा गुमाउनुभन्दा खुट्टा गुमाउनु निको !” उनले मुटु ममताले बाँधिन् । चिकित्सकले खुट्टा अलग्याइदिए ।

उनले सोचेकी रहिछन्— खुट्टा काटेपछि छोराको स्वर फर्किएला । उसले ‘आमा’ भनेर बोलाउला ।

खुट्टा काटेको पनि ६ महिना बितिसकेको छ । तर, छोराको आवाज अझै कोमाबाट फर्किएको छैन ।

० ० ०

“निर्मला पन्तको हत्यारा पत्ता लागेका दिन मेरो छोरो बोल्छ,” करिब ६ महिनाअघि भेट्दा यसो भन्थिन्, शिवकला ।

८ महिनाको अन्तरालमा निर्मला पन्त प्रकरणको गाँठो झन् जेलिँदै गयो । घटनाको अध्ययन–अनुसन्धानमा प्रहरी कुहिरोको काग बनेको छ । अपराधीको छेउसम्म पुगेको छैन । घटनालाई जासुसी उपन्यासजत्तिकै बडो रहस्यमयी बनाइँदै छ । यस्तो लाग्छ– निर्मलाको हत्यारा भेटिनु र अर्जुनको आवाज फर्किनु दुवै दुरूह कुरा हुन् ।

“मेरो जिउँदो छोरोले त न्याय पाएको छैन, मारिइसकेकी निर्मलाले के न्याय पाउलिन् र ?” बाक्लो उच्छवास छाड्दै निराशा व्यक्त गर्छिन्, शिवकला ।

निर्मलाको न्यायका निम्ति चर्किंदै गर्दा शिवकलालाई भेट्न आउनेहरू बाक्लै थिए । शून्यप्रायः छ न्युरो वार्डको ३१५ नम्बर क्याबिन अहिले । अस्पतालको विस्तारामा एक्लै ताडित छिन् । सात महिना सात युगसरह लामो भएको छ । दिउँसो त जसोतसो बिताउँछिन्, रात परेपछि भयानक ऐंठन हुन्छ । छोराको बचेका दिनहरूले अभिघात गरिरहन्छन् ।

हत्यारा, बलात्कारी समाजमा खुल्लमखुला फणा उठाएर हिँडिरहँदा अर्जुन अस्पतालको शय्यामा छन् । इन्जिनियरिङ पढ्ने सपना आफूसँगै कोमामा अलपत्र छ । खोला सुसाएजस्तो स्याइँय.. घाँटी त बज्छ तर मृगतृष्णा बनेको छ, आवाज ।

“अपराधी छाती फुलाएर हिँड्ने, सजाय मेरो छोराले पाउने ? कस्तो शासन हो सरकार ?” छातीमा पीडाको राँको बलेपछि प्रश्न गर्छिन्, शिवकला ।

० ० ०

निर्मलाकै न्यायका निम्ती सडकमा निस्कँदा गोली खाए अर्जुनले । सँगै गोली दागिएका शन्नी खुनाको प्राणपखेरु उड्यो । बरु उनले सुख पाए । अधमरो अर्जुनले गोलीको असर जीवनभर बोकेर बसिरहनुपर्ने भयो ।

न्यायका लागि आवाज उठाउँदा गोली दागिएकाले शुरूमा त त्यति दुःखी थिइनन्, शिवकला । निर्मलाका लागि सिंगो देश एकजुट भयो । एकमुख लागेर न्यायको आवाज उठायो । तर, अस्पतालको शय्यामा अलपत्र अर्जुनका पक्षमा कसैले एकशब्द उच्चारण नगर्दा उनको चित्त कुँडिएको रहेछ । त्यसैले त आउने–जानेहरूलाई उनी गुनासो पोख्छिन्, “अरूले त बोलिदिएनन्, बोलिदिएनन्, निर्मलाकी आमाले बोलिदिनुपर्ने नि !”

त्रिवि शिक्षण अस्पतालमा भर्ना गर्दा सरकारी प्रतिनिधिहरूले विदेशमै उपचार गर्न लैजाने प्रतिबद्धता जनाएका थिए । खुट्टाको घाउ निको भएपछि प्रतिबद्धता पूरा गर्लान् भनेर शुरूमा त उनले मुख खोलिनन् । सात महिनासम्म थप उपचारको बन्दोवस्त नमिलाएकाले उनको धैर्यको बाँध टुँटेको छ ।

“विदेश भनेको मनमोहन कार्डियोलोजीबाट न्युरो वार्डमा सार्नु हो ?” सरकारलाई प्रश्न गर्छिन् उनी ।

त्रिवि शिक्षण अस्पतालको शय्यामा जति दिन राखे पनि अर्जुनको जीवनमा ‘मिराकल’ हुँदैन । न उनी ह्विलचेयरको सहारामा ओहोरदोहोर नै गर्न सक्छन् । कुनै थेरापीले पनि उनलाई त्राण दिनेवाला छैन । अस्पताल राखे पनि अन्यत्र राखे पनि उनको नियति ‘मूढोवत्’ पल्टिइरहनु नै हो । र त, गृहप्रशासनले पनि शिवकलालाई अर्जुनलाई घरै लैजान सुझाइरहेको छ– अस्पताल प्रशासनमार्फत । केही दिनअघि शिवकलालाई गृहमन्त्रालयका अधिकारीले मुखै फोरेर भने, “टिचिङ अस्पताल कतिन्जेल बस्ने रहर छ ? वरियात आएको हो कि क्या हो ?”

उनी सरकारका अधिकारीहरूलाई सुन्ने गरी जवाफ दिन चाहन्छिन्, “मेरो छोरो भीरबाट लडेर कोमामा पुगेको होइन । न बलात्कार, हत्या गर्दा नै सरकारको कारबाही भेटेको हो । न्यायका लागि आन्दोलनमा जाँदा गोली हानेर कोमामा पुर्‍याउनेले नै उसको हेरविचार गर्नुपर्छ ।”

कोमाबाट केही बौरिएका छन् अर्जुन् तर उनको अनौठो (अ)प्रिय चर्तिकलाले आजित छिन् शिवमाया ।

अर्धमूच्र्छामै कपाल लुछिदिने, लुगाफाटो च्यादिने आदि क्रियाकलाप गर्दा शिवकलालाई सम्हाल्नै मुस्किल भएको छ ।

“यस्तो विक्षिप्त हालतको छोरोलाई लिएर म घर कसरी जानू ? बरु सरकारले हामी आमाछोरालाई गोली हानेर मार्दिए हुन्छ,” हारमान्नु हुँदै सुनाउँछिन् उनी ।