बीबीसी । पाँच महिनामा दुई ठूला दुर्घटनापछि बोइङ ७३७ म्याक्स जेटमाथिको विश्वास कम भएको छ । दुर्घटनाको कारण अझैसम्म नखुलेको अवस्थामा यस मोडलको जहाज कम्तिमा मेसम्म ग्राउन्डेड हुने बताइएको छ । बोइङले ७३७ म्याक्सको डेलिभरि रोकेको छ । यता केही एयरलाइन्स कम्पनीले भने क्षतिपूर्तिको माग गरिरहेका छन् । केही पुराना खरिदकर्ताले भने जहाज फिर्ता गर्नेसम्म बताएका छन् ।

तर, हालसम्म दुर्घटनाको कारण नखुलेको अवस्थामा कम्पनीमा दीर्घकालीन असर पर्ने जानकारहरुले उल्लेख गरेका छन् । इथियोपियन एयरलाइन्सको दुर्घटनापछि हालसम्म कयौं देशमा बोइङ ग्राउन्डेड भइसकेका छन् ।

७३७ को उडान बोइङका लागि कत्तिको महत्वपूर्ण ?

अमेरिकी नियामक निकायका अनुसार ७३७ म्याक्स बोइङको इतिहासको सर्वाधिक चाँडो बिक्री हुने गरेको विमान हो । नयाँ मोडल र उत्कृष्ट पुनः इन्जिनियरिङ गरिएको विमान हो, ७३७ म्याक्स । यो विमानको डेलिभरि २०१७ मा सुरु भएको थियो । हाल संसारभर ३ सय ७० वटा ७३७ म्याक्स सञ्चालनमा छन् भने ५ हजार विमान किन्नका लागि अर्डर पनि भइसकेका छन् ।

उड्डयन विश्लेषक रिचर्ड एबोलाफियाका अनुसार हालका बजार सानो भएपनि बोइङ ७३७ बोइङको भविष्यको सबैभन्दा ठूलो आयस्रोत हो । हरेका विमानको अर्डरको औसतमा मूल्य ५० मिलियन डलर छ जसको केही हिस्सा कम्पनीले लिइसकेको छ ।

अर्डर अब के हुन्छ ?

अमेरिकी संघीय उड्डयन प्रशासनको निर्णयअनुसार बोइङले तत्कालका लागि अस्थायी रुपमा नयाँ विमान डेलिभरि रोकेको छ । यद्यपी कम्पनीले विमान उत्पादन जारी राखेको जनाएको छ भने उत्पादन गति कम गर्ने कुनै योजना नभएको जनाएको छ । केही एयरलाइन्सले अर्डर रद्द गर्ने बताइसकेका छन् । जसमध्ये इन्डोनेसियाको गरुडले २० वटा जहाज खरिद अर्डर रद्द गर्ने बताइसकेको छ भने भियतजेटले पनि २५ बिलियन डलरबराबरको अर्डरबारे अनुसन्धानको नतिजाअनुसार सोच्ने जनाएको छ ।

बोइङको प्रतिस्पर्धा संसारको सबैभन्दा ठूलो विमान उत्पादक कम्पनी एयरबससँग छ । एयरबस ए ३२० बोइङ ७३७ को सबैभन्दा ठूलो प्रतिस्पर्धी हो । तर, एयरलाइन्स कम्पनीहरुका लागि विमान उत्पादक कम्पनी नै परिवर्तन गर्नु चानचुने कुरा भने होइन ।
फ्लाइट ग्लोबलका एसियाली व्यवस्थापन सम्पादक ग्रग वाल्ड्रोनका अनुसार दुवै कम्पनीका अर्डर पुस्तिका धेरै ठूला भइसकेका छन् । उनले भने, “एअरबसको अर्डर वर्षौंको लागि प्याक भइसकेको छ ।”

यसका अतिरक्त पाइलटलाई एयरबस चलाउने तालिम पनि दिनुपर्ने हुन्छ जुन सहज छैन । केही एयरलायन्स क्षतिपूर्ति माग्ने दाउमा छन् । नर्वेजियन एयर र चेक क्यारियर त्यस्ता केही कम्पनीमध्ये हुन् ।

एयरलाइन्सहरुलाई कस्तो प्रभाव ?

संसारमा एकदमै थोरै संख्यामा ७३७ म्याक्स सञ्चालनमा छन् । विमान ग्राउन्डेड एयरलाइन्स उद्योगको पिक समयमा भने भएको होइन, तसर्थ प्रभाव कमै अनुभव भएको छ । केही एअरलाइन्स भने उडानका चाप महसुस गर्न थालिसकेका छन् । अन्यले भने उडान प्रभावित भएको महसुस गरेका छन् । नर्वेजियन एयरलाइन्स स्वयम्ले ७३७ म्याक्सको स्थानमा ठूलो ७८७ ले उडान भरिरहेको छ । जसका कारण कम्पनीले थप भार भोग्नुपरेको छ । उपभोक्तालाई पनि असहज महसुस हुने गरेको छ ।

यसर्थमा बोइङ थप समय ग्राउन्डेड भए समस्या झन् जटिल हुनेछ ।

बोइङलाई कस्तो प्रभाव 

बोइङ ग्राउन्डेड भएयता कम्पनीको सेयर मूल्य १० प्रतिशतले घटिसकेको छ भने कूल बजार पुँजीकरण २५ अर्ब डलरले कम भएको छ । यसको प्रभाव दीर्घकालसम्म पर्न सक्ने बताइएको छ । जानकारका अनुसार इथियोपियन विमान दुर्घटना लायन एयरको जस्तै कारण भएको अनुसन्धानबाट पुष्टि हुन आए कम्पनीले ठूलो क्षति हुनेछ । डिजाइनमै परिवर्तन गर्नुपर्ने हुनाले कम्पनीलाई थप भार पर्नेछ ।

तर, यो समय लामो नहुन पनि सक्ने बताइएको छ । बोइङजस्तो कम्पनीले यस्तो समस्या चाँडै समाधान गर्न सक्ने विश्लेषकहरुले टिप्पणी गर्दै आएका छन् । बीबीसीबाट