– हरिभक्त कटुवाल

हो राधा ! एउटा सिंगो युगको हिँडाइपछि म यस्तो ठाउँमा आइपुगेर उभिएको छु, जहाँबाट अब एक पाइलो अघि बढ्ने जाँगर मभित्र छैन । अनायास मेरा खुट्टामा अनन्त थकाइ आएर थुप्रिएको छ र यहाँ म जडवत् उभिएको छु । बितेको त्यो युगभरि मलाई लाग्थ्यो— म एक्लै एउटा किरमिर गोरेटो छोड्दै हिँड्न लागेको छु र अनन्त–अनन्तसम्म त्यसरी नै हिँडिरहनेछु । तर, आज मेरो मन भन्छ— अब अघि बढ्ने कुरो बिर्सेर फेरि पछि फर्कूं । आफैंले छोड्दै आएको त्यही गोरेटो मेट्दै–मेट्दै बिसाइदिऊँ जिन्दगीको गह्रुँगो यात्रा ।

उफ् राधा ! आज ज्यादै थकाइ लागेको छ । कसरी मैले एउटा युगभरि हिँडिदिएँ र आज एक्कासि गति हराएँ ? किन हिँडें, केले हिँडायो, कहाँ पुग्न हिँडें ? यस्तैयस्ता धेरै प्रश्नले मलाई ग्वाम्म छोपिदिएका छन् यसबेला र म असहाय छु । मसँग यी प्रश्नको कुनै उत्तर छैन । उत्तर दिनैपर्ने बाध्यताको अनुभव पनि गर्दिनँ र सधैंका लागि यी प्रश्न प्रश्नकै रूपमा रहून् र म तिनैभित्र हराइरहूँ !

तिमी कति अपराधी राधा ! सम्पूर्ण युगभरि मेरै हाराहारी हिँडेर पनि मलाई थाहा दिइनौ र आज नयाँ दिशातिर गति लियौ । शायद तिमी अत्तालियौ– मेरो हाराहारी हिँड्नबाट तिम्रो विश्वास हट्यो । तर, त्यति लामो यात्रामा एकपल्ट त तिम्रो उपस्थितिको आभास, तिम्रो उद्देश्य मलाई थाहा दिन सक्थ्यौ । केवल मेरै चेतनालाई पछ्याउँदै हिँडिरह्यौ र आत्तिएर आज तिमी हिँडेको गोरेटोमा एउटा घुम्ती बनाउँदै नयाँ दिशा रोज्न बाध्य भयौ । यो बाध्यता तिम्रो आफ्नो बाध्यता हो राधा— तिम्रो एकदम पेवा ! न तिमीसित मैले मेरो यात्राभरि हिँडिदिने आग्रह नै गरेको थिएँ न आज तिम्रो गति परिवर्तनमा बाधक नै बनें । हो, मसँगै हिँड्ने तिम्रो रहरको पूर्वाभास यात्रा थाल्नुभन्दा अघि हुँदो हो । मलाई लाग्छ, म तिम्रो हात समातेर, तिम्रा प्रत्येक पाइलामा फूलैफूल ओछ्याइदिएर अनन्त–अनन्तसम्म हिँडिरहन्थें । शायद त्यो आग्रह तिमी मबाट चाहन्थ्यौ र त्यही चाहनुले तिमीलाई एउटा युगभरि हिँडायो ।

अनि आज हा¥यौ । हो, साँच्चै हा¥यौ । यति लामो यात्राभरि थाहा नदिएर पनि तिमीले अहिले भर्खरै अघिल्तिरको शान्त पोखरीमा अनावश्यक एउटा ढुंगो फालिदियौ र गयौ । तिमीले जाँदाजाँदै आफूले गति परिवर्तन गरेको र हाराहारीमै यात्रा गरिरहेको बोध गराइदिएँ भनेर नै त्यसो ग¥यौ, मलाई थाहा छ । मलाई यो पनि थाहा छ, तिमीले पोखरीको शान्त जल नचलाइदिएकी भए यस बेलासम्म म त्यहाँ हेलिइसकेको हुन्थें । यहीँ तिमी हा¥यौ ।

के आवश्यक थियो त्यति गरिरहनुको ? हो, मेरै हाराहारीमा यात्रा गरिरहेको हुँदा तिमीले पनि त्यहाँ हेलिनुपथ्र्यो । के त्यसैले तिमी पोखरीको अथाह गहिराइसँग डरायौ ? शायद होइन । यो युगभरिको हिँडाइमा मैले कयौं यस्ता जलराशि, दुर्गम पहाड, अभेद्य अरण्य र उजाड मरुप्रान्त नाघिसकेको छु— तिमीले पनि शायद । त्यसैले तिमी निश्चय डराइनौ र केवल निरासियौ मबाट, मेरो जिन्दगीबाट । मैले थाहै नपाई तिमी गति फेर्दी हौ— मलाई कुनै दुःख हुने थिएन ! तर, छोड्ने संकल्प गरिसकेर पनि तिमीले मलाई बिथोलिदिनु नै तिम्रो हार्नु हो । भन त मलाई थाहै नदिएको भए के नोक्सान थियो ? आखिर तिमीले त मलाई छोड्नु नै थियो, छोड्यौ तर व्यर्थै किन मेरो गति खलबल्याइदियौ ? किन ?

कति जाती हुन्थ्यो राधा ! जिन्दगीको अनन्त यात्रापछि चरम बिन्दुमा पुगेर जहाँ तिमीले, मैले र अरु सबैले एकदिन पुग्नैपर्छ, म तिमीलाई भेट््थें एउटी निष्पाप नारीका रूपमा । मेरो समस्त अपराध, समस्त दुर्बलता र सम्पूर्ण आकांक्षासहित उत्फुल्ल हृदयले त्यसबेला आफैंलाई तिमीमा समर्पण गरिदिन्थें । तिमी पनि आफ्नो दुर्बलता लुकाएरै भए पनि मलाई स्वीकार गर्न सक्थ्यौ । तर...

तर राधा ! आज तिम्रो दुर्बलता थाहा पाएपछि एकतमासले म निरासिएँ । अब फेरि उही बाटोबाट फर्किन लागेको छु आफैंले छोडेर आएको गोरेटो मेट्दै–मेट्दै । पुनर्जन्ममा मलाई विश्वास थिएन र छैन पनि । तर तिम्रै लागि राधा, एउटा जुुनी पर्खिएर अर्को जुनीमा फेरि तिमीसँग हातेमालो गर्दै यो यात्रा थालूँ भन्ने रहर मभित्र टुसाएको छ ।

लाटी ! जुन कुरा एउटा युगभरि आफूभित्रै गुम्स्याएर मेरो हाराहारीमै हिँडिरह्यौ, छोड्ने बेलामा पोखरीभरि लहर किन ब्युँझाइदियौ ? तिमीले ब्युँझाइदिएका यी लहर जताततै ठोक्किने रहरले हेर कसरी कुदिरहेछन् ! थाहा छ तिमीलाई, डिलसम्म पुगेर यी लहर फेरि पोखरीको बीचमा पुग्छन् मुखामुख गर्न र फेरि कुद्छन् डिलमा ठोक्किन । म मेरा दुई कानभरि ती लहर डिलमा ठोक्किएर छचल्किँदा उठेका शब्दहरू सुनिरहेछु र मलाई विश्वास छ— तिमीले छोड्दै गए पनि ती लहरले तिमीलाई छोड्नेछैनन् । तिमीले टेकिरहेको डिलमा जब तिमीले ब्युँझाएका लहरहरू ठोक्किन्छन्, त्यस बेला तिमी फेरि आत्तिन्छ्यौ ।

मैले तिमीलाई मभन्दा बेग्लै कहिले ठानें र ? तिमीभित्र पनि ममा जस्तै मानसिक दुर्बलताहरू हुनु अस्वाभाविक के थियो र ? मजस्तै चुपचाप तिमी पनि हरेक अपराधलाई आफैंभरि सीमित राख्दै अनन्ततिर बढिरहेकी भए के हुन्थ्यो ?

तर, तिमी तिम्रो संस्कारबाट मुक्त हुन सकिनौ— मैले दुःख मान्नु त्यत्ति छ । गयौ, ठीकै छ तर मैले उचालेको पाइतालाको अघिल्तिर अनन्त लहरहरू ब्युँझाइदिएर गयौ, यहीँ तिमी हा¥यौ !

लौ, म गोरेटो मेट्दै फर्किंदै छु । शायद मेरो फर्कनुको गतिमा अर्को एउटा गोरेटो जन्मिन्छ तर त्यो पश्चाद्मुखी गोरेटो कसैको काम लाग्नेछैन । तिम्रा लागि जुन गोरेटो एक युगभरि बन्यो, त्यसलाई मेटिदिएर मात्र फेरि बिसाउँछु्ु । अवश्य, यो पनि हुन सक्छ, मभित्रको पुरुषले मलाई घच्घच्याइरहन्छ र म अनायास एउटा गोरेटो मेटिसकेर अर्को गोरेटो बनाउँदै गइरहनेछु— उही चरम बिन्दुतिर ।

(हरिभक्त कटुवालका आठ कथाहरु संगृहीत कथा संग्रह ‘स्पष्टीकरण’बाट साभार ।)