एजेन्सी । केही हप्ता यता फेसबुक, इन्स्टाग्राम लगायतका सामाजिक संजालमा भाइरल बनेको १० वर्षे च्यालेन्जको ट्रेन्डले अहिले सबैलाई रमाइलो गराइरहेको छ । आफ्नो हालको तस्बिरसँग १० वर्ष अगाडिका फोटो जुधाउँदै मानिसहरुले हाँसठट्टामा सो ट्रेन्डको मजा उठाइरहेका छन् । कतिले भने आफ्नो तस्बिर नराखेर प्रकृतिको तस्बिर राख्दै पृथ्वीमा मानव क्रियाकलापको असरबारे पनि कुरा उठाएको पाइएको छ । तर सामाजिक संजालमा यो ट्रेन्डले रमाइलो माहोल पैदा गर्दैगर्दा अर्कोतर्फ कतै यो भविष्यमा घातक त साबित हुने होइन भन्नेबारे पनि चिन्ता जनाइएको छ ।
फेसबुक जस्ता प्राविधिक कम्पनीहरुलाई यो ट्रेन्डले ‘फेसियल रिकग्निसन’ अर्थात अनुहार पहिचान प्रणालीलाई सहज बनाउन सघाइरहेको हुन सक्ने विश्लेषकहरुको आशंका छ । यसरी मानिसहरुले अन्जानमा फेसबुकलाई आफूबारे ठूलो जानकारी दिइरहेको हुन सक्ने शंका गरिएको हो ।
वास्तवमा फेसबुकले २०१० मै ल्याएको अनुहार पहिचान प्रणालीले साथीहरुसँगका तस्बिर समेत पहिचान गरि त्यसमा हाम्रो नाम सुझाउने गरेको छ । त्यस्तै कुनै अन्जान व्यक्तिले हाम्रा तस्बिरहरु पोस्ट गर्दा पनि फेसबुकले यही प्रणाली मार्फत हामीलाई सावधान गराउने गर्दछ । तरपनि फेसबुकको यो फिचरमार्फत अन्जान व्यक्तिले हामीबारे थाहा पाउने हुँदा त्यतिबेलै यसको धेरै आलोचना भएको थियो । यस्तोमा फेसबुकले सेटिङ मार्फत सो टुल निस्क्रिय गर्न मिल्ने बताएको थियो ।
फेसबुकसँग अहिले नै प्रयोगकर्ताका खरबौँ तस्बिरहरु छन् जसको अर्थ हामीले यसलाई पर्याप्त ‘बायोमेट्रिक डाटा’ अर्थात शारीरिक बनावट लगायत मानवीय विशेषता समबन्धि जानकारी दिइरहेका छौँ । यसरी हामीले खतराका रुपमा नलिने साना कुराहरु कम्पनीले धेरै ठूलो श्रोतका रुपमा प्रयोग गर्न सक्ने विश्लेषकहरुको भनाइ छ ।
यसअघि पनि फेसबुक लगायत विभिन्न प्राविधिक कम्पनीहरुले प्रयोगकर्ताका गोप्य जानकारी लिक गराएकामा ठूलो विवाद खडा भएको थियो । यसरी कम्पनीहरुले प्रयोगकर्ताका व्यक्तिगत डाटाहरु संकलन गरि विभिन्न ढङ्गमा प्रयोग गरिरहेकाबारे गत वर्ष नै खुलासा भएको हो । यसमा अनुहार पहिचान प्रणालीका समर्थकहरुले भने यो प्रविधिले अपराधीलाई सजिलै फेला पार्न सक्ने तर्क गर्ने गरेका छन् । अर्कोतर्फ आलोचकहरुले चाहिँ यसबाट ठूलो सङ्ख्यामा मानिसहरुमाथि निगरानी राख्न सकिने हुँदा त्यसले भयानक परिणाम निम्त्याउन सक्ने चेतावनी दिइरहेका छन् ।
साथै ‘एज प्रोग्रेसन’ प्रणालीको विकासमा पनि १० वर्षे च्यालेन्जले सहायता गर्न सक्ने बताइएको छ । यो प्रणाली मार्फत बढ्दो उमेरको प्रभावसँग मान्छेको नयाँ तस्बिर निकाल्न सकिन्छ । यसलाई विशेषगरी फरेन्सिक उपकरणका रुपमा प्रयोग गरिन्छ जस्तै कुनै हराएको मानिस पत्ता लगाउन उसको पुरानो तस्बिरको प्रयोग गरि वर्तमान स्वरुप निकाल्न मिल्छ ।
यसरी फेसबुकले यो ट्रेन्ड रमाइलोका लागि मात्र ल्याएको बताइरहेपनि यसअघि २०१६ को अमेरिकी राष्ट्रपति चुनावमा रुसले फेसबुककै जानकारी मार्फत मतदाताहरुलाई लक्षित गरि निर्वाचनमा हस्तक्षेप गरेको पाइएको थियो । यस्तोमा गोपनियता अझै फेसबुकको ठूलो कमजोरी साबित भइसकेको छ र कार्यकारी अधिकृत मार्क जुकरवर्गले यो विषयलाई गम्भीरतापूर्वक समाधान गर्ने वाचा समेत गर्दै आएका छन् । तर फेरिपनि फेसबुकले प्रयोगकर्ताका डाटा संकलन गर्ने अर्को प्रयास गरेको आशंका गरिएको हो । –द न्युयोर्क टाइम्सबाट
