सेन्टर फर इन्भेस्टिगेटिभ जर्नालिज्म (सीआईजे) नेपालमार्फत तयार गरी आज विभिन्न सञ्चारमाध्यममा सार्वजनिक केही समाचारमा हाम्रो पनि नाम जोडिन आएकोमा गम्भीर ध्यानाकर्षण भएको छ ।
बुधबार सार्वजनिक पाँच समाचार र त्यससँग सम्बन्धित सम्पादकीय इन्टरनेसल कन्सोर्टियम अफ इन्भेस्टिगेटिभ जर्नालिज्म (आईसीआईजे) सँग उपलब्ध प्याराडाइज पेपर, पनामा पेपर र स्वीस लिकमा आधारित भएको हाम्रो बुझाइ छ । प्याराडाइज पेपर, पनामा पेपर र स्वीस लिकमा हामी र हामीसँग सम्बन्धित कुनै पनि कम्पनीको नाम कहिँ कतैबाट जोडिएको छैन ।
हाम्रो कुनै पनि स्वीस बैंकमा खाता छैन, हाम्रो कुनै पनि ट्याक्स हेवन मुलुकमा कम्पनी दर्ता छैनन् र हाम्रो समूहले प्रवद्र्धन गरेका कुनै पनि कम्पनीमा ट्याक्स हेवन मुलुकबाट लगानी आएको छैन ।
कानुनले दिएका अधिकार प्रयोग गरी पूरै प्रक्रियाको पालना गरेर बेलायतमा खोलिएको एउटा कम्पनीको विषयलाई जोडेर हामीमाथि भ्रम सिर्जना गरी, हाम्रो सार्वजनिक छविमा क्षति पु¥याएकोमा गम्भीर ध्यानाकर्षण भएको छ । हामी यसमा गम्भीर आपत्तिसमेत प्रकट गर्दछौं ।
नेपालमा निजी कम्पनी स्तरमा रेमिट्यान्स सेवा सुरु गर्दा सन् २००२ मा हामीले नेपाल राष्ट्र बैंकको अनुमतिमा मलेसियाबाट स्वदेशमा रेमिट्यान्स ल्याउने यात्रा सुरु गरेका हौं । नेपालमा अनौपचारिक क्षेत्रबाट रेमिट्यान्स भित्रिने गरेकोमा इन्टरनेसनल मनी एक्सप्रेस (आईएमई) ले राष्ट्र बैंकको स्वीकृति लिई बैंकिङ च्यानलबाट रेमिट्यान्स ल्याउन पहिलो कम्पनीको रूपमा काम थालेको हो ।
त्यसलगत्तै बेलायत लगायत अन्य देशबाट पनि कारोबार गर्नका लागि १७ जुन २००२ मा राष्ट्र बैंकबाट स्वीकृति लिएर २१ अगस्ट २००२ मा बेलायतमा कम्पनी स्थापना भएको हो । त्यसपछि नेपालीको बाहुल्य रहेका देशमा हामीले विभिन्न व्यक्तिसँग सहकार्य गरेर कम्पनी स्थापना गरी रेमिट्यान्स ल्याउन थालेको हौं । त्यसको जानकारी हामीले हाम्रो वेबसाइटमा समेत राखेका छौं ।
यी कम्पनी स्थापना गर्नका लागि नेपालबाट लगानी बाहिर लगेको होइन । बेलायतकै सन्दर्भमा यो एक पाउन्डको कम्पनी हो । हामीले त्यहीँ उपलब्ध साधन स्रोत प्रयोग गरी यो कम्पनीमार्फत बेलायतसँगै युरोपबाट रेमिट्यान्स नेपाल ल्याउन थालेका हौं । अबैध च्यानलमार्फत नेपाल आउने रेमिट्यान्स निरुत्साहित गरेर औपचारिक च्यानलबाट रेमिट्यान्स ल्याउन हामीले १८ वर्षदेखि गरिरहेको पहललाई सम्भवतः कसैले नजरअन्दाज गर्न मिल्दैन ।
सरकार र राष्ट्र बैंकको अनुमतिबाट सन् २००१ मा सुरु भएको आईएमईले यो अवधिमा विश्वका विभिन्न मुलुकबाट करिब १४ खर्ब रुपैयाँबराबरको रेमिट्यान्स ल्याइसकेको छ । यसरी हामीले संस्थागत गरेको रेमिट्यान्स व्यापारका कारण अहिले हाम्रो अर्थतन्त्र अगाडि बढिरहेको छ भने कुल गार्हस्थ उत्पादन (जीडीपी) मा रेमिट्यान्सको योगदान ३० प्रतिशत पुगेको छ । हाम्रो कम्पनी सबैभन्दा धेरै कर तिर्ने रेमिट्यान्स कम्पनीका रूपमा नेपाल सरकारबाट सम्मानित हुँदै आएको छ । आज रेमिट्यान्स सेवासँगै हाम्रो समूह बैंक, बीमा, जलविद्युत, होटल, चन्द्रागिरि केबुलकार, डिस होम सेवासम्म विस्तार भएको छ ।
आईएमईले बेलायतबाट रेमिट्यान्स सेवा सुरु गर्ने भएपछि २१ अगस्ट २००२ मा सनबर्ड कम्प्युटर कन्सलट्यान्ट लिमिटेडलाई आईएमई लिमिटेडमा परिवर्तन गरिएको हो ।
कम्पनी सुरुवात गरेपछि म आफैं त्यो कम्पनीको सञ्चालक बनेको हुँ र २० जुलाई २०१० मा मैले त्यो कम्पनीबाट राजिनामा दिएको थिएँ । मेरो भाइ हेमराज ढकालको सन्दर्भमा उनी गैरआवासीय नेपाली (एनआरएन) हुन् । उनले सन् १९९० देखि जापान, मलेसिया, बेलायतलगायत देशमा बसेर आईएमई रेमिट्यान्सको बिजनेस हेर्दै आएका छन् । विदेशमा रेमिट्यान्स सेवा विस्तार गर्नका लागि नेपालबाट मात्र गरेर सम्भव नहुने हुँदा भाइ हेमराजले एनआरएनको हैसियतमा नेपालीहरू भएको देशमा विभिन्न कम्पनीसँग सहकार्य गरेर नेपाल भित्रिने रेमिट्यान्समा टेवा पुयाउँदै आएका छन् । नेपालको कानुनले एनआरएनलाई कम्पनी स्थापना गर्न, सञ्चालन गर्न र त्यसको सञ्चालक समिति सदस्य बन्न कुनै बन्देज लगाएको छैन ।
कम्पनीमा संलग्न कमल पौडेल र अनिलकुमार लामिछाने नेपाली भए पनि उहाँहरूको अहिलेको राष्ट्रियता बेलायती हो । उहाँहरूले बेलायतमा कम्पनी स्थापना गर्दा र सञ्चालन गर्दा नेपालले आपत्ति जनाउनुपर्ने र गैरकानुनी हुनुनपर्ने हो ।
खोज पत्रकारितामा विख्यात आईसीआईजेको साझेदारीमा सीआईजे जस्तो संस्थाले एक वर्ष लगाएर गरेको खोजमा यस्तो गम्भीर त्रुटि हुनु नपर्ने हो । त्यसमाथि बेलायतमा स्थापना गर्ने कम्पनी, त्यसले गर्ने व्यावसायिकदेखि आर्थिक क्रियाकलाप सबैको पहुँचमा उपलब्ध हुन्छ । यसरी सबैको पहुँचमा उपलब्ध सूचनालाई गलत समय र सन्दर्भ पारेर खोज पत्रकारिताका नाममा हामीमाथि भ्रम सिर्जना गर्ने गलत नियत राखिएको स्पष्ट पार्न चाहन्छौं ।