काठमाडौं । नेपालले विकासका गतिविधि सञ्चालन र पूर्वाधार विकास गर्न लिने आन्तरिक तथा बाह्य ऋण बर्सेनि बढ्दै गएको सरकारी तथ्यांकले देखाएको छ । 

गत आर्थिक वर्ष ०७२/०७३ मा ९.९ प्रतिशत बढेर सरकारको कुल ऋण दायित्व ५ खर्ब ९८ अर्ब ६९ करोड रुपैयाँ पुगेको छ । एक वर्षको अवधिमा देशको ऋण भार ५३ अर्ब ७६ करोड रुपैयाँ बढेको महालेखा नियन्त्रकको कार्यालयले जनाएको छ । यो कुल गार्हस्थ्य उत्पादनको करिब २५ प्रतिशत हो ।

महालेखाका अनुसार गत वर्ष बाह्य ऋण १०.९ र आन्तरिक ऋण ८.१ प्रतिशत बढेको छ । अघिल्लो वर्ष नेपालको कुल ऋण ५ खर्ब ४४ अर्ब ९१ करोड रुपैयाँ थियो । गत वर्ष वैदेशिक ऋण बढेर ३ खर्ब ८० अर्ब ७४ करोड रुपैयाँ पुगेको छ । अघिलो वर्षको तुलनामा वैदेशिक ऋण सहायता ३७ अर्ब ४८ करोड रुपैयाँ थपिएको छ ।

त्यस्तै, आन्तरिक ऋण १६ अर्ब २८ करोड रुपैयाँ थपिएर २ खर्ब १७ अर्ब ९३ करोड रुपैयाँ पुगेको छ ।

महालेखाका अनुसार कुल ऋणमध्ये ६४ प्रतिशत बाह्य र ३६ प्रतिशत आन्तरिक छ । नेपाली रुपैयाँको तुलनामा अमेरिकी डलर बलियो भएपछि वैदेशिक ऋण बढेको हो । नेपाल राष्ट्र बैंकका अनुसार एक वर्षको अवधिमा नेपाली मुद्रा डलरसँग ५ रुपैयाँ ९९ पैसा कमजोर भएको छ, जसले गर्दा बाह्य कर्जा तिर्ने दायित्व बढेको छ । ऋण र कुल गार्हस्थ्य उत्पादन (जीडीपी) अनुपात ०.९७ प्रतिशत बढेको छ, जसअनुसार बाह्य ऋण अनुपात ०.७७ र आन्तरिक ०.२ प्रतिशतले बढेको पाइएको छ । गत आवमा जीडीपीको आकार सामान्य वृद्धि भई २२ खर्ब ४९ अर्ब रुपैयाँ पुगेको अनुमान गरिएको छ ।

अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा जीडीपीको आकार २१ खर्ब २४ अर्ब रुपैयाँ थियो । 

गत आवको चैतसम्ममा सरकारले विभिन्न दातृ निकायहरूबाट ६८ अर्ब २० करोड रुपैयाँ ऋण लिएको छ । त्यस्तै, आन्तरिक ऋण २५ अर्ब ६२ करोड रुपैयाँ उठाएको महालेखाको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । गत चैतसम्ममा विश्व बैंक, एसियाली विकास बैंक (एडीबी)का अतिरिक्त अन्य बहुपक्षीय दाताबाट २४ अर्ब ४५ करोड रुपैयाँ र द्विपक्षीय दाताबाट १ अर्ब ६२ करोड रुपैयाँ ऋण छ । यो अवधिमा सरकारले ४२ अर्ब ५८ करोड रुपैयाँ आन्तरिक ऋण उठाएको छ । आन्तरिक ऋणमध्ये ट्रेजरी बिलबाट १२ अर्ब ५० करोड र अन्य ऋणपत्र जारी गरेर ३० अर्ब ८ करोड रुपैयाँ उठाएको छ । 

समीक्षा अवधिमा सरकारले बहुपक्षीयअन्तर्गत एडीबी, आईफाड, ईईसी, आईडीएफ एनडीएफ र ओएफआईडी तथा द्विपक्षीयअन्तर्गत भारत, जापान, कोरिया, कुवेत, चीन, रसिया, साउदी अरब, फ्रान्स, बेल्जियम र अष्ट्रेलियाबाट ऋण लिएको छ ।