काठमाडौं । सामान्यतयाः मान्छे उमेर ढल्किँदै गएपछि योग, ध्यान तथा धर्मकर्ममा लाग्छन् । तर, यही नै विश्वव्यापी सर्वमान्य नियम भने होइन । गायिका आस्था राउत यसको उदाहरण हुन् । 

उमरले दुई दशक भर्खरै छिचोलेकी आस्था जुलाईको पहिलो चरणको विपश्यना ध्यानमा सहभागी भइन् । जुलाई एक देखि १२ तारिखसम्म भएको विपश्यनामा सहभागी भएर फर्किएकी आस्था भन्छिन्, “मनलाई बसमा राख्ने कला विपश्यनामा सिकिन्छ । हामीले अहिलेसम्म मनले जे भनेको छ, त्यसैअनुसार गरिरहेका छौं । तर, विपश्यना गएर राम्रोसँग ध्यान केन्द्रित गर्न सक्ने हो भने मनलाई नियन्त्रण गर्न सक्छौं । जीवन नै फरक तरिकाले जिउन सकिन्छ ।”

आस्थाको विचारमा हरेक चिज परिवर्तनशील छ । समतामा बसेर काम गर्न सकिन्छ । यो कला सबै विपश्यनाबाट नै सिक्न सकिन्छ । मनमा रहेका नकारात्मक सोचबाट आफूलाई मुक्त बनाउन विपश्यना सबैभन्दा राम्रो विकल्प हो । 

आस्था अहिलेसम्म चार पटक विपश्यना ध्यानमा बसिसकेकी छन् । उनी अरुलाई पनि जिन्दगीमा कम्तिमा एक पटकमात्रै भए पनि विपश्यना ध्यानमा बस्न सुझाव दिन्छिन् ।  

 

विपश्यना गौतम बुद्धको समयमा सूत्रपात भएको हो । यो परम्परालाई वर्तमान आचार्य सत्यनारायण गोयन्काले प्रयोगमा ल्याएका हुन् । उनी भारतीय मूलका हुन् । तर, उनको जन्म बर्मामा भएको हो । विपश्यना शिविरको माग बढेको देखेर १९८२ देखि गोयन्काले सहायक आचार्य नियुक्त गर्न थालेका हुन् ।

विपश्यना १० दिनसम्म आवासीय शिविरमा सिकाइन्छ । प्रशिक्षार्थीहरू अनुशासन संहिता पालना गर्न बाध्यकारी हुन्छन् ।

शिविरमा प्रशिक्षणका तीन खुड्किला हुन्छन् ।

पहिलो खुड्किलामा साधकले पाँच तत्व पालन गर्नुपर्छ । जीव हिंसा, चोरी, झुटजस्ता विकारबाट आफूलाई मुक्त बनाउनुपर्छ ।

दोस्रो खुड्किलामा नाकबाट आउने, जाने सासतिर ध्यान केन्द्रित गरेर साधनाको अभ्यास गर्नुपर्छ । 

तेस्रो खुड्किला पुग्दा (चौथो दिनसम्ममा) मन धेरै शान्त भइसकेको हुन्छ । एकाग्र भएपछि मात्रै विपश्यनाको अभ्यास गर्न लायक हुन्छ । शिविरार्थीले १० दिनमा मंगल–मैत्रीको अभ्यास सिक्छन् ।

तस्बिरः आस्थाको फेसबुकबाट