काठमाडौं । आतंंकवादलाई पश्रय दिएकोे भन्दै विश्वका ७ मुस्लिम देशले कतारसँगको आफ्नो कुटनैतिक सम्बन्ध अन्त्य गरेका छन् । मुस्लिम ब्रदरहुड र इस्लामिक स्टेट लगायतका आतंकवादी समुहलाई कतारले समर्थन र सहयोग गर्ने गरेको र इरानलाई पनि आफ्नो नजिकको मित्र ठानेको भन्दै ७ मुस्लिम राष्ट्रले सम्बन्ध विच्छेद गरेका छन् ।

पछिल्लो २४ घण्टामा कसले कसले सम्बन्ध विच्छेदको घोषणा गरे ?

साउदी अरेयिबा, इजिप्ट, बहराइन, संयुक्त अरब इमिरेट्स, लिबिया, यमन र माल्दिभ्सले कतारसंगको आफ्नो सम्बन्ध अन्त्य गरेका छन् । ह्याकरहरुले साउदीको समाचारसंस्थाको वेभसाइट ह्याक गरि गल्फ राष्ट्रका राष्ट्राध्यक्ष र उनीहरुको आन्तरिका मामिलामा पनि हस्तक्षेप गर्ने द्येय रहेको कुरा सार्वजनिक भएपछि रुष्ट बनेका गल्फ राष्ट्रले विरोध जनाउंदै कुटनैतिक सम्बन्ध अन्त्यको घोषणा गरेका छन् । उनीहरुले कतारसंगको आफ्नो सबै प्रकारको सम्बन्ध तोड्नको लागि हवाइ, जल र स्थल क्षेत्र साउदीले प्रयोग गर्न नपाउने गरि प्रतिबन्ध लगाएका छन् ।

प्रतिबन्धले कतारको अर्थतन्त्र र त्यहांका मानिसमा कस्तो प्रभाव पार्नेछ ?

करिब २७ लाख जनसंख्या रहेको कतारले अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा तेलको मुल्य घट्दै गएपछि आफ्नो बजेटमा भारी गिरावटको सामना गर्नुपरेको थियो । सन् २०१७ मा पनि कतारले बजेट घाटा ७ दशमलव ८ अर्ब अमेरिकी डलर हुने अनुमान गरेको छ । बजेट घाटा निरन्तर बढिरहंदा अन्य राष्ट्रले पनि प्रतिबन्धको घोषणा गरेपछि कतार थप तनाव र दबाबमा परिरहेको छ ।

अबुधाविको इतिहाद एअरवेज, दुबइको इमिरेटले दोहाको लागि र दोहाबाट आउने सबै उडान रद्दको घोषणा गरेका छन् । दुबै हवाइ सेवा प्रदायकका दैनिक ४ उडान आउ जाउ गर्ने गरेका थिए । बजेट क्यारियसको रुपमा लिइएका फ्याइ दुबइ र एअर अरेबियाले पनि आफ्नो दोहाको सबै उडान रद्द गर्नै घोषणा गरिसकेका छन् । यता बहराइनको गल्फ यअर र इजिप्ट यअरले पनि ढिलो चाडों उडान बन्दको घोषणा गर्ने अनुमान गरिएको छ । यसको आर्थिक क्षतिको अनुमान भइनसके पनि कतारले थप आर्थिक क्षति बेर्हुनुपर्ने भने पक्का छ ।

सम्बन्ध विच्छेदको घोषणा गरेका देशहरुले कतारको राष्ट्रिय ध्वजावाहक कतार एअरवेजलाई आफ्नो हवाइ क्षेत्रमा प्रवेश नदिने घोषणा गरिसकेका छन् । कतार एअरवेजले दुबइ, अबुधावि, रियाद र कायरोमा एक दिनमै दर्जनौं उडान भर्दै आएको थियो । सम्बन्ध चिसिन थालेपछि कतार एअरवेजले पनि आफुले साउदी जाने सबै उडान बन्द गरेको र टिकट बुक गरिसकेका ग्राहकहरुलाई पैसा फिर्ता दिने वा उनीहरुलाई अन्य कुनै स्थानबाट आफ्नो गन्तव्यसम्म पुग्ने व्यवस्था मिलाउने प्रतिवद्धता जनाएको छ । तर अधिकांश गल्फ राष्ट्रले हवाइ क्षेत्र नै बन्दको घोषणा गरेकाले कतार एअरवेजले अबदेखि बढी समय लाग्ने हवाइ मार्ग प्रयोग गर्नुपर्ने भएको छ । दोहाबाट युरोप जानुपरेमा पहिले ६ घण्टा लाग्ने गर्दथियो भने अब ८ देखि ९ घण्टा लाग्ने छ जसकारण यात्रुहरुले कतार एअरवेज भन्दा पनि अरु कुनै हवाइ सेवा प्रदायक रोज्ने सम्भावना बढ्दै गएको छ । समय बढि लाग्ने भएपछि इन्धन खर्च पनि बढ्ने भएकाले कतार एअरवेजले आफ्नो टिकटदर पनि बढाउने अनुमान गरिएको छ ।

प्रतिबन्धले कतारी खाद्यान्न क्षेत्रमा पार्ने प्रभाव

कतार सधैं खाद्यान्न उत्पादनमा पछि रहंदै आएको छ । अधिकांश भूभाग मरुभूमि भएको कतारको कुल ११ हजार ४ सय ३७ वर्ग किलोमिटर क्षेत्रफल रहेको कतारको ५ दशमलव ६ प्रतिशत जमिन मात्रै खेती योग्य छ । खाद्यान्नको लागि कतार सधैं साउदी अरेबियामा निर्भर हुंदै आएको छ । हरेक दिन सयौं लरी साउदी हुंदै कतार जाने गर्थे जसले कतारको दैनिक ४० प्रतिशत खाद्यान्नको माग पुरा गर्ने गरेको थियो । अब स्थल मार्ग बन्द गर्ने घोषणा गरेपछि कतार हवाइ र जल क्षेत्रबाट हुने ढुवानीमा निर्भर हुने भएको छ ।

अहिले देखिएको राजनैतिक संकट लामो समय चलिरहे कतारमा सत्ता परिवर्तन हुन सक्ने आंकलन पनि गर्न सकिन्छ । प्रतिबन्धको घोषणा भएपश्चात नै कतारीहरु बजारमा रहेका खाद्यान्न स्टोर गर्न थालिसकेका छन्, बजारमा रहेका ती खाद्यान्न पनि छिट्टै नै सकिने भएकाले पनि रुष्ट बन्ने कतारीहरुले राजसंस्थामाथि दबाब बढाउने या त सत्ता परिवर्तनको लागि आवाज उठाउने सम्भावना बढ्दै जानेछ ।

अझ सबैभन्दा रोचक त के छ भने केही गरिब कतारीहरु हरेक साता साउदी अरेबिया आफ्नो खाद्यान्न सपिङका लागि जाने गरेका थिए कारण थियो कतारको तुलनामा त्यहां सस्तो पाइनु । तर अब सीमा नाका पनि बन्द भएपछि भने त्यो पनि सम्भव छैन ।

कतारलाई जनशक्तिको अभाव

कतार सरकारले आफ्नो देशमा रहेका साउदी, इजिप्ट, बहराइन, युएइ, लिबिया र यमनका नागरिकलाई देश छाड्न १४ दिने अल्टिमेटम दिएको छ । यता साउदी, युएइ र बहराइनका नागरिकले पनि उति नै समय कतार छाड्नको लागि पाएका छन् तर नागरिक निष्काशनका विषयमा इजिप्ट भने चुप छ । मध्यपूर्वको सैन्य शक्ति केन्द्र मानिएको इजिप्टका करिब १ लाख ८० हजार नागरिक कतारमा छन् ती मध्ये पनि अधिकांश इन्जिनियरिङ्, उपचार पद्धति, कानुन र निर्माणका क्षेत्रमा संलग्न छन् । यदी उनीहरु फर्किए भने इजिप्टका साथै कतारको लागि दक्ष जनशक्तिको अभाव हुनेछ ।