भारतमा नयाँ राष्ट्रपतिका लागि चुनावको मिति नजिकिँदै गर्दा राजनीतिक जोडघटाउको कसरत तीव्र भएको छ । वर्तमान राष्ट्रपति प्रणव मुखर्जीको कार्यकाल अबको झन्डै दुई महिनापछि जुलाई २४ मा समाप्त हुन लागेकोले राजनीतिक पार्टीहरूमाझ उक्त पद आफ्नो पोल्टामा पार्ने रस्साकस्सी बढेर गएको छ । एकातिर भाजपा समर्थित राष्ट्रिय जनतान्त्रिक (एनडीए) गठबन्धन र अर्कोतिर कांग्रेस समर्थित संयुक्त प्रगतिशील (युपीए) गठबन्धनबीच यो चुनावमा मुख्य प्रतिस्पर्धा हुने देखिन्छ । तर सबैतिरबाट शनिदशा लागेजस्तो देखिएको संयुक्त प्रगतिशील (युपीए) गठबन्धनका लागि राष्ट्रपति चुनावका सन्दर्भमा पछिल्लो पटक आइरहेका समाचारहरूले झनै अशुभ संकेत गरिरहेका छन् । 
गत १० मईमा वाइएसआर कांग्रेसका अध्यक्ष जगमोहन रेड्डीले प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीसँग भेटेर आगामी राष्ट्रपति चुनावमा आफ्नो पार्टीले भाजपा उमेदवारलाई समर्थन गर्ने बताएपछि युपीए गठबन्धनलाई थप अप्ठ्यारो परेको छ । आन्ध्रप्रदेशका नेता जगमोहन यद्यपि भ्रष्टाचार प्रकरणमा एक पटक जेल गैसकेका र बदनाम भैसकेका नेता हुन् । उनीसँग ८–९ जना मात्रै सांसद छन् । फेरि पनि राजनीतिक फाइदाका लागि उनको समर्थनलाई मोदीले उपयोग गर्न सक्ने सम्भावना छ । त्यसो त कतिपयले आन्ध्रप्रदेशमा भाजपाले समर्थन गरेको तेलगु देशम् पार्टीका मुख्यमन्त्री चन्द्रबाबु नायडु र जगमोहनबीच काटोछिँदो रहेकाले राष्ट्रपति चुनावमा जगमोहन भाजपातिर लागे भने चन्द्रबाबु विपक्षी खेमामा उभिने र भाजपालाई झन् अप्ठ्यारो पर्ने विश्लेषण पनि गरिरहेका छन् । यसअघि तेलांगनाको सत्तारूढ दल टीआरएस (तेलांगना राष्ट्रिय समिति) ले भाजपालाई सहयोग गर्ने कुरा बताइसकेको छ । अन्य क्षेत्रीय दलहरू आईएडीएमके र बीजेडीले कसलाई सहयोग गर्छन् अझै स्पष्ट भएको छैन । 

विपक्षी गठबन्धनको सक्रियता 
यो चुनावमा विपक्षी दलहरूका तर्फबाट संयुक्त उमेदवार चयन गर्न अहिले कांग्रेस अध्यक्ष सोनिया गान्धीको सक्रियता विशेषरूपमा बढेको छ । वर्तमान राष्ट्रपति प्रणव मुखर्जी कांग्रेस पार्टीकै भएकाले भावी राष्ट्रपतिको पद आफ्नो हातबाट नफुस्कियोस् भनेर कांग्रेसले चाहना राख्नु स्वाभाविकै हो । तर कांग्रेसका लागि परिस्थिति निकै चुनौतीपूर्ण छ । हालै कांग्रेस अध्यक्ष सोनिया गान्धीले विहारका मुख्यमन्त्री नीतीशकुमार, आरजेडीका प्रमुख लालूप्रसाद यादव र सीपीएमका महासचिव सीताराम येचुरीसँग भेटवार्ता गरेकी छन् । 
उमेदवारको नाममा भित्रभित्रै मन्थन गरिरहेका भए पनि कांग्रेसलगायतका विपक्षी दलहरू आफ्नो उमेदवारको नाम तत्काल घोषणा गरिहाल्ने मनस्थितिमा देखिँदैनन् । उनीहरू ‘पर्ख र हेर’ को रणनीतिमा छन् । उनीहरूले भाजपाको घोषणापछि मात्रै आफ्नो उमेदवारको नाम सार्वजनिक गर्ने रणनीति तय गरेको बताइन्छ । प्रधानमन्त्री मोदी र सरकारले राष्ट्रपति चुनावका लागि विपक्षीहरू सर्वसम्मति चाहँदैनन् भनेर आरोप लगाउन नपाऊन् भनेर उनीहरूले सत्तागठबन्धनले भन्दा पछि मात्रै आफ्नो उमेदवारको नाम सार्वजनिक गर्ने रणनीति बनाएको बुझिएको छ । विपक्षीहरूले भाजपाको मुख्य सहयोगी र एनडीए गठबन्धनको प्रभावशाली दल शिवसेनासँग समेत राष्ट्रपति चुनावका सन्दर्भमा भित्रभित्रै कुराकानी गरिरहेको र उसको भोट तान्ने कोसिस गरिरहेको चर्चा सुनिन्छ । 
त्यसो त युपीए र एनडीए दुबैले राष्ट्रपतिका लागि ‘आम सहमति’ बनाउन आफूहरू तयार रहेको बाठो प्रतिक्रिया पनि सार्वजनिक गरिरहेका छन् । तर त्यस्तो ‘आम सहमति’ असम्भव नै नभए पनि त्यति सजिलो नभएको विश्लेषकहरू बताउँछन् । 

कुन–कुन छन् राष्ट्रपतिका लागि चर्चित नाम ? 
राष्ट्रपति चुनावको चर्चा यसपटक सबभन्दा पहिले शिवसेनाले उठाएको हो । उसले झन्डै एक महिनाअघि मराठी कार्डका रूपमा राष्ट्रिय स्वयंसेवक संघका प्रमुख मोहन भागवतलाई राष्ट्रपतिको उमेदवारका रूपमा अगाडि सारेको थियो । तर भागवतले आफू सो पदका लागि इच्छुक नरहेको बताइसकेका छन् । पछिल्लो पटक भाजपाका सुब्रह्मण्य स्वामीले गुजरातका पूर्वमुख्यमन्त्री आनन्दीबेन पटेललाई राष्ट्रपति पदका सर्वश्रेष्ठ उमेदवार भन्दै उनको नाम चर्चामा ल्याएका छन् । यसबाहेक भाजपाका वरिष्ठ नेता लालकृष्ण आडवाणी, मुरलीमनोहर जोशी र महिला उमेदवारका रूपमा सुषमा स्वराजको नाम पनि चर्चामा छ । तर आडवाणी र जोशीमाथि बाबरी मस्जिद प्रकरणमा आपराधिक षड्यन्त्र गरेको आरोपमा सुनुवाइ भैरहेकोले उनीहरू उक्त पदको दौडबाट लगभग बाहिर परिसकेका छन् । आडवाणी बाहिरिएकाले विपक्षीहरूलाई अलिकति सजिलो भएको छ । कतैकतै योगगुरु रामदेवसमेत राष्ट्रपति पदका लागि इच्छुक रहेको रोचक समाचार पढ्न पाइन्छ ।
आन्ध्रप्रदेशबाट प्रकाशित हुने साक्षी समाचारपत्रका अनुसार, युपीए गठबन्धनले भावी राष्ट्रपतिका रूपमा पश्चिम बंगालका पूर्वराज्यपाल गोपालकृष्ण गान्धी र लोकसभाकी पूर्वअध्यक्ष मीराकुमारको नाम चर्चामा ल्याएको छ । गोपाल गान्धी महात्मा गान्धीको परिवारका हुन् । उनी गान्धीका सबैभन्दा कान्छा नाति हुन् र उनको पारिवारिक मूल गुजरातसँग सम्बन्धित छ । उनलाई उमेदवार बनाइयो भने प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीलाई गुजरातको राजनीतिमा अप्ठ्यारो पर्न सक्ने विपक्षीहरूको विश्लेषण छ । गोपालकृष्णसँग पश्चिम बंगालको राज्यपालका रूपमा प्रशासनिक अनुभवका साथै विभिन्न देशमा कूटनीतिक सेवाको लामो अनुभव छ । उनी बौद्धिक विचारक र लेखकका रूपमा समेत परिचित छन् । 
 उता कांग्रेसभित्र दलित नेताका रूपमा लामो योगदान पुर्याएका जगजीवन रामकी छोरी मीराकुमार दलित एवं महिला भएकीले उनलाई समेत गठबन्धनका सबैको सहमति प्राप्त हुने ठानिएको छ ।
युपीए गठबन्धनबाट एनसीपीका नेता शरद पवार र जनता दल युनाइटेडका वरिष्ठ नेता शरद यादवको नाम पनि चर्चामा छ । शरद यादवले मंगलबार (९ मई) कांग्रेस अध्यक्ष सोनिया गान्धीसँग सायद यसै विषयमा लामो भेटवार्ता गरेका छन् । तर दुबै शरदको नाममा युपीएभित्रका सबैको सहमति प्राप्त हुने सम्भावना न्यून रहेको बताइन्छ । एनसीपी नेता शरद पवारलाई पछिल्लो चरणमा शिवसेनाले बोकेर हिँड्न सक्ने सम्भावना पनि देखिएको छ । विपक्षीहरूले भाजपाविरुद्ध ‘महागठबन्धन’ बनाउन खोजिरहेका छन् र त्यसको प्रारम्भ राष्ट्रपति चुनावबाट गर्न खोज्दैछन् । 

१७ दलको बैठक
राष्ट्रपति चुनावकै कुरालाई लिएर सोनिया गान्धीले गत शुक्रबार १७ विपक्षी दलको बैठक बोलाएकी थिइन् । तर सो बैठकमा विहारका मुख्यमन्त्री नीतीशकुमार उपस्थित नहुनु र अर्को दिन नरेन्द्र मोदीको निम्ता मान्न भोजमा सामेल हुनुले राजनीतिक वृत्तमा ठूलो तरंग पैदा भयो । यद्यपि नीतीशले आफू फरक प्रसंगमा भोजमा गएको र राष्ट्रपति चुनावका सन्दर्भमा विपक्षी गठबन्धनमा आफ्नो उपस्थिति यथावत् रहेको स्पष्ट पारिसकेका छन् ।   
उता उत्तर प्रदेशको चुनावमा राम्रो जित हासिल गरेकाले राष्ट्रपति चुनावका सन्दर्भमा समेत भाजपाको हौसला बढेको छ र उसले आफ्नै पार्टीभित्रको कुनै व्यक्तिलाई उमेदवार बनाउने मनस्थिति बनाएको देखिँदैछ । समाचारमा जनाइएअनुसार, राष्ट्रपति चुनावका लागि भाजपाले एनडीए गठबन्धन बाहिर रहेका लगभग सबै दलसँग पहिलो चरणको कुराकानी गरिसकेको छ । 
समग्रमा भारतको भावी राष्ट्रपति चुनाव तीव्र प्रतिस्पर्धायुक्त बन्ने संकेत दुई महिनाअघि नै देखिएको छ ।

चुनावी गणित
नवभारत टाइम्सका अनुसार, भाजपा र उसका सहयोगी दलहरूसँग राष्ट्रपति चुनावका लागि इलेक्टोरल कलेजमा झन्डै ५ लाख ३२ हजार भोटमूल्य छ । उक्त भोटमूल्य जितका लागि आवश्यक भोटमूल्यभन्दा १७,५०० ले कम छ ।
इलेक्टोरल कलेजमा ७७६ सांसद र देशभरिका ४१२० विधायक सामेल हुन्छन् । यीमध्ये हरेक भोटको एक निश्चित मूल्य हुन्छ । इलेक्टोरल कलेलजको कूल भोटमूल्य १०,९८,८८२ हुन्छ । हरेक सांसदको भोटमूल्य ७०८ हुन्छ, तर विधायकहरूको भोटमूल्य चाहिँ अलग–अलग हुन्छ, जुन सम्बन्धित राज्यको जनसंख्याको अनुपातमा हुन्छ । उत्तर प्रदेशका विधायकहरूको भोटमूल्य सबैभन्दा धेरै २०८ र सिक्किमका विधायकको भोटमूल्य सबैभन्दा कम ७ छ ।