पोखरा । निर्माणाधीन पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको निर्माण गति सुस्तिएको छ । यसको कारण विश्वभरि महामारीका रुपमा फैलिएको कोरोना भाइरस नै हो । यो विमानस्थलमा सुरुदेखि नै चिनियाँ कामदार खटिएका छन् । हाल पनि करिब २०० को हाराहारीमा चिनियाँ र बाँकी २५० नेपाली कामदारहरुले विमानस्थललाई पूर्णता दिन खटिएका छन् ।

तर, पछिल्लोपटक चीनबाटै फैलिएको कोरोना भाइरसको प्रभाव विमानस्थलमा पनि देखिएको छ । कोरोनाको प्रभावचाहिँ त्यहाँ कार्यरत कामदारमा नभइ विमानस्थललाई चाहिने सामाग्रीमा देखिएको छ ।

विमानस्थलको लागि कतिपय सामाग्रीहरु चीनबाटै ल्याउनुपर्ने हुन्छ । चीनबाट सामान पनि सडक र समुद्री मार्ग हुँदै आउँछन् । तर, कोरोना महामारी कारण कतिपय सामान चीनबाट हिँडेका छैनन् ।  

चिनियाँ ठेकदार कम्पनी सीएएमसीइका जनसम्पर्क अधिकारी कृष्ण चापागाईँ भन्छन्, “विमानस्थलमा कामचाहिँ स्लो भएको छ । हाम्रो मेटरियलहरु चाइनाबाट नै आउने हो नि त । मेनपावर पनि चाइनबाट आउने हो । केरुङ तिर सबै बन्द छन् । समुद्री मार्गबाट कोलकत्ता हुँदै आउने हुन् । बाइरोड हामीले हेभी मेटल मगाउँछौँ ।

अनि छिटो चाहिने सामानहरु पनि हामीले सडकमार्ग बाटै मगाउँछौँ । समुद्री मार्गबाट आउँदा चाहिँ २–३ महिना लाग्छ ।”

१०७ कामदार क्वारेन्टाइनमा
फेब्रुअरीयता काममा फर्किएका १०७ चिनियाँ कामदारलाई विमानस्थलले १४ दिने क्वारेन्टाइनमा राखेको छ । 

मंगलबार एक विज्ञप्ति जारी गर्दै आयोजनाको नियम र मेडिकल टर्मअनुसार नै क्वारेन्टाइनमा राखिएको प्रष्टोक्ति आयोजनाले दिएको छ । 

उनीहरु काममा फर्किँदा चीनबाटै कोरोना संक्रमण नभएको सर्टिफिकेट लिएर आएका थिए । तर, पनि विमानस्थलले क्वारेन्टाइनमा राखेको हो ।

चिनियाँ ठेकदार कम्पनी सीएएमसीइका जनसम्पर्क अधिकारी कृष्ण चापागाई भन्छन्, “चीनबाट नेपाल आउने बित्तिकै हाम्रो नियम र मेडिकल टर्म अनुसार उनीहरुलाई १४ दिन क्वारेटाइनमा राख्ने आइसोलेसनमा राख्ने त्यही हो । जति पनि चीनबाट आउँछन्, हामीले त्यही गरेका हौँ ।”

यस्तै, आयोजनाले सबै चिनियाँ कामदार कोरोना भाइरस संक्रमणमुक्त रहेको जनाएको छ । 

विमानस्थल आयोजनासँग जोडेर कोरोना भाइरसबारे भ्रामक प्रचार भएको भन्दै आयोजनाले आपत्ति पनि जनाएको छ । 

विश्व स्वास्थ्य संगठन र जिल्ला प्रशासन कार्यालय कास्कीलगायतका निकायसँग निरन्तर सम्पर्क गरि उच्च सतर्कता अपनाइएको आयोजनाले जनाएको छ । भ्रामक सूचनाको पछि नलाग्न समेत विमानस्थल आयोजनाले आग्रह गरेको छ ।

बम पड्किँदा जमिन थर्कियो, घर चर्कियो

तर, पनि विमानस्थलको काम भने रोकिएको छैन । निर्धारित लक्ष्यमै काम सक्न विमानस्थलमा डोजर चलेकै छन् । आयोजनाले बम पनि प्रयोग गर्न थालेको छ । डोजरले नसकेपछि बम प्रयोग गरेको तर्क विमानस्थलको छ । स्थानीयहरुले भने बम पड्किँदा घर थर्किएको बताएका छन् ।

स्थानीयका अनुसार १५० जति घर चर्किएका पनि छन् ।

विमानस्थल आयोजनाले जिल्ला प्रशासन कार्यालय कास्की र विमानस्थल निर्माण भई रहेको वडा, पोखरा महानगरपालिका वडा नम्बर १४ बाट अनुमति लिएर बम प्रयोग गरेको बताउँदै आएको छ ।

विमानस्थल क्षेत्र पर्ने वडा नं. १४ का बासिन्दा भने बमकै कारण घरको संरचना हल्लिएको गुनासो गरेका छन् । 

प्रत्यक्ष रुपमा १ सय ५० बढी घरधुरि मर्कामा परे पनि अप्रत्यक्ष रुपमा ५ सय बढी घरधुरि बम विस्फोट गराउँदा मर्कामा पर्ने गरेको उनीहरुको गुनासो छ । 

हवेली मार्गकी हिरा थापा भन्छिन्, “बम पड्काउन रोक्नुस् बरु डोजर लगाइ दिनुस्,” उनले भनिन्, “घरमा बालबच्चा बुढाबुढीहरु हुन्छन् । बम पड्केर घरै हल्लिदा यता जाने कि उता जोन हुन्छ । यसरी डराएर कसरी बाँच्नु ?”

मान्द्रे ढुंगाकी बिनु गुरुङको आक्रोश पनि उस्तै छ, “जनतालाई यसरी दुख दिएर के पाउँनुहुन्छ ? साह्रै अन्याय भयो । भुकम्पलेभन्दा बढी बम पड्केर घर चर्किएका छन् ।”

यस विषयमा विमानस्थल आयोजनासँग कुरा गरेतापनि आयोजनाले भने टार्दै आइरहेको त्यहाँका स्थानीय गुनासो गर्दछ । 

मान्दे्रढुंगा टोल विकास समितिको निर्वतमान अध्यक्ष मोहनराज गिरीले आफूहरुलाई बेवास्ता गरे अदालत जाने चेतावनी दिए ।

गएको जेठदेखि विस्फोट गराउँदै आए पनि बीचमा केही समय स्थानीयको विरोधका कारण रोकिएको उनले सुनाए । 

यसबारेमा जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा पनि उजुरी दिइएको उनले बताए ।

विमानस्थल आयोजनाले जनतालाई तहसनहस गर्ने काम गरेको भन्दै सरोकारवाला निकायले पनि खासै सुनुवाई नगरेको उनको आरोप छ । 

सानोतिनो क्र्याक हो : विमानस्थल आयोजना 

विमानस्थलले भने स्थानीयको आरोपलाई स्वीकार्दैन । 

विमानस्थलका आयोजना प्रमुख विनेश मुनाकर्मी क्षति भए आफूहरुले क्षतिपुर्ति पनि दिने तर घर चर्केको कुरा सत्य नभएको बताउँछन् । 

“प्लास्टर गरेको उप्किएको मात्र हो, क्षति होइन,” उनले थपे, “डेलिकेसन आउँदा यस्तो क्षति भयो भनेर भन्नु भएको थियो । पहिलाको प्लास्टर उप्किएको मात्र देखाउनु भयो । बालुवा, सिमेन्ट राम्रोसँग नघुले प्लास्टर उप्किहाल्छ । केहि भइहाल्यो भने त्यसको क्षतिपुर्ति दिन्छौं ।” 

ब्लास्ट गर्नुपरेमा एक चोटी ब्लास्ट गरे पुग्नेमा तीन–चार चोटी लगाएर बिस्फोट गराउने उनले सुनाए । 

यसो गर्दा जमिन कम हल्लिने उनले सुनाए । डोजर लगाएर काम गर्दा कडा माटो परेको हुनाले पनि बम बिस्फोट गराउनु परेको उनको भनाइ छ ।

२०२१ को जुलाइबाट अन्तराष्ट्रिय उडान पोखरा बिमानस्थलबाट पनि गर्ने योजनामा नागरिक उड्ययन प्राधिकरण रहेको छ । 

२२ अर्ब रुपैयाँको लागतमा बन्ने विमानस्थल अन्तर्राष्ट्रिय उड्ययन संस्था आइकाओको मापदण्ड अनुरुपको हुनेछ । 

नेपाल सरकारले चिनियाँ सरकारसँग २२ अर्ब रुपैयाँ ऋणमा लिएर बनाउन सुरु गरेको हो । 

१८० सिट क्षमताको जहाज पोखरामा अहिले विश्वका धेरै देशहरूमा उडान भरिरहेका मझौला खालका विमानले पोखराबाट उडान भर्नेछन् । 

अहिलेसम्म ५५ प्रतिशतभन्दा बढी भौतिक प्रगति भएको आयोजनाले जनाएको छ ।

प्राधिकरण र सिएएमसिईबीचको सम्झौतामा इपिसी (इन्जिनियरिङ, प्रोक्योरमेन्ट र कन्स्ट्रक्सन) मोडलमा आइकाओ (अन्तर्राष्ट्रिय नागरिक उड्डयन अर्गनाइजेसन)को मापदण्डअनुसार ‘फोरडी’ मोडलमा विमानस्थल बनाउने उल्लेख छ ।