विशेष
केही महिनाअघि औपचारिक रूपमा घोषणा गरेर निर्वाचन आयोगमा दर्ता भएको नयाँ शक्ति नेपालबाट मुमाराम खनाल बाहिरिएपछि फेरि चर्चामा आएको छ । पार्टीले स्पष्टीकरण सोधेको बताए पनि खनालले भने आफैं बाहिरिएको बताएका छन् । जुन तामझामका साथ घोषणा भयो, त्योअनुसार पार्टी अगाडि नबढेको पनि टिप्पणी भइरहेको छ । पार्टीबाट मुमारामको बहिर्गमन, पार्टीको आगामी रणनीति आदि विषयमा बाह्रखरीका लागि सन्तोष दाहालले नयाँ शक्ति नेपालका प्रवक्ता खिमलाल देवकोटासँग गरेको कुराकानी ।
नयाँ शक्ति अभियानको रूपमा आएको झन्डै एक वर्ष र निर्वाचन आयोगमा दल दर्ता भएको पनि ६ महिना पुग्न आँट्यो । तर, यहाँहरूले जुन तामझामका साथ पार्टी गठन गर्नुभयो, त्यो भावनाअनुरूप पार्टी अघि बढ्न सकेन, किन ?
त्यस्तो हैन । हामीले आठ महिनाजति अभियान चलायौं । त्यो अभियानको उत्कर्ष बिन्दुमा पुगेपछि नै जेठ ३० गते हामीले पार्टी घोषणा गर्यौं र असार २६ गते निर्वाचन आयोगमा दल दर्ता गर्यौं । त्यसपछि हामीले भेला पनि गर्यौं । भेलापछि तीनवटा दस्तावेजहरू सांगठनिक, राजनीतिक र आर्थिक समृद्धिको खाका तयार गरी व्यापक छलफल गर्यौं । यसलाई महाधिवेशनमा छलफलमा लैजान पनि उपयुक्त बनाउन केही परिमार्जन गर्ने काममा हामी व्यस्त भयौं ।
पहिलोपटक हामी पूँजीवादी धार र समाजवादी धार दुवैले समाजको समस्या र जनताको अपेक्षा पूरा गर्न सक्दैन र विकल्पको रूपमा हामीले तयार पारेका ती खाकामा छलफल गर्यौं । त्यो विचारलाई अगाडि बढाउन संगठन आवश्यक छ । संगठन बनाउन हामीले अलि बढी समय खर्च गर्यौं । दल दर्ता भएको तीन महिनामा प्रत्येक वडामा संगठन विस्तार गर्यौं ।
तपाईंले पुँजीवादी र समाजवादी दुइटा धारले समस्या समाधान नगर्ने र तपाईंहरूले ल्याएको खाका नै वैकल्पिक धार हो भन्दै हुनुहुन्छ । तर, बुद्विजीविहरूले त नयाँ शक्ति पार्टी विचारविहीन पार्टी भन्दैछन् । के उहाँहरूले आरोप लगाएजस्तै विचारधारा विहिन भएकोले नै यहाँको पार्टीमा नेताहरूले पार्टी छाड्ने क्रम सुरु भएको हो ?
त्यस्तो हैन । कसैले छोड्नुभएको छैन र त्यो विचार नभएको कारणले पनि हैन । हामी विचारविहीन छौं भन्ने सत्य होइन । हामीले पुँजीवाद र समाजवादी विचार असफल भएर ती विचारले समाजको समस्याको समाधान र जनताको अपेक्षा पनि पूरा गर्न सकेन । यसैले अहिलेको वस्तुगत आधार नै ती दुइटा विचारको विकल्प नै हाम्रो विचार हो । अहिलेका पुराना दलहरू कि विचारविहीन छन् कि त पूरा नहुने पूराना विचार बोकेर हिँडेका छन् र असफल हुनका निम्ति अगाडि बढेका छन् । वैकल्पिक विचार अँगालेर सफल हुने दिशामा हामी अघि बढेका छौं ।
मुमाराम खनाललाई नयाँ शक्तिले किन निष्कासन गरेको हो ?
हामीले मुमारामजीलाई निष्कासन गरेको कुनै निर्णय नै भएको छैन । अनुशासनलाई कडा बनाएका छौं पार्टीभित्र । आन्तरिक रूपमा अनुशासन आयोग छ । बाहिर सदाचार आयोग छ हामीसँग । त्यसपछि लोकपाल पनि छ । यी तिनवटै निकायले सबै नेतालाई चेक गर्नुपर्छ भन्ने हाम्रो मान्यता हो । पार्टीभित्र उहाँको बारेमा अनुशासन उल्लंघनका केही प्रश्न उठे । यसबारेमा उहाँलाई अनुसन्धान आयोगले स्पष्टीकरण मागेको थियो । स्पष्टीकरण मागेको दिन उहाँले म बिरामी छु, केही दिनपछि दिन्छु भन्नु भएको थियो । हामीले त्यसपछि कसैलाई आयोगले स्पष्टीकरण सोधेको छ, अनुसन्धानमा सहजताको लागि उहाँलाई केही समयको जिम्मेवारीबाट अलग गरौं भन्यौं । हामीले गरेको निर्णय यत्ति हो । तर, यही निर्णयलाई उहाँले मलाई पार्टीबाट निष्कासन गरेको बुझ्नुभयो । हाम्रो गलत कम्युनिष्ट स्कुल के छ भने कसैले कारबाही स्वीकार गर्दैन । कसैले कारबाही गर्यो भने कारबाही गर्नुअघि मैले पार्टी छोडेको हुँ भन्छ । हो त्यो पुरानो ह्याङओभर उहाँमा देखियो ।
उसो भए मुमाराम खनालले के कारणले पार्टी छोडेर हिँड्नुभएको हो ?
हाम्रोमा सकारात्मक कुराको चर्चा नहुने र नकारात्मक कुराको बढी चर्चा हुने गरेको छ । नकारात्क कुरा भएन भने पनि नकारात्मक कुरा बनाएर भएपनि चर्चा गर्ने हाम्रो समाजको ग्रन्थि बनेको छ । बितेको एक वर्षमा नयाँ शक्तिका बारेमा कुनै नकारात्मक आलोचना भएन किनकि हामीले पनि कसैको आलोचना गरेनौं । तर, केही न केही त नकारात्मक झिक्नैपर्छ भनेर हाम्राविरुद्व नकारात्मक कुरा झिकेका हुन् । यसैको परिणामको रूपमा मुमाराम खनालजीको प्रसंग आएको हो । तर, मुमारामजीको प्रसंग जुन हिसाबले आयो त्यो हिसाबले आउनुपर्ने प्रसंग होइन । एक लाख पार्टी सदस्यको उहाँ एक जना हो । यसले धेरै अर्थ राख्दैन ।
तपाईंहरूको पार्टीभित्र कम्युनिष्ट विचारधारा र प्रजातान्त्रिक विचारधाराबीच कुरा मिल्न सकेको छैन । मुमारामजीले पनि पार्टी छोड्ने बेला नयाँ शक्ति नयाँ विचारको होला भनेर लागें तर यो त नयाँ शक्ति नभई माओवादीको अर्काे गुट रहेछ भनेर आरोप लगाउनुभएको छ ।
सबैभन्दा पुरानो माओवादी मुमारामजी हो । पुरानो माओवादी हुँदा बाबुरामजीको सबैभन्दा नजिक भएको पनि उहाँ नै हो । बाबुरामको नजिक भएर धेरै गुट बनाउन योगदान गर्ने मध्येका एक नम्बरमा पर्ने उहाँ नै हो । उहाँले नै यो पुरानो माओवादीको गुट बन्ने भो, बाबुरामको गुट बन्ने भो भनेको कुरा बिल्कुल पत्यार लाग्दैन । बिल्कुल हुँदै हुँदैन । त्यो कुरा दुनियाँले पत्याउँदै पत्याउँदैन । उहाँ युद्धभरिको माओवादी हो । शान्ति प्रक्रियामा आएपछि पार्टीले निष्कासन गरेको हो । त्यतिखेर बाबुरामको सबैभन्दा नजिकको मान्छे हो उहाँ । त्यसकारण उहाँको कुराको चर्चा नगरौं । त्यो असत्य हो । बरु उहाँलाई अनुशासन आयोगले स्पष्टीकरण नै मागेपछि कारबाही नै गर्ने हो कि भनेर सुरक्षित हुनको निम्ति पार्टी छाडेको हुन सक्छ । तर, उहाँले टेलिभिजनतिर राजीनामा दिएँ भन्दै हिँड्नुभएको छ । पार्टीमा राजीनामा दिनुभएको छैन ।
उहाँले पार्टींभित्रको कुन अनुशासन उल्लंघन गर्नुभयो ?
त्यो पार्टीभित्र गोप्य छ । बाहिर बोल्न मिल्दैन ।
नयाँ शक्ति पार्टी अब कसरी अघि बढ्छ ?
आजसम्म दुनियाँमा कसैले अबलम्बन नगरेको विधि हामी अवलम्बन गर्दैछौं । प्रत्यक्ष लोकतन्त्रको विधि हो । पार्टीभित्र प्रत्यक्ष निर्वाचनमा हामी जान्छौं । जिल्लाको नेतृत्व जिल्लाका पार्टी सदस्यले भोट हालेर छनोट गर्छन् । केन्द्रमा देशभरिका पार्टी सदस्यले भोट हालेर छनोट गर्छ । पार्टीको संगठनलाई हामी यसरी नयाँ तरिकाले बढाउँछौं ।
संसदीय प्रणाली असफल सिद्व भएको छ । थ्रेसहेल्ड बिनाको मिश्रित निर्वाचन प्रणालीले स्थायित्व प्रदान गर्न सक्दैन । स्थायित्वबिना आर्थिक समृद्धि सम्भव छैन । प्रत्यक्ष कार्यकारिणी शासन पद्वति आवश्यक छ । देशभरि संविधान संशोधन गरी प्रत्यक्ष निर्वाचित कार्यकारिका लागि सचेतना कार्यक्रम आयोजना गर्छाैं ।
प्रकाशित मिति: शुक्रबार, कात्तिक ५, २०७३ १०:४२
प्रतिक्रिया दिनुहोस्