५–६ वर्ष कोरिया बसेर ७ वर्षअघि नेपाल फर्किएका उत्तरी मकवानपुरका निर्मल लामाको सपना हो ‘भीमफेदी गाइज’ । युट्युबमा आकर्षक डान्स कभर तयार पारेर चर्चा कमाइरहेको लोकप्रिय नृत्य समूह ‘भीमफेदी गाइज’का सदस्यहरूसँग बाह्रखरी कार्यालयमै भेट्ने मौका मिल्यो ।

उनीहरूको ‘कर्मथलो’ भीमफेदी हो । त्यहीँ बसेर उनीहरू नृत्य साधना गरिरहेका छन् । र, नृत्य पारखीहरूलाई आकर्षक तथा बान्कीपूर्ण नृत्यले आस्वादित तुल्याइरहेका छन् ।

लोकप्रिय गीतहरूको डान्स कभर तयार पार्नु र युट्युब च्यानलमा राखेर आम दर्शकलाई भरपुर मनोरञ्जन प्रदान गर्नु उनीहरूको ‘प्यासन’ हो । उनीहरू युवा पुस्तामा मज्जैले भिजिसकेका छन् ।

उनीहरूको युट्युब च्यानलमा साढे १७ हजार ‘सब्सक्राइबर’ छन् । युवामात्र होइन, सबै उमेर समूहका दर्शकलाई उनीहरूले आफ्नो नृत्य कलाले तुष्ट तुल्याएका छन् ।

कसरी तयार भयो त यो ‘गाइज’ ?

निर्मलले बेलिबिस्तार लगाए–

० ० ०

कोरिया जानुअघि निर्मल लामाले राजधानीमा ‘नृत्य संघर्ष’ नगरेका होइनन् । उनकी दिदी बेजोड नाच्थिन् ।

दिदीको नृत्य कलाबाट निर्मल अत्यन्त प्रभावित थिए र सधैं कल्पिन्थे– यसैगरी कम्मर मर्काउन पाए, आहा !

उनि भन्छन्, “दिदी भन्थिन्– डान्स सिक्न जा, केही नयाँ सोच आउँछ । उनैको सल्लाहमा परिवर्तन नेपालमा नृत्य सिकेँ र त्यहीँ झन्डै तीन–चार वर्ष सिकाएँ । तर, आशातीत प्रगति भएन ।”

उनले सुरुमा नृत्यकर्मी शंकर बिसीसँग  लोक नृत्यको प्रशिक्षण लिए र केही समयपछि आफैँ नृत्य सिकाउन थाले । नाचेरमात्रै हातमुख जोर्ने छाँट नदेखिएपछि परिवारले कचकच गर्न थाल्यो– यहाँ नाचेर हिँड्नु भन्दा कोरिया गएर पढाइ पूरा गर्नु राम्रो । कमाइ पनि राम्रै हुन्छ क्यारे !

त्यसपछि उनी आफ्नो डान्स करिअरलाई केही समयका लागि थाँती राखेर उच्च शिक्षा अध्ययनका लागि कोरिया उडे ।

तर, कोरियामा कसरी उनको मन अडिन्थ्यो र !

उनलाई नेपाल र नृत्यले निरन्तर तानिरह्यो । बरु उनले कोरियामा त्यहाँको कला संस्कृतिसँग अन्तरघुलन हुने मौकाचाहिँ मिलाए । इच्छाले दीक्षा पनि उपलब्ध गराउँछ भनेझैँ उनले कोरियन नृत्यबारे धेरथोर जान्ने अवसर पनि दियो । तर सधैं त कसरी सम्भव हुन्थ्यो ? उनी नृत्य सिक्न होइन, त्यहाँ पढ्नका लागि कोरिया पुगेका थिए ।

त्यहाँको यन्त्र मानवसरहको खटाइ र रातोदिनको धपेडीले उनलाई वाक्कदिक्क बनायो । मानवीय मूल्यमान्यता केवल श्रम र पैसामा बन्धक भएझैँ पो लाग्यो ! मानवीय इच्छाको पूर्ति पैसाले मात्र गर्छ र ? अन्तर्मनले उनलाई निरन्तर प्रश्न गरिरह्यो !

‘ह्या... बीचमै काम छाडेर नेपाल फर्कन्छु र आफ्नै देशमा नृत्यमा पसिना बगाउँछु’ उनलाई नलागेको पनि होइन, तर कोरिया जान लागेको खर्च उठाउनुपर्छ भन्ने सोचेर केही वर्ष त्यहीँ बस्ने निधो गरे । पढाइ बीचमै छाडेर केही समय कोरियामा पसिना पनि बगाए । त्यसले झन् स्वदेशको माटोप्रतिको मायालाई अझै निख्खर बनाइदियो । सीमापारी पुगेपछि देश त दुख्थ्यो नै तर कोरिया पुगेपछि आफ्नो माटो अझै मलिलो लाग्यो । 

र, विदेश मोह सदाका लागि भंग भयो ।

उनी पाँच वर्ष बिताएर नेपाल फर्के ।

त्यो पाँच वर्ष उनलाई ५० वर्षसरह भयो । कारण थियो नृत्यप्रतिको भोक ।

नेपाल फर्किएपछि उनलाई काठमाडौं देखेर पनि दिक्क लाग्न थाल्यो । काठमाडौं पहिलाको जस्तो थिएन । नौला–नौला मानिसहरूले घेरिएका र क्रंक्रिटका घरहरूले बेरिएको खै किन हो, ‘निर्जन बस्ती’ जस्तो पो लाग्न थाल्यो !

कोलाहल र भीडभाडले उनी निसासिउँलाझैँ भए । त्यसपछि उनी झोला बोकेर भीमफेदी नै गए ।

र, केही युवाहरूलाई साथ लिएर उनले नृत्यलाई नै पेसा बनाउने निर्णय लिए ।

नृत्यलाई जीवन बनाउने निधो त गरे, तर साथ दिने युवा नृत्यमा पोख्त थिएनन् । कोरिया बसाइमा उनले सिकेका थिए– अब प्रविधिसँग जोडिनैपर्छ । विश्व बजारमा द्रुततर मात्रामा विकास भइरहेको प्रविधिलाई धेरथोर नपछ्याउने हो भने आफूलाई समयसापेक्ष विकास गर्न सकिँदैन । नृत्यको भिडियो बनाएर युट्युबमा अपलोड गर्ने गर्ने निधो उनले त्यसबीचमै गरिसकेका थिए ।

त्यसपछि उनले निःशुल्क नृत्य कक्षा सञ्चालन गरे ।

भीमफेदी राजधानीबाट नजिकै तर अन्यन्त विषमतामा बाँचिरहेको छ । हुर्के बढेका मानिसहरू कोही गाउँमा नबस्ने । भएका युवा पनि आ–आफ्नै तालमा ।

केही युवामा बडो उत्साह देखे उनले । तर, नृत्य सिकाउने पो कहाँ ?

उनले तीन महिना नृत्य सिकाउने र एउटा कार्यक्रम आयोजना गर्ने सोच बनाएका थिए । नसोचेको भइदियो– खुट्टै हाल्न नसिकने भीड पो तयार भयो ! त्यसले उनमा बेग्लै उत्साह सञ्चार गराइदियो । कार्यक्रम सफलमात्रै भएन, त्यसले व्यावसायिक ‘नृत्य समूह’ नै तयार पारिदियो । ०६६ तिरको कुरा थियो यो ।

उनी भन्छन्, “नृत्य सिक्ने ठाउँ नहुँदा मैले घरको छतमा समेत प्रशिक्षण दिएँ । र, त्यहीँ राम्रो नृत्य गर्ने युवाहरू अञ्जन, मिथुन, मञ्जित, अजय, विसन, पवन, प्रितम, आकाश, सविन र विराजलगायतको ‘भीमफेदी गाइज’ तयार पारें ।

भीमफेदी गाइज नै चाहिँ किन त ?

भीमफेदीकै माटोले तान्यो हामीलाई, भीमफेदीको अर्थ हाम्रो रहनसहन र पुरातन कलाको निरन्तरता हो र ‘गाइज’चाहिँ आधुनिकताको प्रतिविम्ब ।

यति भनेर उनी मच्चिएर हाँसे ।

० ० ०

मिथुन र पवन पनि बेलाबखत नाच्थे । निर्मलसँगको भेटपछि उनीहरू झन् खारिए ।

भीमफेदीमै प्रहरीले प्रयोग गरेर छाडेको पुरानो भवन थियो । उनीहरूको नृत्य प्रशिक्षण केन्द्र त्यही जीर्ण घर बन्यो ।

भातपानी छाडेरै उनीहरू प्रशिक्षणमा लागे ।

निर्मलले कोरियाबाटै १५ हजारमा क्यामेरा खरिद गरेर ल्याएका थिए । त्यही ‘डिजिटल क्यामेरा’मार्फत उनीहरूले नृत्यको छायांकन गर्न समेत थाले । भिडियो क्वालिटीमात्र होइन, नृत्यको स्तरसमेत राम्रो नभएकाले उनीहरू आफैँलाई चित्त बुझेन । 

उनीहरू नृत्य गर्थे र छायांकन गरेर प्रोजेक्टरमार्फत त्यहीँ देखाउँथे– ल हेर्नुहोस् हाम्रो कला !

तर, दर्शकहरूले खासै राम्रो प्रतिक्रिया दिएनन् ।

कसैकसैले त मुखै फोरेर भन्थे– यिनीहरूले नाचेर खाँदैनन्, यस्तो पनि नाच हुन्छ ?

घरपरिवारले पनि निर्मललाई नभनेका होइनन्– केटाकेटीहरू बटुलेको छ, नाचेर मात्रै गुजारा चल्छ ? बरु अमेरिका जा !

परिवारले अमेरिका पठाउने बन्दोबस्त पनि नमिलाएको होइन, तर भिसा लागेन ।

“मेरा सौभाग्य भन्नुपर्छ अमेरिकाको भिसा लागेन ! यहीँ कला देखाउन पाएँ,” उनी फेरि हाँसे ।

० ० ०

निर्मलको मथिङ्गलमा सपना थियो, त्यसैले नृत्य नै जपना भयो । सुरुको परिस्थिति यति निर्मम बन्यो कि उनीहरू थपनाजस्तै भए । आफैंलाई मन नपरेपछि उनीहरूले कतिपय भिडियो रद्दीको टोकरीमै फ्याँके । युट्युबमा अपलोडै गरेनन् ।

त्यसक्रममा उनीहरूलाई ‘बिग्रिए’ भनेर मुटु छेड्ने गरी भन्न पनि भ्याए । त्यसपछि उनको मनमा झनै ‘इख’ जाग्यो र यिनीहरूलाई देखाउँछु भन्दै निरन्तर दत्तचित्त रहे ।

निर्मलकै एकजना मिल्ने साथी बेल्जियममा थिए ।  उनले भने– तिमीहरूको भिडियो क्वालिटी भएन, म आधा पैसा सहयोग गर्छु । ती साथीले आधा पैसा पठाए, आधा पैसा उनीहरू आफैंले म्यानेज गरेर करिब एक लाख पर्ने क्यानन डि ७० किनेपछि भने ‘क्वालिटी मेन्टेन’ हुन थालेको निर्मल सुनाउँछन् ।

जब उनीहरूले चलचित्र ‘वडा नम्बर ६’ को गीत ‘सुर्के थैली’को डान्स कभर तयार पारे । त्यसपछि उनीहरूको ‘मार्केट’ अत्यन्त ‘हाइ’ भयो । युट्युबमा त्यो गीत झन्डै सात लाखले हेरेका छन् ।

त्यसभन्दा अगाडि त उनीहरूको युट्युब च्यानलको वार्षिक भ्यु ५०–६० हजारमात्रै थियो ।

‘सुर्के थैली’ पनि उनीहरूले ठूलो ‘रिस्क’ लिएर गरेका हुन् रे ! निर्मलले सुनाए, “दीपक आचार्यमार्फत डान्स कभरका लागि अफर आएपछि हामीले दुई दिन त सोच्यौंमात्रै । हामी त्यसअघि मोर्डन गीतमा मात्रै नृत्य गथ्र्यौं । ‘सुर्के थैली’ च्यालेन्जजस्तै भयो, त्यसमा हामीले नयाँ स्टेप राखेर गर्‍यौँ । तर, नसोचेकै सफलता हात पा¥यौँ ।

० ० ०

छेवैमा थिए मञ्जित र अञ्जन लामा  । अञ्जनले सुनाए, “सुर्के थैलीपछि त मेरो चर्चा यति चुलियो कि ‘फ्यान’हरूको घेराबन्दीमा पो परें । देशविदेशमा पो प्रशंसा भयो ।”

“नाच्न भनेपछि घरबाट निस्कनै दिँदैनथे, अहिले त बाआमाले पनि राम्रै गर्दैछन् भन्ठान्नु भएको छ,” मञ्जितले पनि सन्तोषको सास फेरे ।

“संघर्षका सुरुवाती दिनमा अमेरिका छाडेर नृत्यमा होमिएर कतै गल्ती त गरिनँ भन्ने नलागेको होइन,” निर्मलले बीचमा थपे, “तर, सुर्के थैलीको डान्स कभरपछि भने फर्केर हेर्नुपरेको छैन ।”

संघर्षको सुरुवाती दिनबारे मञ्जित प्रष्ट्याउँछन्, “म त नाच्नै जान्दिनथेँ । दाइहरूले क्यामेरा चलाएको, कम्मर मर्काएको देखेर औधी रहर लाग्यो र नृत्यमै होमिएँ ।”

त्यसो त निर्मल नै त्यो समूहका पाका हुन् । अरु त २०–२५ वर्षका युवाहरू छन् । अझ विराज त १५ वर्षकै हुन् । तर, नृत्यमा सबै उस्तै पारंगत । 

त्यतिमात्र होइन, कोरियोग्राफीदेखि भिडियो इडिटिङसम्म आफैँ गर्छन् । सबथोक आफैँ ! पछिल्लो समय उनीहरूको समूहमा किशोरीहरू पनि छन् । 

निर्मल थप्छन्, “सबैले तिमीहरूको समूहमा महिला छ्रैनन् भनेर सोध्छन्, हामीले प्रोत्साहित पनि गरिरहेका छौँ, मोफसलमा बसेर काम गर्न असाध्यै गाह्रो छ । किशोरीहरू त्यो पनि नाच्न जाने भनेपछि समाज हेर्ने दृष्टिकोणमा अझै फेरबदल आइसकेको छैन । हामी चिर्दैछौँ । त्यसमाथि गाउँका किशोरीहरू खुलेर अभिनयमा आउनै सक्दैनन्, असाध्यै गाह्रो छ !”

० ० ०

‘भीमफेदी गाइज’ नृत्य समूहमात्र होइन, उसले लघु चलचित्र पनि निर्माण गर्दैछ । त्यसो त पछिल्लो समय भीमफेदी गाइजका भिडियोहरू धेरै हेरिएकामा दर्ज भएका छन् । 

केही समय अघिमात्रै नेपाली चलचित्र ‘गाँठो’ले गरेको देशव्यापी भिडियो प्रतिस्पर्धामा ‘भीमफेदी गाइज’ले एक लाख रुपैयाँ पुरस्कार हात पार्‍यो । ‘कति राख्छस् मनमा कुरा’ बोलको गीतमा गत साउन ७ गते गराइएको भिडियो प्रतियोगितामा यो समूहले पुरस्कार हात पारेको हो ।

देशभरबाट आएका ४१ भिडियोको प्रतिस्पर्धामा युट्युबमा कभर भिडियो बनाएर चर्चित समूह ‘भीमफेदी गाइज’ले सबैलाई पछि पार्‍यो ।

त्यसो त निर्मलले बाबु बोगटी, प्रमोद खरेल, दिल तामाङजस्ता कलाकारको गीतको कोरियोग्राफी र म्युजिक भिडियो निर्देशनसमेत गरिसकेका छन् र चौतर्फी प्रशंसासमेत बटुलेका छन् । 

त्यसबीचमा निर्मलले नृत्य सिकाएका समूहका सदस्य कति त विदेश गइसके । कोही फर्केर पुनः नृत्यमा समाहित भएका छन् । 

“जाने–आउने क्रम त चलिरहन्छ,” निर्मल अगाडि भन्छन्, “जुन सपना लिएर नेपालमै भविष्य छ भन्ने देखाउन खोजेको थिएँ, त्यो विस्तारै पूरा हुँदैछ, निकै खुसी छु म ।”

केही समयअघि भीमफेदी गाविसको बजेटमा लघु चलचित्र ‘टुकी’ निर्माण गरे । त्यसले पनि नसोचेकै प्रतिक्रिया पाएपछि उनीहरू निकै हौसिएका छन् । समूहलाई गाउँमा चेतना जागृत गराउने समूहको रूपमा पनि विकास गराउने लक्ष्य लिएका छन् ।

सुरुवातमा यो समूहले आफूखुसी केही गीतमा डान्स गरेर युट्युबमा राखेका थिए । पछि धेरैले मन पराउन थालेपछि उनीहरूले गीतको सर्जकको अनुमति लिएरै कभर तयार पार्न थालेका छन् । त्यसबापत उनीहरूले केही पैसा पनि लिने गरेका छन् । “पछिल्लो समय हामीलाई गीतका सर्जकले आफैँ ‘मेरो गीतको डान्स कभर बनाउनुपर्‍यो’ भन्नुहुन्छ,” निर्मल बताउँछन् ।  

निरन्तर लागिपरे जस्तोसुकै कामबाट पनि सफलता हात पार्न सकिन्छ र ‘खोजी’को पात्र बन्न सकिन्छ तथा मोफसल बसेर पनि ओझेल परिँदैन भन्ने उदाहरण हो, ‘भीमफेदी गाइज’ !

पछिल्लो समय इन्टरनेट पुस्ताले भन्न थालेको छ– ‘भीमफेदी गाइज रक !’