काठमाडौं । सवारीसाधनको प्रदूषण जाँचलाई प्रभावकारी बनाउने सरकारको कदम व्यवहारिक रुपमा फितलो देखिएको छ । यातायात व्यवस्था विभागले काठमाडौंका विभिन्न ३ स्थानबाट उपत्यकामा गुड्ने सार्वजनिक र निजी सवारीको धुवाँ जाँच गर्दै आए पनि यो प्रभावकारी देखिएको छैन ।

धुवाँ जाँचपश्चात् सवारीमा टाँसिने हरियो स्टिकरको म्याद सार्वजनिक सवारीमा ६ महिना र निजीमा १ वर्ष रहे पनि ट्राफिक प्रहरीको नियमनको अभावमा धेरैजसो सवारीले म्याद गुज्रिएका हरियो स्टिकर टाँसेर सरकारको आँखा छल्ने गरेका छन् ।

ट्राफिक प्रहरीको कारबाहीमा परी प्रदूषण जाँच गराउन कार्यालय आउने दैनिक करिब १ सय ५० सवारीमध्ये औषतमा दैनिक १० देखि १५ वटा फेल हुने गरेको कार्यालयका एक मेकानिकल इन्जिनियरले जानकारी दिए । 

गएको जेठ २० गते गृहमन्त्री रामबहादुर थापा ‘बादल’ र वन तथा वातावरण मन्त्री शक्ति बस्नेत सवारीसाधनको प्रदूषण जाँच गर्न सडकमा निस्किएका थिए । त्यसको केही दिनसम्म प्रदूषण जाँच तीव्र बनाइएको भए पनि प्रदूषण जाँचका लागि एकान्तकुनास्थित यातायात कार्यालयमा पुग्ने सवारीको संख्यामा उल्लेख्य परिवर्तन आउन सकेको छैन ।
प्रदूषण जाँचमा फेल हुने सवारीसाधनलाई तत्कालै कारबाही गर्ने अधिकार ट्राफिक प्रहरीलाई नहुँदा फेल भएका सवारी पनि निष्फिक्री गुड्ने गरेका छन् ।

कार्बुरेटर, क्लच प्लेट, फिल्टर र पिस्टन खराब भएका सवारी धुवाँ जाँचमा फेल हुने र यस्ता सवारीलाई मर्मतका लागि तत्काल ग्यारेज पठाउने गरेको कार्यालयका मेकानिकल इन्जिनियर यमबहादुर भुजेलले बताए ।

गृह र वन तथा वातावरणमन्त्री आफैं सवारीको धुवाँ परीक्षणका लागि सडकमा निस्किएपनि जाँच गराउने सवारीको चापमा खासै अन्तर नदेखिएको कार्यालयको तथ्यांकले देखाएको छ ।
जनशक्ति अभावमा चेकजाँच सशक्त रुपमा अघि बढाउन नसकेको यातायात व्यवस्था कार्यालयका प्रमुख वसन्त पन्थी बताउँछन् ।

सरकारको कडाइसँगै यातायात व्यवस्था विभाग र यातायात व्यवस्था कार्यालय बाग्मतीले ट्राफिक प्रहरीको समन्वयमा प्रदूषण गर्ने सवारीमाथि कडा निगरानी थालेकोे कार्यालय प्रमुख पन्थीले बताए ।

यातायात व्यवस्था कार्यालय बाग्मतीको पछिल्लो तीन महिनाको तथ्यांकमा धुवाँ जाँचका लागि कार्यालयमा आउने सवारीको संख्यामा खासै अन्तर देखिएको छैन ।
“धुवाँ जाँचलाई प्रभावकारी बनाउन मन्त्रालय स्तरबाटै कडा कदम चालिएको छ,” पन्थीले भने, “तर जनशक्ति अभावमा प्रदूषण गर्ने सवारीलाई उपत्यकाका सबै स्थानमा चेकजाँच गर्न सकिरहेका छैनौं ।”

साउन १ बाट अनिवार्य गर्छौं : विभाग
आगामी साउन १ बाट प्रदूषण चेकजाँचलाई थप प्रभावकारी बनाउने यातायात व्यवस्था विभागको तयारी रहेको छ । विभागले सो मितिबाट देशभरका सबै महानगरपालिका र उपमहानगरपालिकामा धुवाँ जाँच गरी निजी र सार्वजनिक सवारीमा हरियो स्टिकर अनिवार्य गर्ने तयारी गरेको हो ।

यसका लागि विभागले धुवाँ जाँच गर्ने ४० वटा डिभाइस ल्याइसकेको विभागका निर्देशक तथा सूचना अधिकारी तुलसीराम अर्यालले बाह्रखरीलाई जानकारी दिए । “साउन १ गतेबाट काठमाडौं उपत्यकासहित देशभरका सबै महानगरपालिका र उपमहानगरपालिकामा गुड्ने सवारीको अनिवार्य धुवाँ जाँच गरिने छ, यसको सम्पूर्ण तयारी पूरा भइसकेको छ,” अर्यालले भने ।

देशभरका १४ वटै यातायात व्यवस्था कार्यालय र ६ वटा सेवा कार्यालयबाट आवश्यक मात्रामा मेकानिकल इन्जिनियर र प्राविधिकहरु धुवाँ जाँचका लागि खटाइने अर्यालले जानकारी दिए ।

धुवाँ जाँच गराई हरियो स्टिकर लिन रु. ३५ मात्रै लाग्ने भए पनि सरकारी नियम मिच्ने प्रवृत्ति र कतिपय सवारी धनी वातावरण र सहरी स्वास्थ्यप्रति जिम्मेवार नहुँदा प्रदूषण गर्ने सवारीको संख्या बढेको वातावरण विभागकी उपमहानिर्देशक सफला श्रेष्ठले बताइन् ।