एजेन्सी । रोहिङ्गा मुसलमानहरुलाई म्यानमार हुँदा परम्परागत सारोङ र पाइन्ट लगायतका पूरा लुगा लगाउन निषेध गरिएको थियो । उनीहरुले सधैँ अनौपचारिक कपडा मात्र लगाउन पाउँथे जसले उनीहरुलाई तल्लो जातिका रुपमा पहिचान गराउने गरेको उनीहरु बताउँछन् । कानुनी रुपमा यसरी फुल ट्राउजर लगाउनमाथि कुनै प्रतिबन्ध नभएपनि स्थानीय सुरक्षाकर्मीहरुले उनीहरुलाई पाइन्ट नलगाउन चेतावनी दिने गरेको द वासिङटन पोस्टले उल्लेख गरेको छ । 

गतवर्ष म्यानमारका सेनाले क्रुरतापूर्वक राखिनेका यस मुसलमान जातिमाथि आक्रमण गरेपछि ७ लाख शरणार्थीहरु आफ्नो ज्यान बचाउँदै बांग्लादेश भागेका थिए । त्यसकारण अहिले बसिरहेको शरणार्थी शिविरमा भने आफ्नो इच्छा अनुसारको लुगा लगाउन पाएको उनीहरुले बताएका हुन् । यसप्रति खुसी व्यक्त गर्दै त्यहीँका २८ वर्षीय अब्दुल अजिजले भने, ‘अहिले म लोकतन्त्रमा बाँचिरहेको छु र लोकतन्त्रमा सबैले पाइन्ट लगाउँछन् ।’ यसअघि म्यानमार बस्दा आफूले कहिल्यै पाइन्ट नलगाएको उनले बताए ।

यसैबीच शनिबार त्यहाँका मानिसहरुले उत्साहपूर्वक मुसल्मानहरुको महान् चाड इद मनाएका हुन् जस क्रममा उनीहरुले नयाँ कपडा किन्ने गरेका छन् । सधैँ अपहेलनामा बाँच्न बाध्य यस जातिले यो एक मात्र दिन चिन्तामुक्त भएर खुसीसाथ आफ्नो पर्व मनाएको हो । यसै हार्षित वातावरणमा अब्दुल लगायत अन्य थुप्रै रोहिङ्गा पुरुषहरुले लुङ्गी छाडेर पहिलोपटक जिन्सको पाइन्ट र लामो सेतो सर्ट लगाएका हुन् । उनीहरुले आफ्नो दुई दिनको कमाई वापद् गत हप्ता मात्र बजार गएर यसरी पहिलोपटक प्यान्ट किनेको बताए । अहिले उनीहरु बसिरहेको शिविरमा गैरसरकारी संस्थाहरुले उनीहरुलाई रोजगारी दिइरहेको छ भने डोनेट गरिएका कपडाबाट पनि उनीहरुले यस्ता लुगा प्राप्त गर्ने गरेका छन् ।

म्यानमारमा प्यान्टलाई पश्चिमी परम्पराका रुपमा लिइने हुनाले त्यसलाई शिक्षा र धनको संकेतक मानिन्छ । यसैकारण पनि म्यानमारको राखिनेमा बस्दा रोहिङ्गाहरुले विवाह, बालबालिकाको जन्म देखि घर, फोन, सनग्लास, मोटरसाइकल जस्ता धेरै कुराहरुबाट बञ्चित हुनुपरेको थियो । उनीहरुले उपयोग गर्ने कुनैपनि वस्तुले धन वा उच्च जीवन स्तरको संकेत गराएमा तिनीहरुलाई पक्राउ गरि जरिबाना तिर्न लगाइने र पिटेर यातना दिने गरिएको उनीहरुको भनाइ छ । औपचारिक कानूनमा प्यान्ट लगाउनमाथि कुनै प्रतिबन्ध नलगाइएको भएपनि गाउँगाउँमा तैनाथ सुरक्षाकर्मी र सरकारी अधिकारीहरुले उनीहरुलाई प्यान्ट नलगाउन धम्की दिने गरेको र लगाएको फेला पारेमा आतङ्ककारी घोषित गर्ने गरेको उनीहरु बताउँछन् । विशेषगरी राखिनेको ग्रामिण क्षेत्रमा यो नियम कडाइपूर्वक लागू हुने गरेको उनीहरुले बताए । 

एक व्यक्तीका अनुसार उनी घरभित्रै लुकेर पाइन्ट लगाउँथे तर त्यो पहिरनमा उनले बाहिर हिँड्ने हिम्मत कहिल्यै गरेनन् । र त्यस्तै अर्का व्यक्तिका अनुसार २०१६ मा उनले यो नियम पालन नगर्दा ३५ डलर जरिवाना तिर्नुपरेको थियो । यस विषयमा १५ वर्षीय साइद अल अमिन भन्छन् , ‘त्योपनि हामीलाई अरुभन्दा फरक र असमान देखाउने तरिका थियो ।’ मुसल्मानहरु अन्य जातिभन्दा तल्लो स्तरको भन्ने जनाउन यस्तो गरिएको उनको भनाइ छ । 

अहिले भने यो समूहमा कतिपय म्यानमार नै फर्कने तयारी गरिरहेका छन् भने कतिचाहिँ बांग्लादेशमै बस्न चाहेको बताइरहेका छन् । अजिजले भने बांग्लादेशको संस्कृति र परम्परा सिकेर उनीहरु जसरी नै बाँच्न चाहेको बताए । त्यसैले यस्तो परिस्थितिमा पाइन्ट लगाउन पाउनु उनीहरुका लागि निकै गर्वको कुरा भएको उनीहरु बताउँछन् । यसै सम्बन्धी ७३ वर्षीय सोएब अलोमलाई रोहिङ्गा पुरुषहरुले लुङ्गी छाडेर पाइन्ट लगाएको देख्दा कस्तो लाग्यो भन्ने प्रश्न गर्दा भावुक भएर आँसु झार्दै उनले भने, ‘मैले यहाँ सबै शिक्षित र सम्पन्न बंगलादेशीहरुले प्यान्ट लगाएको देखेँ त्यसैले रोहिङ्गाहरुले पनि त्यही लगाएको हेर्दा म अत्यन्तै खुसी छु । म पनि कुनैदिन यो लगाउन चाहन्छु ।’