- प्रेमचन्द
रामधनअहीरकोदैलोमाएकसाधुआएरभन्यो, "बाबु ! तिम्रोकल्याणहोस्, साधुमाथिकेहीश्रद्धादेखाऊ ।”
रामधनलेश्रीमतीसँगभन्यो, "दैलोमासाधुआएकाछन्, उनलाईकेहील्याएरदे ।”
श्रीमतीभाँडामाझ्दैथिईरयोचिन्तालेग्रस्तथिईकिआजखानाकेबनाउने ! घरमाअन्नकोएकदानापनिथिएन ।चैतकोमहिनाथियो तरयहाँतदिउँसैअन्धकारव्याप्तथियो ।उब्जनीसबैखेतबाटैउठेकोथियो ।आधाबालीमहाजनलेलग्योरबाँकीआधाजमिन्दारकाचम्चाहरूलेअसूलगरेरलगे ।भुस-परालबेचेरगोरूकोव्यापारीबाटछुटकारापाएकाथिए ।मात्रकेहीउब्रेकोसोहोर-साहारलाईपिट-पाटपारेरएकमनजतिदानानिकालेकाथिए ।जसो-तसोचैतकोमहिनापारभयो ।अबकेगर्ने ? गोरूलाईकेख्वाउने ? घरकासदस्यहरूलेकेखाने ? भगवान्नैजानून् ! तर,दैलोमाआइसकेकासाधुलाईकसरीफर्काउनू ? उसलेकेभन्ला ?
श्रीमतीले भनी, "केदिने ? घरमातकेहीपनिछैन ।”
रामधन, "जा, भाँडामाहेर, केहीपीठो-सिठोभएदे ।”
श्रीमतीले भनी, "त्यहीभाँडापुछपाछगरेरतहिजोचुलोफुकेको ।त्यहाँकेबाँकीहोलार !”
रामधन, "घरमाकेहीछैनभन्नतमसक्दिनँ ।जाकसैकोघरबाटमागेरल्या ।”
श्रीमती, "जोसँगल्यायोउसलाईफिर्तादिनसकेकोछैन, अबकसरीमाग्नजानू ?”
रामधन, "देउतालाईचढाउनछुट्याएरराखेकोकेहीतछनि, जात्यहीले, दिएरआउँछु ।”
श्रीमती, "देउताकोपूजाकसरीगर्ने ?”
रामधन, "देउतामाग्नतआउँदैनन्नि ? भएचढाउँला, नभएनचढाउँला ।”
श्रीमती, "त्यहीछुट्याएकोपनिएक-दुईपसरतहोलानि, धेरैभएआधासेर ।त्यसपछिकेकोईसाधुआउँदैनन् ? उसलाईतफर्काउनैपर्ला !”
रामधन, "अहिलेकोसमस्यातटरोस्, त्यतिखेरदेखाजाला ।”
श्रीमतीअमनगर्दैउठीअनिएउठासानोहाँडीलिएरआई, जसमामुश्किललेआधासेरपीठोथियो ।त्योपीठोबडोयत्नका साथदेउतालाईचढाउनराखिएकोथियो ।रामधनकेहीबेरसोचमग्नभयोअनिपीठो एककचौरामाराखेरबाहिरआयोरसाधुकोझोलामाराखिदियो ।
महात्मालेपीठोलिएरभने, "बाबु ! आजतसाधुयतैबस्छु ।केहीदालपनिदेऊताकिसाधुकोभोगलागोस् ।”
रामधनलेफेरिआएरश्रीमतीसँगभन्यो ।संयोगवशघरमादालथियो ।रामधनलेदाल, नून, रपकाउनेभाँडोजुटाइदियो ।फेरिइनारबाटपानीतानेरल्यायो ।साधुलेबडोढङ्गपुऱ्याएररोटीबनाए, दालपकाए, अनिझोलाबाटआलुनिकालेरभुजियाबनाए ।जबसबैसामानतयारभयो, अनिरामधनसँगभने, "बाबुभगवानलाईचढाउनकोलागिअलिकतिघ्यूपनिचाहियो ।भान्छाचोखोनभएभगवानलाईकसरीचढाउनू ?”
रामधन, "बाबा, घ्युतघरमाछैनहोला ।”
साधु, "बाबु ! भगवानकोकृपालेतिमीसँगधेरैकुराछ ।यस्तोकुरानगर ।”
रामधन, "बाबा, मसँगगाई-भैँसीकेहीछैन, घ्यूकहाँबाटहुन्छ ?”
साधु, "बाबु ! भगवानकोभण्डारमाकेछैन ? जाऊरजहानसँगभनत ।”
रामधनलेगएरश्रीमतीसँगभन्यो, "घ्यूचाहियोरे, भीखमाग्नुछ, घ्यूबिनागाँसजाँदैन ।”
स्त्री, "तेसो भएयहीदालसाटेरदोकानबाटअलिकतिल्याइदिनू ।यतिसबगरिसकेपछित्यतिमाकिनउसलाईखिन्नपार्नू ?”
घ्यूआयो ।साधुलेपूजा-पाठकोपञ्जीनिकाले, घण्टीबजाएअनिभोगलगाउनबसे ।खूबमीठोमानी-मानीखाएअनिदैलोकोछेउमैपेटमसार्दैपल्टिए ।रामधनलेथालकचौराअनिकराईउठाएरमाझ्नलग्यो ।त्यसरातरामधनकोचुलोमाअन्नपाकेन ।दालमात्रपकाएरखाए ।
रामधनसुत्नेबेलामासोच्दैथियो, "मेरोभन्दातयिनकैजीवनराम्रो ।”
अनुवाद: एकदेव अधिकारी