राजनीतिक दलका नेता संस्कारहीन र अभद्र भएकै कारण समाजमा राजनीतिक कार्यकर्ताको छवि बिग्रेको हो । यसै पनि ओरालो लाग्दै गएको राजनीतिक संस्कारमा दशक लामो माओवादी हिंसाले असहिष्णुता, विद्वेष, कुण्ठा तथा दम्भ व्याप्त बनाएको छ । अहिले समाजमा राजनीतिक कार्यकर्ता भन्ने बित्तिकै दम्भी, पाखण्डी, भ्रष्ट र कुण्ठित व्यक्तिको छवि प्रक्षेपित हुनपुग्छ । सम्भवतः जनमानसमा बसेको यस्तो छविलाई राम्ररी ठम्याउने व्यंग्यकारहरू नै हुन् । टेलिभिजनका हास्य शृंखलादेखि सञ्चार माध्यमका कार्टुनहरूसम्ममा राजनीतिकर्मीको नराम्रो छवि सम्प्रेषित हुनुको कारण यस क्षेत्रमा व्याप्त अपसंस्कार नै हो । अपसंस्कारको एउटा लाजमर्दो उदाहरण प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले मंगलबार बोलाएका प्रमुख दलहरूको बैठकमा प्रकट भएको छ । 

 

प्रधानमन्त्री दाहालले संविधान संशोधन, स्थानीय तहको निर्वाचन, मधेस समस्याजस्ता विषयमा छलफल गर्न बैठक बोलाएका थिए । नेपाली कांग्रेसका सभापति र नेकपा (एमाले)का अध्यक्ष उपचारका लागि देशबाहिर भए पनि पार्टीका शीर्ष तहकै नेताहरू बैठकमा सहभागी थिए । तर, प्रधानमन्त्री दाहालकै उपस्थितिमा बहालवाला र पूर्व उपप्रधानमन्त्रीहरूको दन्त बझान सुरु भयो । आरोप प्रत्यारोप चर्कदैँ जाँदा स्थिति निकै अप्रिय हुनपुगेको समाचार बैठककै सहभागीले सञ्चारकर्मीलाई दिएका छन् । विशेषगरी एमाले नेताले संविधान संशोधनका विषयमा भारतीय नेताहरूसँग छलफल गरेको विषयलाई उठाएपछि प्रतिवादमा उत्रेका उपप्रधानमन्त्रीले एमाले नेताहरूप्रति पनि कटाक्ष गर्न पुगे । एक अर्कामाथि विदेशीको इसारामा चलेको आरोप लगाउँदा दुवै नेताले जनताका सामु आफैँ निर्वस्त्र हुन पुगेको भेउ नै पाएनन् । उनीहरूको संस्कार हेर्दा ती पदका लागि योग्य थिएनन् भन्ने स्पष्ट देखिन्छ । सम्भवतः नेपालको राजनीतिक नेतृत्वमा देखिएको संस्कारगत ह्रासको यो एउटा ज्वलन्त दृष्टान्त हो ।

 

कुनै पनि दलका नेताले आफूलाई 'पानीमाथिको ओभानो' बन्ने प्रयास नगर्नु नै उत्तम हुन्छ । राजनीतिमा अहिले उच्च शिक्षा पाएका व्यक्तिहरू सायद विगतभन्दा धेरै छन् । धेरै त विद्यार्थी राजनीतिबाट आएका नेता हुन् । झन् मंगलवारको बैठकमा दन्त बझान गर्ने नेताहरू त दुवै जना विद्यार्थी राजनीतिमा कहलिएकै व्यक्तिमध्येका हुन् । तर पञ्चायत कालमा हुर्केकाले हो कि यिनले औपचारिक उच्च शिक्षा हासिल गरे पनि राजनीतिक संस्कारको दीक्षा भने पाएका रहेनछन् । सत्ता गुमाएका नेतामा कुण्ठा र ईर्ष्या हुनसक्छ । यसै सत्तारुढ नेतामा दम्भ र घमण्ड हुनसक्छ । मानवीय कमजोरी हुन् यस्ता अवगुण । तर, तिनलाई देखाउने वा प्रकट गर्ने ठाउँ प्रधानमन्त्रीले बोलाएको गम्भीर बैठक होइन । त्यसमाथि जति नै ठूलो आरोप पनि सभ्य र शिष्ट शब्दमा लगाउन अनि त्यसरी नै भद्रतापूर्वक त्यसको प्रतिवाद गर्न सकिन्छ ।  यसैगरी, कुण्ठा र अहङ्कार तुष्टिका लागि राष्ट्रिय महत्त्वको बैठकको समय खेर फाल्ने नैतिक अधिकार पनि कसैलाई हुँदैन । राजनीतिक दलका नेताहरूले सभ्य र भद्र व्यवहार गर्न नसक्ने हो भने सभा, बैठकहरूमा सहभागी नहुनु नै उचित हुनेछ । पार्टीहरूले पनि झगडालु स्वभावका संस्कारहीन व्यक्ति आफ्नो दलका लागि जति नै उपयोगी भए पनि अरू दलसँगको बैठक, संवाद, छलफलमा तिनलाई अगाडि पर्न दिनु हुँदैन । व्यक्ति विशेषको कुण्ठा र अहङ्कारलाई दलहरूले प्रतिष्ठाको विषय बन्न दिनु हुँदैन । संविधान कार्यान्वयन सबैको प्रतिबद्धताको विषय हो भने स्थानीय तहको निर्वाचन गर्नै पर्छ । त्यसका लागि मधेसी मोर्चालगायत असन्तुष्टहरू पनि निर्वाचनमा सहभागी हुने वातावरण बनाउनुपर्छ । संविधान संशोधनविना सम्भवतः मधेसी दलहरू निर्वाचनमा सहभागी हुनेछैनन् । संविधान संशोधनका मधेसी मोर्चालगायत तीनैवटा प्रमुख दलबीच सहमति अपरिहार्य हुन्छ । यसैले कसैको कुण्ठा र अहङ्कार विरेचनका लागि भएका यस्ता मर्यादाहीन दन्तबझानलाई प्रतिष्ठाको विषय बनाएर राजनीतिक दलका शीर्ष नेता अलमलिने छैनन् भन्ने जनअपेक्षा छ । प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटार मंगलवार भएजस्तै मर्यादाहीन दन्तबझान दोहोरिने छैन भन्ने आशा गर्न सकिएला ?