काठमाडौं । एउटा सानो ब्यानर, त्यसमा भगवान गौतम बुद्धको तस्बिर अनि अंग्रेजीमा लेखिएको छ,– ‘बुद्ध वाज बर्न इन नेपाल ।’ छेउमा छ नेपालको झण्डा । यो ब्यानर बोकेर यतिबेला गायक धिरज राईहङकङको सार्टिन पुगेका छन् । उनको हुलिया भने फरक छ । क्याप टोपी र गगल्समाठाँटिएका धिरजको काँधमा हमेशा नेपालको झण्डा देखिन्छ । हातको पोस्टर देखाउँदै उनी त्यही भनिरहेका छन्, ‘बुद्ध वाज बर्न इन नेपाल ।’ 

सार्टिन एक हजारभन्दा धेरै बुद्धका मूर्ति भएको ठाउँ हो । जहाँ बुद्धका मूर्ति नै पर्यटकको मुख्य आकर्षण हो । बर्सेनी हजारौं पर्यटक बुद्धको मूर्ति हेर्नै भनेर सार्टिन पुग्छन् । पहेँलो धातुमा कुँदिएका प्रतिमामा बुद्ध कहाँ जन्मिएका हुन् भनेर लेखिएको छैन । प्रायः कतै पनि बुद्धको जन्मभूमि लेखिएको हुँदैन । यसको फाइदा उठाउँदै भारतले बुद्ध भारतमा जन्मिएका हुन् भनेर दाबी गर्दै आएको छ । विश्वव्यापी पहुँच भएका आफ्ना सञ्चारमाध्यममार्फत यही गलत सन्देश विश्वमाझ पुर्याउने प्रयास गरिरहेको छ । 

भारतको यो गलत सन्देश प्रवाह रोक्न धिरज सक्छन् या सक्दैनन् ? त्यो त भविष्यकै गर्भमा छ तर उनले आफ्नो प्रयास भने नेपालमा हुँदा होस् या दुईचार दिनका लागि विदेश जाँदा होस्, जारी राखेका छन् । उनी जहाँ पुग्छन् त्यहीँबाट फेसबुक लाइभ गर्छन् । 

उनी भन्छन्, “एमएमा अंग्रेजी साहित्यमा ५ सय पूर्णांकका ५ वटा पुस्तक पढ्नुपथ्र्यो । त्यसमा एउटा पुस्तक थियो,– ‘हिष्ट्री अफ नलेज ।’ त्यसमा एउटा टपिक छ, ‘बुद्धिजम’ । त्यसमा लेखिएको छ, ‘बुद्ध वाज बर्न इन नर्देन पार्ट अफ इण्डिया ।’मैले नेपालमा बुद्ध भारतमा जन्मिएका हुन् भन्ने पुस्तक हटाउन पहल गरेँ, हट्यो पनि अब यो अभियानलाई विश्वभर पुर्याउनु छ । बुद्ध नेपालमै जन्मिएका हुन् भन्ने विश्वमा फैल्याउनु छ ।”

उनी यही अभियान लिएर हङकङसँगै अमेरिका, बेलायत, क्यानडा, कोरियालगायतका दर्जनौं देश पुगे । त्यहाँ रहेका  नेपालीलाई आफ्नो अभियानमा होस्टे गर्न आग्रह गरे । 
आफ्नै कति साथीले त उनलाई ‘राज्यलाई वास्ता छैन, तिमीमात्र के टाउको दुःखाउँछौ भने । तर पनि धिरज गलेका छैनन् । 

“बुद्धले भन्नुभएको एउटा उद्गारबाट म निकै प्रेरित छु । उहाँले भन्नुभएको थियो तीन कुरा– १) चन्द्र, २) सूर्य र ३) सत्य यो संसारमा धेरैबेर लुक्न सक्तैन,” धिरज भन्छन्, “यो वाणी उनमै लागु हुनुपर्छ र हुन्छ ।”
ढिलोचाँडो सत्य अवश्य उद्घाटित होला तर निकै ढिलो भैसकेको जस्तो उनलाई लागेको छ । त्यसैले त उनले आफ्नो गीति एल्बम नै ‘बुद्ध वाज बर्न इन नेपाल’ निकाल्दैछन् । यही बोलमा गीत निकालिसकेका छन् । बुद्धभूमि लुम्बिनीमै पुगेर छायांकन गरेका छन् । विश्व समुदायले सुनाउन उनले यो गीत अंग्रेजीमै रेकर्ड गरेका छन् । 

धिमे, सोरठी, देउडा, साकेला, सेलो, पालान, भोजपुरी संस्कृति र लय र ‘बुद्ध वाज बर्न इन नेपाल’ सहित ८ वटा गीत लिएर धिरज अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा जाँदैछन् । यो एल्बमले नेपाली गीत र कल्चरलाई विश्वसामु पुर्याउने उनको विश्वास छ । 

यो एल्बमका लागि धिरजलाई बेल्जियमको बी.बीभीए.विमन रेकर्डसले सहयोग गर्दैछ । बी.बीभीए.विमन रेकर्डस्पश्चिमा कलाकारलाई पूर्वी देशमा ल्याउने र पूर्वीया कलाकारलाई पश्चिमा देशमा लैजाँदै आएको संस्था हो । 

बी.भी.बीए.विमन रेकर्डसले धिरजलाई ६० लाख खर्चिदैछ । अहिलेसम्म ६० प्रतिशत काम सकेका धिरज अब ६ महिनामा बुद्ध नेपालमा जन्मिएको सन्देश लिएर निस्किनेछन् । ८ वटै गीतको भिडियो तयार गरेर बी.भी.बीए.विमन रेकर्डसले भि च्यानलबाटै अनएयर गर्नेछ ।

बुद्ध नेपालमै जन्मिएका हुन् भन्ने सन्देशमूलक तस्बिर, स्टाटसहरु उनको फेसबुक एकाउन्टमा भेटिन्छन् ।