नेपाली कांग्रेसकी नेतृ महालक्ष्मी उपाध्याय (डिना) प्रतिनिधिसभातर्फ मकवानपुर–२ मा उमेदवार बनेकी छन् । २०७० सालमा समानुपातिकबाट संसद सदस्य बनेकी उपाध्याय ०४८ र ०५१ को निर्वाचनमा मकवानपुर–२ बाटै प्रतिस्पर्धामा थिइन् । तर, पराजित भइन् ।
दुई पटक पराजय बेहोरिसकेकाले यसपटक जित्नेमा विश्वस्त छिन् उनी । प्रस्तुत छ, स्थलगत रिपोर्टिङका लागि हेटौँडा मकवानपुर पुगेको बाह्रखरीको टोलीले उनीसँग गरेको कुराकानी–

निर्वाचन प्रचारप्रसार कस्तो भइरहेको छ ?

आगामी निर्वाचनको लागि मैले मकवानपुर २ बाट प्रतिनिधिसभा सदस्यको उमेदवारी दिएको छु । भौगोलिक हिसाबले यो क्षेत्र ठूलो छ । हामीले निर्वाचन प्रसार(प्रचारको लागि प्रत्येक वडा(वडामा कमिटी बनाएका छौं । यस क्षेत्रको ६० प्रतिशत ठाउँहरुमा हामीले निर्वाचन प्रसार(प्रचारको कामहरु सकिसकेका छौं र अन्य ठाउँहरुमा पनि गर्ने तयारी अवस्थामा छौं ।

मतदाताको अपेक्षा के छ ?
निर्वाचन प्रचार(प्रसारमा अहिलेसम्म म पुगेको ठाउँहरुमा त्यहाँका मतदाताले धेरै गुनासोहरु पोखे । त्यहाँका मतदाताहरुले लामो समय एउटै पार्टीलाई भोट हालेको र जितेपछि फर्किएर नआएको, विकास निर्माणको कामलाई गति नदिएको जस्ता विधिध गुनासोहरु सुनाउनुभयो । त्यहाँ अझै पनि विकास निर्माणका कामहरु यथावत् नै छ । खानेपानी समस्या छ, स्वास्थ शिक्षाको विषयहरु यथावत् रहेको देखें । उहाँहरु हिजो आफूले मतदान गरेको नेताहरुप्रति वाक्क भएर बसेका छन् । 

एमाले र माओवादी एउटै वाम गठबन्धन बनाएर ठूलो जनाधारसहित चुनावी मैदानमा उत्रिएका छन्, तपाईंलाई कत्तिको चुनौति छ ?
हामीलाई पनि राप्रपा, नयाँ शक्तिलगायत दलहरुको सहयोग छ । संरचनाको हिसाबले गाउँ तहदेखि बुथसम्म हाम्रो पनि संगठन छ । हिजोको दिनमा मकवानपुरको अवस्थालाई हेर्न हो भने अहिलेको हकमा ५० प्रतिशतभन्दा बढी न्युट्रल मतदाताहरु रहेछन् । अहिले श्लोगन र चुनावी मुद्दा बलियो हुँदाखेरी थप मतदाताहरु डाइभर्ट भएको हामीले बुझ्यौं । 
त्यसैले वाम गठबन्धनका कारणले अथवा राजनीतिक हिसाबले म सशक्त कम्युनिष्ट हुँ भन्ने हिसाबले मत खसेको होइन । त्यसकारण अहिले हामीलाई सजिलो के भएको छ भने नेपालको लोकतान्त्रिक आन्दोलन र अहिलेसम्म नेपालको लोकतन्त्रलाई संरक्षण र सम्वर्द्धन गर्ने शक्ति नेपाली कांग्रेस हो भन्ने सन्देश हामीले दिन थाल्यौं ।

यो सन्देशले चाहिँ ५० प्रतिशतभन्दा बढी राजनीतिमा नलागेका न्युट्रल मतदाताहरु हाम्रो पार्टीप्रति आकर्षित भएका छन् । हामीले राखेको सानो कार्यक्रममा पनि हाम्रो एजेन्डालाई बुझेर त्यस्तो मतदाताहरु आउने गरेको आफूले बुझेका छन् । त्यसकारण वाम गठबन्धनका कारणले लोकतान्त्रिक गठबन्धनको भोट कम छ भन्ने होइन । मकवानपुरको मतदाता पार्टीसँग होइन, त्यहाँको विषयवस्तुसँग सरोकार राख्ने उमेदवार रोज्छन् । वाम गठबन्धनसँग आकर्षित भएको मैले देखेको छैन । 

यसअघि तपाईंको उमेदवारी कस्तो रह्‍यो ?
म यसअगाडि २०४८ र ५१ सालमा पनि चुनाव लडेको लडें, त्यसबेला मैले झिनो मतले चुनाव हारे । यो मेरो पहिलो चुनावी अनुभव होइन । म समानुपातिकमा संविधान निर्माण गर्नको लागि, महिलाहरुको मुद्दाहरु मुखरित गर्न समानुपातिकमा गएको हुँ र अहिले प्रत्यक्षमा रुपमा चुनाव लड्न फेरि आएँ । विद्यार्थी राजनीतिदेखि नै महिला हक हितको पक्षमा लड्दै आएको छु ।

२०४८ देखि ०५६ सम्म संसद्मा रहेर काम गर्नुभएको विरोध खतिवडासँग लड्दै हुनुहुन्छ, कानुनको ज्ञातासमेत ठान्ने खतिवडाको संविधान संशोधनमा आउने जटिलताहरुलाई फुकाउने खालको दाबी छ । त्यसो हुँदा तपाईं आफूलाई

सशक्त प्रतिस्पर्धी हुँ भन्ने आधारहरु केके छन् ?

दुईवटा निर्वाचन एमालेका विरोध खतिवडासँग लडें । दुईवटै निर्वाचनमा मैले हारें । मलाई विश्वास छ, तेस्रो निर्वाचनमा चाहिँ उहाँ मसँग हार्नुहुन्छ, त्यो कन्फिडेन्ट छ ममा । 

उहाँले ल पढेको हो, म पद्मकन्या पढेको हो । उहाँभन्दा म एक ब्याच जुनियर हुँ । मैले पनि पञ्चायतकालदेखि राजनीति गरेको हो । विषयवस्तु र राजनीतिक मुद्दाहरुमा उहाँको कानुनी भाषाभन्दा मलाई बढी ‍थाहा छ । संवैधानिक मस्यौदा समितिमा बसेर मैले बसेर काम गरेको छु । त्यसकारण विषयवस्तु र मुद्दाहरुमा हामीले जति लडेका छौं, उहाँलाई त्यो अनुभव छैन । उहाँ त मेरो प्रतिस्पर्धी हुँदै होइन । लामो समयसम्म उहाँको राजनीतिक ग्याप छ । त्यसकारण मकवानपुरको राजनीतिमा उहाँ विलय व्यक्ति हो । म विलय व्यक्ति होइन ।

राजसंस्थाको विरुद्ध नेपाली कांग्रेसले लामो समय राजनीतिक संघर्ष गर्‍यो,  आज राजा फर्काउन पर्छ भन्ने राप्रपालाई नै उमेदवार बनाएर कांग्रेसका नेता तथा कार्यकर्ताले संवैधानिक राजतन्त्र र हिन्दू राष्ट्रसहितको घोषणापत्र मतदाताको घर(घरमा लैजानु परेको छ । तपाईंहरुलाई अप्ठयारो लागेको होला नि ?

हिजो १० वर्ष जनयुद्ध भनेर हिँडेका माओवादीसँग एमालेको वाम गठबन्धन बनेको छ । माओवादीलाई नेपाली कांग्रेसले राजनीतिक मूलधारमा ल्याएको हो । वाम गठबन्धनलगायत सम्पूर्ण कम्युनिष्ट शक्तिहरुलाई नेपालको राजनीतिमा र लोकतान्त्रिक पद्दतिमा ल्याउन नेपाली कांग्रेसले ठूलो भूमिका खेलेको छ । त्यसकारणले हामी हिजो पञ्चायकालदेखि विभिन्न आन्दोलनमा लागेको लोकतान्त्रिक आन्दोलनलाई संस्थागत गर्न हो । राप्रपा र कांग्रेसबीचको लोकतान्त्रिक गठबन्धन नेपाली कांग्रेसको नेतृत्वमा बनेको संविधान कार्यान्वयनको लागि हो ।

राप्रपाले हाम्रो गठबन्धनमा आएर लोकतान्त्रिक आन्दोलनलाई सहयोग पनि गरिसक्यो । मकवानपुरमा हामीले राप्रपाका अध्यक्ष कमल थापालाई समर्थन गरेका छौं । कमल थापाले पनि लोकतान्त्रिक आन्दोलनलाई संस्थागत गर्न हाम्रो प्रतिबद्धता छ भन्नुभएको छ । आज एमाले र माओवादीले साम्यवादको कुरा उठाइरहँदा नेपाली कांग्रेसले पनि लोकतान्त्रिक शक्तिहरुलाई एक ठाउँमा ल्याउनुपर्छ भन्ने सोचेर नै लोकतान्त्रिक गठबन्धन बनेको हो । त्यसैले हिजोका तिता नमिठा कुराहरुलाई बिर्सेर राप्रपासँग नेपाली कांग्रेस अगाडि बढेको हो ।

विपन्न, अल्पसङ्ख्यक र पिछडिएका जातीहरुको बाहुल्यता छ, उनीहरुलाई तपाईंले के गर्नुहुन्छ ?

मकवानपुरमा धेरै विपन्न, पिछडिएका र अल्पसंख्यक जातिहरु छन् । उनीहरुलाई हामीले विशेष व्यवस्था गर्ने योजनामा छौं  । त्यस्ता ठाउँहरुमा बाटो(घाटो, विजुली नपुगेका ठाउँहरुमा पनि हामीले विशेष निगरानी गरेका छौं । त्यसको साथसाथै यहाँ बस्ने वर्गको उत्थानको लागि विशेष प्राथमिकता बनाएका छौं । 

विभिन्न पार्टीहरु सरकारमा रहँदै गर्दै आफ्ना सांसद्हरुलाई जनता आवास कार्यक्रममा संयोजक बनाउँदा यहाँका चेपाङ जातीहरुको लागि केही गरेनन् । यसपटक जनता आवास कार्यक्रममा म संयोजक हुँदा ५ सय घरबारबिहीन चेपाङहरुको घर बनाउन सफल भएँ । अहिले पनि ४ हजार चेपाङहरु घरबार बिहीन छन् । ४ हजार चेपाङमध्ये आगामी वर्षमा २ हजार चेपाङको घर बनाउने मैले प्रतिबद्धता जाहेर गरेको छु ।

मकवानपुरलाई २ नम्बर प्रदेशको प्रादेशक राजधानी बनाउनुपर्छ भन्ने यहाँको मतदाताको माग छ, यसमा कांग्रेसको धारणा के छ ?
मकवानपुरलाई प्रादेशिक राजधानी बनाउने भनेर नेपाली कांग्रेसले नै पहल गरेको हो । सभापति शेरबहादुर देउवा प्रधानमन्त्री हुने बित्तिकै इन्द्र बानियाँ र म गएर मकवानपुरलाई प्रादेशिक राजधानी बनाउनुपर्छ भनेर ज्ञापनपत्र बुझाएका हौं । यहाँ प्रादेशिक राजधानी बनाउनुपर्छ भनेर अहिले राप्रपाका अध्यक्ष कमल थापाले पनि कुरा उठाउँदै आउनुभएको छ, त्यसले गर्दा हामीलाई पनि सहयोग मिलेको छ । मलाई विश्वास छ, मतदाताको मागलाई पूरा गर्न हामी सफल हुनेछौं ।

चुनाव चित्नुभयो भने यस ठाउँको लागि के गर्नुहुन्छ ?

मकवानपुरमा आर्थिक समृद्धिको लागि धेरै सम्भावना रहेको ठाउँहरु रहेका छन् । यहाँ पुरानो एतिहासिक पर्यटकीय ठाउँ दामनपालुङ छ । त्यस स्थलको पुननिर्माणको लागि मेरो विशेष जोड रहने छ । यीलगायत मकवानपुर जिल्लामा धेरै खानीहरु रहेका छन्, त्यसमा पनि मेरो विशेष योजना रहेको छ । 

मकवानपुरलाई औद्योगिक क्षेत्र घोषणा गर्ने पनि योजना छ । मकवानपुरमा बसोबास गर्ने चेपाङहरुले गुणस्तरीय शिक्षा र स्वास्थ्य शिक्षाको अभाव व्यहोरिरहेका छन् । त्यस्ता जातीहरुको लागि पनि विशेष व्यवस्था गर्नेछु । अर्को महत्वपूर्ण कुरा हामीले संविधान बनाउँदै गर्दा जसरी महिलाहरुको अधिकार सुनिश्चित गर्न सक्यौं । तर, महिलाहरुको अधिकार के हो भन्ने कुराहरु गाउँ ठाउँसम्म पुर्‍याउन सकेको छैन । 

संविधान सभामा बसेर हामीले जसरी महिलाहरुको प्रतिनिधित्व गाउँ तहदेखि निर्णय तहसम्म गराउन सफल भयौं, त्यसरी नै स्थानीयदेखि राष्ट्रिय स्तरसम्म महिलाहरुलाई सशक्त र गुणस्तरीय बनाउने काममा पनि मेरो ध्यान जानेछ ।

चुनाव हार्नुभयो भने के हुन्छ ?
चुनाव हार्छु भन्ने सोचेको छैन । त्यसैले त्यो बारेमा म कुरा नै गर्न चाहान्न ।