एमालेले यसपटक बहुआयामिक कोणबाट विभिन्न विषयहरूमा घनिभूत छलफल ग¥यो । बीचमा एमाले निकै व्यस्त भयो । हामी सरकारमा थियौँ, सरकारमा सहभागी हुनुपूर्व संविधान निर्माणमा एमालेले सबै ऊर्जा प्रयोग गर्यो । त्यसभन्दा अघि संविधान सभाको निर्वाचनमा पार्टीको सबै शक्ति परिचालित भयो । 

विशेष गरेर महाधिवेशन पश्चात सबै विषयमा मिहीन ढंगले छलफल गर्ने वातावरण बनेको थिएन । त्यसैले हामीले यो बैठक आठ दिन निरन्तर गर्यौं । स्थायी कमिटीका सबै सदस्यहरूले कुनै बार/बन्देज विना आफ्ना कुराहरू प्रष्ट ढंगले राख्नुभयो । बैठकले नेकपा एमालेलाई घोट्ने काम गरेको छ । घोटेर क्षीण पार्ने होइन, अझै चहकिलो बनाउने र टल्काउने काम गरेको छ ।

 

 

सरकारको बारेमा हामीले धेरै कोणबाट छलफल गर्यौं । रणनीतिक साझेदारीका हिसाबले एमाले र माओवादी केन्द्रबीच ‘एलायन्स’ बनेको थियो । समय क्रममा माओवादी केन्द्रले त्यसको महत्व बुझेन । माओवादीभित्र यस्तो प्रवृत्तिको अन्जान एमाले थिएन । थाहा हुँदा–हुँदै हामीले उसँग सहकार्य गरेका हौं । माओवादीमा विचार, सिद्धान्त र राजनीतिप्रति कुनै स्थायीत्व थिएन । अहिले पनि ऊ अस्थिरताकै गोलचक्करमा छ । उग्र महत्वाकांक्षा, निम्न पुँजिवादी चिन्तन, चरम स्वार्थका कारण उसले जतिबेलै सत्ता–समिकरण बदल्न सक्थ्यो, बदल्यो । 

केपी ओलीको नेतृत्वमा सरकार नबनोस् भनेर कतिपय जातीय, क्षेत्रीय शक्तिहरूले चाहिरहेका थिए । नेपाली कांग्रेसले त विपक्षमा मतदान नै गरेको हो । आजको परिस्थितिमा नेपालको राजनीतिमा मुख्य प्रतिस्पर्धा कांग्रेस र एमालेबीचमै हो । त्यसो हुँदा कांग्रेसले के बुझ्यो भने, एमाले सरकारमा बसेर दिनप्रतिदिन लोकप्रिय हुँदैछ । माओवादीसँग उसको गठबन्धन बलियो पनि हुँदै जाँदैछ । भोलि यिनीहरूले चुनाव मिलेर पनि लड्न सक्छन् । यिनीहरू मिलेर लडेनन् भने पनि एमालेले कांग्रेसलाई पछि पार्न सक्छ भन्ने खतरा उसले महसुस गर्यो । चौतर्फी ढंगले एमालेलाई सरकारबाट बाहिर निकाल्ने कोशिस भयो र त्यसको गोटी माओवादी बनेको हो । 

 

 

बुझ्नुपर्ने कुरा के हो भने एमालेभित्र विवाद होइन बहसका विषय थिए । जुन कम्युनिष्ट पार्टीभित्रको सार्वभौम कुरा हो । हामीले यस बैठकमा ज्यादै विचार–विमर्श गर्यौं । छलफल गर्यौं । हामी माक्र्सवादीहरू बहसको निरुपण नै द्वन्द्वात्मक तवरबाट हुन्छ, विमर्शको माध्यमबाट हुन्छ भन्ने मान्यता राख्छौं । त्यसो हुँदा यसपटक हामीले एक–अर्कालाई निकै नजिकबाट जान्ने र चिन्ने मौका पनि पायौं । नेताहरूबीचको एकता र हार्दिकतालाई अझ नजिकबाट उजिल्याउने प्रयत्न पनि गर्यौं ।  मुलुक र पार्टी सामू जुन चुनौतीको पर्खाल खडा भएको छ त्यसको सामना हामी सबैको एकताबाट मात्रै सम्भव छ भन्ने हामीले निष्कर्ष निकाल्यौं । त्यो एकता विचार, संगठन र नेतृत्वबाट मात्रै सम्भव छ । नवौं महाधिवेशनले हामीलाई, विचार, विधी दिएको छ, नीति दिएको छ त्यसैको परिपालना गरेर हिँड्ने नेतृत्व मात्रै साझा हुन्छ भन्ने हामी सबैले बुझ्यौं । यसर्थ पार्टीलाई शिरदेखि तिरसम्म स्पातिलो बनाउनुपर्छ भनेर हामीले ६ बुँदे साझा संकल्पसमेत तयार पारेका छौँ ।

 

 

मैले अघि नै भनिसकें हामीबीचमा विवाद भन्दा पनि काम गराइमा केही बिरोधाभास देखियो । हामीले पार्टीको आन्तरिक जीवनमा जुन खालको लोकतान्त्रिक विधि र प्रक्रिया अवलम्बन ग¥यौं । त्यसले हामीमा के बुझाइ स्थापित गरिदियो भने, लोकतान्त्रिक पद्दति भनेको नेतृत्व छनोटका लागि गरिने निर्वाचन हो ।  त्यो निर्वाचन एक किसिमले भन्ने हो भने राम्रै ग¥यौं । अर्को किसिमले भन्ने हो भने कांग्रेस र एमालेबीचको प्रतिस्पर्धाजस्तो पो भयो । दुनियाँलाई तमासा देखाइयो, एमालेजस्तो पार्टी यो प्रतिस्पर्धालाई थेग्न सक्छ ? कतिपय मानिसको चिन्ता र चासो यता पनि देखियो । यो केन्द्रमा मात्र होइन, जनसंगठन हुँदै पार्टीको आधारभूत निकायसम्म आगोसरह फैलियो । यसबाट शिक्षा लिँदै हामीले के भन्यौं भने प्रतिस्पर्धा पार्टीभित्र गर्नैपर्छ, प्रतिस्पर्धाबाटै श्रेष्ठता हासिल गर्ने हाम्रो सिद्धान्तै हो । तर, यो एउटा सीमाभित्र बसेर गरौँ । अब हामी यसअघिको महाधिवेशनमा झैँ प्यानलगत ढंगले प्रतिस्पर्धामा नउत्रौँ, व्यक्तिगत चुनाव लडौँ । 

दोस्रो, पार्टीका काम गर्ने र नगर्नेबीच मुल्यांकनको परिपाटी बसालौँ । योग्यता, क्षमता, लगनशीलता र इमान्दारितालाई पार्टीमा ‘अपग्रेड’ गर्ने आधार बनाऔँ । गुटका आधारमा मात्र मानिसलाई काखा र पाखा गर्दा पार्टी प्रणाली बिग्रियो भन्ने जनरल अन्डरस्ट्यान्डिङ यो बैठकमा भएको छ । यो कार्यान्वयन गर्दै हामी अघि बढ्छौँ ।  कार्यान्वयन गर्ने क्रममा फेरि केही समस्या आयो भने हामी बस्छौँ र निष्कर्षमा पुग्छौँ । 

 

 

हामीले अध्यक्ष केपी ओली पक्ष, बरिष्ठ नेताद्वय माधव नेपाल, झलनाथ खनाल पक्ष, उपाध्यक्ष बामदेव गौतम पक्ष भनेर वर्गिकरण गरेनौं । यसपटक हामीले त्यो कोटलाई टाढै राखेर बैठकमा प्रवेश गरेका थियौं । त्यसमा हामीले एउटा मापदण्ड बनाएका थियौं । प्रदेश कमिटीको संयोजक को हुने भन्ने विषयमा हामी पहिलेदेखि नै छलफलमा थियौं । हाम्रो विधानले नै भन्थ्यो, उपाध्यक्षहरू  विकास क्षेत्रका संयोजकहरू हुनेछन् । अहिले प्रदेश तयार भएपछि पोर्टफोलियोमा रहनुभएको साथीहरूलाई जिम्मेवारी दिइएको छ । उपाध्यक्ष बामदेव गौतमको हकमा उहाँ आफैंले म किसान महासंघकै जिम्मेवारीमा रहन्छु प्रदेशमा जान्न भनेर बाटो खुला गर्नुभएको हो । जिम्मेवारी दिँदा पदीय हैसियत, समावेसी सिद्धान्तलाई पनि अवलम्बन गर्न छुटाएका छैनौं । यसपटक हामीले समूहगत, गुटगत भन्दा समग्र कामको मुल्यांकनका आधारमा जिम्मेवारी बाँडफाँड गरेका छौं ।

 

 

माओवादी साँच्चै कम्युनिष्ट भइसकेको थिएन । उ कम्युनिष्ट बन्ने प्रक्रियामै थियो । ऊ कम्युनिष्ट बन्ने प्रकृयामा भएकाले हामीसँगको सहकार्यमा आएको हो । एक किसिमले भन्ने हो भने उ कम्युनिष्ट स्कुलको परीक्षणकालीन विद्यार्थी हो । परीक्षणकालमा भएको विद्यार्थीलाई घोक्राएर निकालिँदैन, उसलाई फेरि पढाइन्छ र पुनः परीक्षाको मौका प्रदान गरिन्छ । 

 

 

माओवादीसँगको सम्बन्ध हामीले नवौँ महाधिवेशनबाटै स्पष्ट गरेका छौँ । माओवादीसँगको हाम्रो सम्बन्ध एकता, संघर्ष र रुपान्तरणको हो । माओवादीसँग कुनैबेला हाम्रो सम्बन्ध संघर्ष प्रधान हुन्छ, कुनैबेला एकताप्रधान हुन्छ । आज ऊ सत्तापक्ष छ, हामी प्रतिपक्षमा छौं यसर्थ माओवादीसँग हाम्रो संघर्ष छ ।  संघर्षकै दौरानमा हाम्रो एकता पनि कायम हुनसक्छ । माओवादीसँग सहकार्यको बाटो हामीले बन्द गरेका छैनौं । 

 

 

सबैभन्दा पहिला म तपाइँलाई सँच्याउँछु ०४८ साल पछाडि एमाले बढी प्रतिपक्षमा बसेको छ । तपाईंले भनेको सत्य के हो भने ०६३ पछि चाहिँ एमाले त्यति प्रतिपक्षमा बसेको छैन । बाबुराम नेतृत्व र खिलराज नेतृत्वको सरकारमाबाहेक हामी सरकार बाहिर बसेका छैनौं । ०४८–०६३ सम्म हामी सरकारमा भए पनि अति छोटो समय रह्यौं । प्रतिपक्षका हिसाबले यो हाम्रो नयाँ अनुभव होइन । अर्को, हिजोभन्दा आज एमाले निकै परिपक्व छ । एमालेको देशभित्र मात्रै समर्थन बढेको छैन, अन्तर्राष्ट्रिय तहमा पनि त्यत्तिकै सम्बन्ध विस्तार भएको छ । गरीमा र छवी पनि माथि उठेको छ ।  एमाले शान्तिपूर्ण ढंगले मुलुकको रुपान्तरण गर्न चाहन्छ त्यसकारण एमालेसँग सहकार्य गर्नुपर्छ भनेर अन्तर्राष्ट्रिय जगतले पनि भनिरहेको छ । यसर्थ प्रतिपक्षमा बसेर हामी कुनै उत्ताउलो काम गर्दैनौं । हामी कुनै उत्तेजनात्मक अवस्थामा पनि छैनौं । प्रतिपक्षमा बसेर संविधानको कार्यान्वयन गर्ने, तहगत निर्वाचन गराउन भूमिका खेल्ने, राष्ट्रिय एकता, सामाजिक सद्भावलाई अझै मजवुत बनाउने, भूकम्पपछिको पुनर्निर्माणलाई दु्रत गतीमा सम्पन्न गर्न रचनात्मक भूमिका खेल्ने र नेकपा एमालेलाई आन्तरिक हिसाबले मजवुत बनाउन लाग्नेमै ज्यादा ध्यान केन्द्रित गर्नेछौं । 

 

 

पार्टीगत स्वार्थले, कसैको स्वार्थलाई पक्षपोषण गर्नेगरी एमाले अघि बढ्दैन । देश र जनताको हितलाई एमालेले सर्वोपरी राख्छ । हामी नाजायज र अनुचित ढंगले कसैसँग सम्झौता गर्दैनौं । नेकपा एमाले नचुक्ने र नझुक्ने नीतिका साथ जान्छ । देश र जनताविरुद्ध कुनै पनि पार्टी र कुनै पनि मुलुकबाट आउने आश्वासनमा हामी चुक्दैनौं । राष्ट्रिय स्वाधिनता, भौगोलिक अखण्डता र राष्ट्रिय स्वार्थका विषयमा हामी कुनै पनि हालतमा झुक्दैनौं । त्यो आधारमा भोलि कोही आउँछ भने उसँग सहकार्य जरुर हुन्छ ।

मलाई के विश्वास छ भने यो सरकाले चुनाव गर्दैन । यो सरकार नौ महिना पनि टिक्दैन । त्यसपछि एमालेकै नेतृत्वमा कुनै गठबन्धन निर्माण हुन्छ । एमालेकै कुनै नेताको नेतृत्वमा सरकार बन्छ । र, त्यसले निर्वाचन गर्छ ।

 

 

यो सरकार हामी ढाल्दैनौं, सरकार गिराउन ऊर्जा खर्च गर्नैपर्दैन । यसका निम्ति हामीले गैंती, ह्याम्बर, कुटो, कोदालो केही औजार बोक्नैपर्दैन । सरकारले मृत्यु आफैं बोकेर आएको छ ।

 

 

यो सरकारको जग नै छैन नि ! माओवादी र कांग्रेसको कुनै रसायन नै मिल्दैन । रसायन नमिलेपछि एउटा पदार्थ एकातिर जान्छ अर्को पदार्थ अर्कोतिर जान्छ । त्यो अनिवार्य कुरा हो । जब लक्ष्य, आचरण मिल्दैन भने त्यो गठबन्धन कत्ति अगाडि बढ्छ आफैं अनुमान लगाउनहोस् । यो गठबन्धन त फगत एमालेसँगको ईष्र्याभावको गठजोड मात्र हो । एमाले नेतृत्वको सरकार गिराउन मात्र एलायन्स तयार भएको हो ।  अब हाम्रो सम्पूर्ण ध्यान चुनावमा केन्द्रित हुनेछ । एमालेको अर्जुनदृष्टि चुनाव हुनेछ । स्थानीय तहको निर्वाचनमा हामी दुई तिहाइ बहुमत ल्याउने, प्रदेश र संघीय निर्वाचनमा बहुमतले विजयी हुनेगरी ‘निर्वाचन मिसन’ बनाएर एमाले अगि बढिसकेको छ ।