भर्खरै सम्पन्न नेपाल–भारत संयुक्त बैठकमा नेपालको रेलकाबारे पनि छलफल भयो । दुवै देशका अधिकारीहरूले नेपालमा रेल कसरी सञ्चालनगर्न सकिन्छ भन्नेबारे छलफल गरे । छलफलको विषय थियो– नेपालमा रेल सञ्चान गर्न  भारतीये सहयोग । भारतले नेपाललाई कसरी सहयोग गर्न सक्छ भन्ने विषयमाभएको छलफलमा नेपाली पक्षले नपालमा दुई तरिका बाट रेल चलाउन सकिने बतायो । एउटा–नेपाल सरकार आँफैले रेल किनेर चलाउने र अर्को ‘आउट सोर्सिङ’ ( अरूलाई चलाउनदिने) गरेर चलाउने ।

नेपालमा रेल चलाउने अहिले ड्राइभर छैनन्, अरू कर्मचारी पनि छैनन् । सिंग्नल दिने र आवागमनका लागि आवश्यक टर्मिनल छैनन् । यसका लागि दक्ष जनशक्ति नेपालले नयाँ भर्ना गर्नुपर्छ कि केही समयका लागि करारमा ल्याएर त्यही अवधिमा रेल सञ्चालनका लागि आवश्यक जनशक्ति तयार गर्नुपर्छ । नेपालको यो कमजोरी थाहा पाएका भारतीय अधिकारीहरूले घुमाउरो शब्दमाभारतमै अहिले सञ्चालनमा रहेका रेल सेवाविस्तार गर्न सकिने बताए । भारतीय रेल चलाउने प्रस्तावको भित्री आशय बुझेका नेपालीअधिकारीले त्यसलाई अस्वीकार गरिदिए । भारतको हेपाहाप्रवृत्ति फेरि एकपटक रेलमा पनि देखियो । 

भारतको रेल सेवाधेरै पुरानो भयो भनेर सुधारका लागि जापान र चीनको सहयोग लिन थालिएका बेलामा पनि भारतले थोत्रा रेल नेपालमा चलाउन खोज्नुको नियत पक्कै पनि राम्रो होइन । त्यसो त भारतीय दरिद्र मानसिकता रेलको लिक निर्माणकै क्रममापनि देखिइसकेको थियो । जनयकपुर–जयनगर रेल्वे निर्माणका क्रममा भारतीय पक्षले ‘न्यारोगेज’कै रेल्वे लाइन निर्माण गर्न दबाब दिएको थियो । त्यतिमात्र हैन इलेक्ट्रोनिक रेल्वे हैन डिजेलबाट मात्रै चल्ने रेल्वे बनाउन दबाब दिएको थियो । यही कारण पनि यो रेल्वे निर्माणका क्रममा केही ढिलाइ भएको थियो । 

स्वयं पुरानो लिक, पुराना रेल काकारण भारतीय रेलमा निकै धेरै दुर्घटना हुन्छन् । भारतसरकारले सन् २०१२ मा प्रकाशन गरेको एक प्रतिवेदनअनुसार भारतमा प्रतिवर्ष झन्डै १५ हजार नागरिकको ज्यानरेल दुर्घटनामा परी जान्छ । यो ५ वर्ष अगाडिको तथ्यांक हो । त्यस यता यो आँंकडा झनै बढेको अनुमान छ । किनभने रेल्वे झन् पुरानो भएको छ । एकातिर रेल पुुरानो भएको छ अर्कातिर रेलमा सवारी गर्नेको संख्या दिनप्रतिदिन बढ्दै गएको छ । त्यहाँको विभागीय मन्त्रालय (रेल मन्त्रालय) छुट्टै भए पनि त्यसले रेल सुधारमा खासै काम गर्न  नसकेको खबरहरू सार्वजनिक भइैरहेका छन् । रेल भारतीको मुख्य सार्वजनिक यातायातको साधन नै हो ।  

भारतले नेपालमा पुरानो भारतीय रेल चलाउने प्रस्ताव गरिरहेका बेला त्यहाँका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी भने आफ्नो रेल विस्तारका लागि विश्व शक्ति राष्ट्रसँग सहयोगको प्रतिबद्धता खोजिरहेका छन् । अहिले औपचारिक भ्रमणका क्रममाआफ्नै देश आइपुगेका जापानी समकक्षी सिन्जो आबेसँग मोदीले भारतीय रेल सेवाको सुधारसँगै विकास र विस्तारका लागि वार्ता गरेका छन् । 

वार्तामा आबेले भारतमा द्रुत गतिमा चल्ने रेल सेवा ‘बुलेट ट्रेन’ को विस्तारमा जापान सरकारले सहयोग गर्ने आश्वासन दिएका समाचारहरू सार्वजनिक भइरहेका छन् । 

भारतमा सबैभन्दा सहजमात्रै होइन सस्तो पनि रेल सेवा नै हो । भारतमा रेलले दैनिक कम्तीमा सबा २ करोड यात्रुलाई सेवा दिइरहेको तथ्यांक छ । 

प्रधानमन्त्री मोदीले आफ्नो निर्वाचन अभियानमा अघि सारेको मुख्य कार्यक्रम मध्ये बुलेट ट्रेन सञ्चालन पनि एक थियो । त्यसैले उनी अहिले निर्वाचनमा गरेको वाचा अनुसार बुलेट ट्रेन सेवा विस्तारका लागि सहयोग मागिरहेका छन् । 

भारतमा रेल सेवा बेलायती उपनिवेश रहेका बेला सुरु गरिएको थियो । इस्ट इन्डिया कम्पनीकै बेला सुरु भएको रेल सेवा नेपाललाई भिराएर भारत आफू भने चुस्त गतीको रेल (बुलेट रेल) सञ्चालन गर्ने तयारीमा छ । 

भारत विश्व अर्थतन्त्रमा उदीयमान छ । उसले नागरिकलाई दिने सेवा सुविधा नेपाल सरकारले आफ्ना नागरिकलाई दिने भन्दा गतिलो हुनसक्छ । आफ्नो नागरिकको ज्यान लिने सेवालाई विस्थापित गर्नु राम्रो पनि हो । तर आफ्नो नागरिकको ज्यान लिने सेवालाई नेपाललाई भिराएर सहयोग गरेका नाटक भने स्वीकार्य हुँदैन ।  

रेल सेवाको उपभोग गर्न नपाएका हामी नेपालीलाई भारतको या बदनियतको सिकार हुनबाट जोगाउन नेपाल सरकार सेचेत हुनुपर्नेछ ।