site stats
बाह्रखरी :: Baahrakhari
ब्लग
Nabil BankNabil Bank
Sarbottam CementSarbottam Cement
Ghorahi CementGhorahi Cement
‘मायावी\' सेनाका ‘डरलाग्दा\' सिपाही

आजभन्दा ४४ वर्षजति पहिले 'नाइन्टिन एट्टीफोर’ नामको जर्ज अरवेलको उपन्यास पढ्दा त्यसमा वर्णित समाज यथार्थमै देख्नभोग्न पाइएला भन्ने ठानेको थिइन । त्यसभन्दा पहिले अरवेलकै उपन्यास 'एनिमल फर्म’ पढेको थिएँ । एनिमल फर्मको नेपाली अनुवाद 'चारखुट्टेको घरजम’ अझ स्वादिलो लागेको थियो । शीतयुद्ध चरम अवस्थामा पुगेको थियो । नेपाली कांग्रेस समर्थक कम्युनिस्ट विरोधी हुन्थे । र, एनिमल फर्म कम्युनिस्ट मुलुकहरूको चित्रण हो भन्ने धेरैले ठानेका हुन्थे । अरवेलले समाजवादीहरूलाई नै व्यंग्य गरेर 'नाइन्टिन एट्टीफोर' पनि लेखेका हुन् भन्ने छाप परेको थियो । तर, जे भए पनि व्यक्तिलाई राज्यले त्यसरी कजाउन र नियन्त्रित गर्न सक्छ भन्ने त अनुदार पञ्चायती शासनमा समेत पत्याउन मुस्किल हुन्थ्यो । 'नाइन्टिन एट्टीफोर'ओसिनिया भन्ने काल्पनिक मुलुकको शासन एउटा सर्वसत्तावादी समाजवादी पार्टीले गर्छ र जनतालाई 'सत्य' बताउन नयाँ भाषा न्युस्पिक बनाउँछ । शासकलाई अप्ठेरो पर्ने शब्द नै शब्दकोशबाट हटाइदिन्छ । 

प्रगति गति एक्काइसौं शताब्दीमा जति तीव्र पहिले कहिल्यै भएन । सूचना प्रविधिमा भएको प्रगति त झन् तीव्र गतिमा भएको छ । स्वाभाविकरूपमा प्रविधिको दुरुपयोग पनि उत्तिकै छिटो हुनथालेको छ ।

गत बुधबार फेसबुकले एउटा खुलासा गरेको छ । अमेरिकी गुप्तचर एजेन्सीहरूले शंका गरेजस्तै अमेरिकी चुनावमा रुसी संलग्नता सतहमा देखिँदै आएको छ । रुसमा खोलिएको एकाउन्टबाट हिलारी क्लिन्टन विरोधी अभियान फेसबुकका प्रयोगकर्तालाई लक्षित गरेर चलाइएको रहस्य फेसबुक स्वयंले खोलेको छ । यी खाताहरूको रुसी सरकारसँग सम्बन्ध भए नभएको किटान हुन केही समय लाग्ला तर यस व्यवहारले अमेरिका र अन्यत्र पनि लोकतान्त्रिक मूल्यमा प्रहार भने भएको छ ।

Agni Group

यसका बारेमा 'फेसबुक विन्स, डेमोक्रेसी लसेस’ शीर्षकको लेखमा गत ८ सेप्टेम्बरमा द न्यु योर्क टाइम्समा शिव वैद्यनाथनले विस्तारमा लेखेका छन् । विडम्बना, लोकतान्त्रिक मूल्यमा यस्तो अतिक्रमण फेसबुकमा सहज पहुँचबाट सम्भव भएको छ ।

गएको साता भारतकी पत्रकार गौरी लंकेशको हत्याको समाचारले भारतका मात्र हैन संसारभरकै पत्रकार  क्षुब्ध भए । हत्याको निन्दा पनि संसारभरै भयो । तर, भारतभित्रै केही व्यक्तिले गौरीको हत्यालाई सही भन्दै ट्विट गर्न थाले । गौरीको हत्यापछि एक जनाले त 'कुकुर्नी मारिई र छाउराहरू चिच्याउन थाले’ सम्म लेख्यो । यस्तो छुद्र व्यक्तिलाई भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले फलो गरेका रहेछन् । यसपछि मोदीले फलो गरेका व्यक्ति र तिनको प्रवृत्तिमा धेरैको ध्यान गयो । 'ब्लक नरेन्द्मोदी' ह्यासट्यागमा ट्रेन्ड नै चलाए । मोदीले फलो गरेकाहरूमध्ये केहीको  प्रवृत्ति हेर्दा देखियो - घृणा र विद्वेष फैलाउनेहरूको त मायावी सेना नै रहेछ ।

Global Ime bank

भारतको अनलाइन पत्रिका ’द वायर’ मा स्वाती चतुर्वेदीका नाममा ८ सेप्टेम्बरमा ’जेनरल नरेन्द्र मोदी एन्ड हिज ट्रोल आर्मी’ शीर्षकको लेख नै तयार गरिएको छ । त्यसमा भारतीय जनता पार्टीका नेता तथा कानुन मन्त्री रविशंकरप्रसादले गौरीको हत्याको निन्दा गर्दै ट्विट गरेपछि रिता नामकी ट्विटेले दिएको जवाफले पनि ’ट्रोल आर्मी’को अस्तित्व देखापर्छ । रिताले रविशंकरलाई घुर्की लगाउँदै लेखेकी छन् - हामीले तिमीहरूलाई यति धेरै समर्थन गर्दा पनि हाम्रै निन्दा गर्ने ?

भारतीय जनता पार्टीको वैचारिक नेतृत्व गर्ने राष्ट्रिय स्वयंसेवक संघका सर संघचालक मोहन भागवतले नयाँ दिल्लीस्थित कूटनीतिक समुदायलाई भेटेरै भने रे — यो ट्रोल आर्मीमा हाम्रो विश्वास छैन । 

कुरो चर्कै भएजस्तो छ ।

‘नाइन्टिन एट्टिफोर’ मा वर्णन गरिएजस्तो समाजको अनुभव गरिसकेको रुसबाट यस प्रकारको मायावी प्रचारवाजी थालिएको रहेछ । लुकेर प्रहार गर्नेहरूलाई पुराणमा मायावी भन्ने गरिन्छ । रुसमा यस मायावी सेनालाई  ’वेब ब्रिगेड’ भन्दा रहेछन् । अंग्रेजी सञ्चार माध्यमहरूले ’रस्साज ट्रोल आर्मी’ भन्ने गरेको यस मायावी सेनाको काम इन्टरनेटमा सञ्जालहरूमा पुटिनका पक्षमा जनमत बनाउनु थियो रे । विकीपेडियाका अनुसार यसमा रुसी गुप्तचर एजेन्सीको संलग्नता रहेको अध्ययनहरूबाट पुष्टि भएको थियो ।

बेलाबखत यो मायावी सेना नेपालमा पनि भएजस्तै देखिन्छ । अनुहार लुकाएर आक्रमण गर्नेहरू कुनै विषय विशेषमा निकै सक्रिय देखिन्छन् । कतिपय त अत्यन्त तल्लो स्तरमा ओर्लेर टिप्पणी गर्न तम्सन्छन् । ट्विटरमा डा. बाबुराम भट्टराई र लोकमान सिंह कार्कीको फलोअर र समर्थन पनि जसरी ह्वात्तै बढेको थियो त्यसले शंका उब्जाएको थियो । अहिले दुवै सत्तामा छैनन् र त्यो उनीहरूको मायावी सेना पनि सायद निष्प्राण भएको छ ।

मधेस आन्दोलनको पक्षविपक्षमा, नेकपा (एमाले)का अध्यक्ष केपी ओलीको पक्षविपक्षमा बेलाबखत हुने मायावी घोचपेच रोचक त हुन्छ तर सामाजिक सञ्जालको मर्यादा नै समाप्त पनि हुनेगर्छ । कतिपय, अवस्थामा छुद्रताको हद पार गर्नेहरूलाई ब्लक गर्नुपर्ने अवस्थासम्म उत्पन्न हुन्छ । नेपाली कांग्रेस र नेकपा (माओवादीकेन्द्र)का पक्षविपक्षमा पनि टिप्पणी त हुन्छ तर एमालेको जस्तो संगठित देखिँदैन ।  

सामाजिक सञ्जालको प्रयोग यसरी व्यक्तिलाई मूर्ख बनाउन गरिनु चिन्ताको विषय हो । त्यसमाथि संगठितरूपमा कसैमाथि वा कुनै विषयमा एकोहोरो प्रचारवाजी गर्न सामाजिक सञ्जालको प्रयोग हुनथाल्यो भने त्यसको परिणाम निकै भयावह हुनसक्छ । अरवेलका उपन्यासमा वर्णन गरिएजस्तो झुटोलाई सत्य सिद्ध गर्न यस्तो अभ्यास भएको केही लक्षण देखा पर्न पनि थालेको छ । निर्देशित हुन् कि हैनन् किटेर भन्न प्रमाण जुटाउन सकेको छैन तर केही विषयमा ट्विटर र फेसबुकमा हुने टिप्पणी र प्रतिटिप्पणी हेर्ने हो भने उनीहरू संगठित हुन् भन्ने देखिन्छ । एमाले अध्यक्ष केपी ओलीलाई कसैले गाली गर्दा अनुहार लुकाउने र देखाउने दुवैथरी निकै आक्रामक बनेका हुन्छन् । अरूका नेता त्यति धेरै भाग्यमानी देखिँदैनन् । यस्तै संगठित प्रतिक्रिया सेना र प्रहरीका विषयमा गरिएका टिप्पणीमा हुन्छ । लोकमान सिंह कार्कीको पालामा अख्तियारका बारेमा गरिएको टिप्पणीमा पनि यस्तै प्रतिक्रिया हुन्थ्यो ।

जेहोस्, अमेरिकामा डोनाल्ड ट्रम्पलाई चुनाव जिताउन सक्ने ’मायावी सेना’ नेपालको चुनावमा प्रयोग गर्न राजनीतिक दलहरू लोभिए भने आश्चर्य त हुनेछैन तर जनतालाई मूर्ख बनाउन मायावी सेनाको प्रयोग भयो भने लोकतन्त्र चाहिँ संकटमा पर्नेछ ।
आशा गरौँ, नेपालको सामाजिक सञ्जाललाई ’मायावी सेना’ ले कब्जा नगर्ला । भरै पर्न त कसरी सकिएला र ?

NIBLNIBL
प्रकाशित मिति: बुधबार, भदौ २८, २०७४  १४:११
Sipradi LandingSipradi Landing
worldlinkworldlink
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
Ncell Side Bar LatestNcell Side Bar Latest
Bhatbhateni IslandBhatbhateni Island
Kumari BankKumari Bank
Shivam Cement DetailShivam Cement Detail
Maruti cementMaruti cement
सम्पादकीय
ICACICAC