काठमाडौं । भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी र अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पबीच भएको भेटवार्ताको पहिलो प्रत्यक्ष असर चिनियाँ सञ्चारमाध्यममार्फत अभिव्यक्त भएको छ । यतिखेर अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्प उत्तर कोरियालाई आणविक मिसाइल कार्यक्रमबाट विमुख तुल्याउने आफ्नो चाहना पूरा गर्न सी जिनपिङको चिनियाँ नेतृत्वले खासै सहयोग नगरेकोमा चीनसँग असन्तुष्ट छन् । यस्तो बेला चीनलाई चिढ्याउन, इख्याउन र देखाउनकै लागि पनि ट्रम्पले भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको भव्य स्वागत गरेको न्यूयोर्क टाइम्सको टिप्पणी छ । मोदी–ट्रम्प भेटपछि विश्वभर उत्पन्न प्रतिक्रियाका सन्दर्भमा टिप्पणी गर्दै चीनको सरकारी समाचारपत्र ‘ग्लोबल टाइम्स’ ले भारतलाई अमेरिकाको पुच्छर नबन्न चेतावनी दिँदै चीनसँगको सम्बन्ध नै उसका लागि फलदायी साबित हुने सुझाव दिएको छ ।
ग्लोबल टाइम्सले अगाडि लेखेको छ, ‘‘बेइजिंगको बढ्दो असर रोक्नका लागि वासिंगटनलाई नयाँदिल्लीको जरुरत हुन सक्छ । अमेरिका र भारतले चीनको उदयमाथि साझा चासो दिइरहेका छन् । वास्तवमा अमेरिकाले चीनमाथि दबाब बढाउनका लागि भारतसँगको मित्रतालाई मजबुत बनाउन खोजिरहेको छ । यस्तो बेला चीनलाई घेर्ने अमेरिकी रणनीतिको साझेदार बन्नु भारतका लागि हितकर छैन । यसको विनाशकारी परिणाम हुन सक्छ । चीनसँग दृढ सम्बन्ध कायम राखेर अगाडि बढ्नु नै नयाँदिल्लीका लागि फाइदाजनक छ ।’’
मोदी–ट्रम्प भेटबारे अमेरिकाबाट प्रकाशित वासिंगटन पोस्टले लेखेको छ, ‘‘नेताहरूबीचको भेटघाटअघि नै पत्रकारहरूलाई कुनै प्रश्नको उत्तर नदिइने बताइएको थियो । भेटमा पेरिस जलवायु परिवर्तन सम्झौताबारे कुनै कुराकानी भएन ।’’
बेलायतबाट प्रकाशित द इन्डिपेन्डेन्टले लेखेको छ, ‘‘विश्वका नेताहरूसँग ट्रम्पले लेनदेनका सन्दर्भमा नै भेट्ने गर्छन् । भारतसँग सैन्य सहयोगबारे कुराकानी भयो र रक्षा सम्झौता भयो ।’’
वास्तवमा अमेरिकासँगको सम्बन्धलाई थप उचाइँमा पुर्याएर भारतले दुवै हातमा लड्डु हात पारेको छ । एकातिर अमेरिकासँगको बलियो सम्बन्धले भारतलाई उसबाट समर्थन र सहयोगको लाभ प्राप्त हुनेछ भने अर्कातिर भारत अलिकति अमेरिकातिर ढल्किएको देखिँदा चीनमाथि कूटनीतिक दबाब बढ्ने र उसको भारत नीति अलिक लचिलो बन्ने आकलन छ ।
ट्रम्प सरकारले भारतलाई २२ वटा ड्रोन बेच्दैछ । भारतीय सञ्चार माध्यमका अनुसार यी ड्रोनको प्रयोग गरी भारत हिन्द महासागरमा चीनविरुद्ध जासुसी गर्न खोज्दैछ । चीन र भारतबीच बेलाबेला हुने सीमाविवाद र सी जिनपिङको महत्त्वाकांक्षी ओबीओआर परियोजनाबाट भारत चीनसँग सतर्क बनेको देखिन्छ । यस्तो स्थितिमा मोदी चीनसँग प्रतिस्पर्धाका लागि ट्रम्पको साथ र सहयोगका लागि प्रयासरत छन् । अमेरिकासँगको सम्बन्ध थप बलियो बन्यो भने आफ्ना दुई दीर्घकालीन प्रतिस्पर्धी राष्ट्र चीन र पाकिस्तान दुवैलाई सन्तुलनमा ल्याउन सकिने भारतको अनुमान छ । भारतका विदेश मामिला विज्ञ रहीस सिंहले चीन–पाकिस्तान र रुसबीचको गठबन्धन रोक्नका लागि भारत र अमेरिकाबीचको साझेदारी जरुरी रहेको बताएका छन् । भारतीय सञ्चारमाध्यमका अनुसार मोदीको अमेरिका भ्रमणका मुख्य दुई उपलब्धि देखिएका छन्– पहिलो, अमेरिकालाई पाकिस्तानी प्रभावबाट केही टाढा बनाउने र उसलाई अमेरिकाले गरिरहेको आर्थिक तथा सैन्य सहयोग कम गराउने कामको थालनी । दोस्रो, अमेरिकालाई भारतसँगको रक्षा साझेदारी महत्त्वपूर्ण छ भनेर महसुस गराउनु र दक्षिण एसियामा भारतीय प्रभुत्व बढाउनु ।