काष्ठमण्डप पुनर्निर्माणका लागि अभियानका अध्यक्ष वीरेन्द्रभक्त श्रेष्ठले बुधवार प्रेस विज्ञप्ति जारी गर्दै काष्ठमण्डपको पुनर्निर्माणमा काठमाडौं महानगरपालिकाका कर्मचारीले सहमति विपरीत हस्तक्षेप गरेको आरोप लगाएका छन् ।
विज्ञप्तिको पूर्णपाठ यस प्रकारको छ - 'भूकम्पबाट क्षतिग्रस्त काष्ठमण्डप (मरु सत्तल)को पुनर्निर्माणका लागि २०७४ साल वैशाख २९ गते राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरण, पुरातत्वविभाग, काठमाडौं महानगरपालिका र यस काष्ठमण्डप पुनःनिर्माणका लागि अभियानबीच भएको समझदारीविपरीत काठमाडौंमहानगरपालिकाका कर्मचारीले हस्तक्षेप गरी काममा अवरोध उत्पन्न गरेकोमा हामी आश्चर्यचकित र क्षुब्ध भएका छौँ । राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणका तर्पmबाट सहसचिव यमलाल भुसाल, पुरातत्व विभागका तर्फबाट महानिर्देशक भेषनारायण दाहाल, काठमाडौंमहानगरपालिकाका तर्फबाट प्रमुख कार्यकारी अधिकृत ईश्वरराज पौडेल र काष्ठमण्डप पुनर्निर्माणका लागि अभियानका तर्फबाट अध्यक्षवीरेन्द्रभक्त श्रेष्ठले समझदारीपत्रमा हस्ताक्षर गर्नुभएको छ । तर उक्त समझदारीपत्रका बारेमा ’थाहा छैन’ भन्दै महानगरपालिकाका कर्मचारीले’माथिको आदेश’ भनी जगको सुरक्षा गर्न बनाउन लागिएको अस्थायी मण्डपको लागि पुरातत्वविद्समेतको उपस्थिति र निर्देशनअनुसारगाडिएको बाँसको संरचना भत्काई दिएका छन् ।
समझदारी पत्रको १२ औँ बुँदामा ’काष्ठमण्डप पुनर्निर्माण गर्ने दायित्व चौथो पक्षको हुनेछ ।’ भन्ने उल्लेख भएको छ । महानगरपालिकाकाप्रमुख कार्यकारी अधिकृतले हस्ताक्षर गरेको समझदारीका विषयमा कर्मचारीले जानकारी भएन भन्नुको रहस्य बुझ्न कठिन भएको छ । यसअभियान काष्ठमण्डपको पुनर्निर्माण समुदायको अग्रसरता र सहभागिता हुनुपर्छ र ठेक्कापट्टाबाट पुरातात्विक महत्वका सम्पदाकोपुननिर्माण हुनसक्तैन भन्ने मान्यता राख्छ । काठमाडौं महानगरपालिकाका केही कर्मचारी ठेक्का लगाउने पक्षमा भएकाले अभियानकोकाममा बाधा दिइएको हुनसक्छ । तर, यसरी अवरोध उत्पन्न गर्दा काष्ठमण्डपको पुनर्निर्माण कार्यमा ढिलो हुने त छँदैछ चौध सय वर्ष पुरानो रअहिलेसम्म सुरक्षित रहेको काष्ठमण्डपको जगमा समेत अपूरणीय क्षति हुन सक्छ भन्नेतर्फ हामी सबैको ध्यानाकर्षण गर्छौ ।
काष्ठमण्डप सामान्य एउटा भौतिक सम्पदामात्र हैन । यो सम्भवतः संसारकै प्राचीनतममध्येको सार्वजनिक भवन नेपाल मण्डलको सभ्यताकोजीवन्त सम्पदा पनि हो । नेपाल मण्डल (नेवा सभ्यता)को सबैभन्दा जीवन्त र अनेकौं परम्परा एवं प्रथासँग जोडिएको काष्ठमण्डपकोपुनर्निर्माणमा अवरोध खडा गरेर कतै नेवा सभ्यतामाथि नै प्रहार गर्न खोजिएको त हैन भन्ने सन्देह उत्पन्न भएको छ ।
हामीलाई विधिवत् हस्तान्तरण गरिएको र जीवित देवी कुमारी समक्ष हामीले वाचा गरेको काष्ठमण्डप पुनर्निर्माण हाम्रा लागि पवित्र अनुष्ठान रपहिचानको विषय हो । यसैले हामी महानगरपालिकालाई चार पक्षीय समझदारी पालना गर्न र त्यसमा अवरोध उत्पन्न गर्ने व्यक्तिहरूमाथिआवश्यक कारबाही गर्न अनुरोध गर्छौँ ।
समझदारीपत्रको बुँदा नम्बर ७ मा ’यो समझदारीपत्र कार्यान्वयनका क्रममा कुनै विवाद उत्पन्न भए चारै पक्षबीच आपसी समझदारीकाआधारमा विवादको समाधान गरिनेछ । तर, यसरी समझदारी कायम हुन नसकेमा प्राधिकरणको कार्यकारी समितिबाट गरिने निर्णय अन्तिमहनेछ ।’ भन्ने उल्लेख भएकाले हामी मध्यस्थताका लागि राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणलाई पनि आग्रह गर्दछौँ ।
हामी विवाद हैन समाधान चाहन्छौँ तर हाम्रो अस्मिताका रूपमा रहेको धरोहरको पुनर्निर्माणलाई खेलाँची गरेको सहन सक्तैनौ । व्यक्तिगतस्वार्थ वा कुनै प्रतिशोधको भावना राखेर काष्ठमण्डप पुनर्निर्माणमा समुदायले लिएको अग्रसरतामा बाधा नदिन हामी सबैलाई चेतावनी पनि दिन चाहन्छौँ ।
वीरेन्द्रभक्त श्रेष्ठ
अध्यक्ष
काष्ठमण्डप पुनःनिर्माणका लागि अभियान
मरु, कामनपा — २०