काठमाडौं । नेपाल राष्ट्र बैंकले आगामी असारसम्ममा चुक्ता पुँजी बढाउन समयसीमा तोकेपछि बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूलाई अहिले पुँजी बढाउने चटारो भएको छ ।

पुँजी बढाउन हकप्रद सेयर निष्कासन, थप निष्कासन (एफपीओ) र बोनस सेयरबाट नपुगेपछि ४ दर्जन बैंक तथा वित्तीय संस्था एक आपसमा गाभिने (मर्जर) तथा खरिद (एक्विजिसन) प्रक्रियामा सामेल भएका छन् । ४ दर्जन बैंक तथा वित्तीय संस्था गाभिएर र खरिदबाट डेढ दर्जनमा झर्नेछन् । धेरै बैंक तथा वित्तीय संस्थाले मर्जर र एक्विजिसन गरेर एकीकृत बैंकिङ कारोबार सुरु गरिसकेका छन् भने कतिपय प्रक्रियामा रहेका छन् । 

राष्ट्र बैंकले २ वर्षअघि ल्याएको मौद्रिक नीतिमा ०७४ असारभित्र चुक्तापुँजी बढाउने बाध्यकारी व्यवस्था ल्यापछि पछिल्लो समयमा धमाधम बैंक तथा वित्तीय संस्था मर्जर र खरिद प्रक्रियामा सामेल भइरहेका छन् ।

राष्ट्र बैंकले वाणिज्य बैंकलाई ८ अर्ब, विकास बैंकलाई साढे २ अर्ब र वित्त कम्पनीलाई ८० करोड रुपैयाँ पुँजी पुर्याउनु पर्ने बाध्यकारी व्यवस्था ल्याएपछि मर्जर र एक्विजिसन प्रक्रियामा बैंक तथा वित्तीय संस्था सामेल भएका हुन् । यसबीचमा धेरै विकास बैंक र वित्त कम्पनी वाणिज्य बैंक र विकास बैंकमा गाभिने क्रममा छन् । यस्तै पुँजी बढाउन बैंक तथा वित्तीय संस्थाले मर्जर, एक्विजिसनका अतिरिक्त गत आर्थिक वर्षमा गरेको नाफाबाट सेयरधनीलाई बोनस सेयर वितरण गरेका छन् । यस्तै हकप्रद, थप निष्कासन (एपीओ) र बोनस सेयर निष्कासन भइरहेका छन् ।

देवः विकास बैंकमा साझा विकास बैंक र युनियन फाइनान्स कम्पनी लिमिटेड गाभिने भएका छन् । सेन्चुरी कमर्शियल बैंकमा अल्पाइन डेभलपमेन्ट बैंक र सगरमाथा फाइनान्स कम्पनी लिमिटेड र अरनिको डेभलपमेन्ट बैंक, महालक्ष्मी विकास बैंकमा यति डेभलपमेन्ट बैंक, जनता बैंकमा सिद्धार्थ डेभलपमेन्ट बैंक, भिवोर सोसाइटिएल डेभलपमेन्ट बैंकमा लुम्बिनी फाइनान्स एन्ड लिजिङ कम्पनी लिमिटेड र मेगा बैंकमा टुरिजम डेभलपमेन्ट बैंक गाभिने भएका छन् । 

सांग्रिला डेभलपमेन्ट बैंकमा कसमस डेभलपमेन्ट बैंक र नेपाल कम्युनिटी डेभलपमेन्ट बैंक, कामना विकास बैंकमा सेवा विकास बैंक, ओम डेभलपमेन्ट बैंकमा र मनास्लु डेभलपमेन्ट बैंक, सिभिल बैंकमा हामा मर्चेन्ट फाइनान्स लिमिटेड र युनिक फाइनान्स लिमिटेड, कुमारी बैंकमा काष्ठमण्डप डेभलपमेन्ट बैंक, काँक्रेविहार डेभलपमेन्ट बैंक, महाकाली डेभलपमेन्ट बैंक र पश्चिमाञ्चल फाइनान्स लिमिटेड गाभिने भएका छन् । 

यसैगरी ग्लोबल आईएमई बैंकमा रिलायवल डेभलपमेन्ट बैंक, सहयोगी विकास बैंकमा साहरा विकास बैंक, प्राइम कमर्शियल बैंकमा विराटलक्ष्मी विकास बैंक र कन्ट्री डेभलपमेन्ट बैंक, गण्डकी विकास बैंकमा फेवा विकास बैंक र नेपाल इन्भेष्टमेन्ट बैंकमा एस डेभलपमेन्ट बैंक एक्विजिसनमा जाने सहमति गरेका छन् । 

राष्ट्र बैंकले वाणिज्य बैंक, विकास बैंक र वित्त कम्पनीको संख्या धेरै घटाउन पुँजी बढाए पनि वाणिज्य बैंकको संख्या २८ बाट नघट्ने देखिएको छ । यस्तै एक दर्जन राष्ट्रियस्तरको विकास बैंक र डेढ दर्जन फाइनान्स कम्पनीको अस्तित्व रहने देखिएको छ । राष्ट्र बैंकले विकास बैंकको अस्तित्व नै नराख्ने योजना बनाएको छ । क वर्गका २८ वाणिज्य बैंक, ख वर्गका ५७, ग वर्गका ३६ र घ वर्गका ४८ गरी कुल वित्तीय संस्थाको संख्या १६९ रहेको छ । हालसम्म जनताले ४ हजार बढी शाखाबाट वित्तीय सेवा पाइरहेका छन् । 

हालसम्म २ वटा वाणिज्य बैंकले चुक्तापूँजी ८ अर्ब रुपैयाँ पुर्याइसकेका छन् । वोनस सेयर जारी गरेर ५ वटा बैंकले चुक्तापुँजी पुर्याउने अवस्थामा पुगेको राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । यस्तै ३ वटा बैंकले एफपीओ र ६ वटा बैंकले हकप्रद सेयर जारी गरेर पुँजी बढाउने देखिएको छ । यस्तै एक दर्जन बैंकले हकप्रद सेयर जारी र मर्जरबाट पुँजी पुर्याउने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ ।