आजको रात तपाईंहरू जुन कथाहरू सुनाउँदै हुनुहुन्छ, त्यसलाई दुइटा श्रेणीमा राख्न सकिन्छ । एउटा त त्यस्ता कथा छन्, जसमा एकतर्फ जीवित मान्छेहरूको कथा छ भने अर्काेतर्फ मृत मान्छेहरूको । त्यस्ता शक्तिको उपस्थिति छ कि एउटा दुनियाँबाट अर्काे दुनियाँमा आउने–जाने काम सम्भव छ । भूत, पे्रत आदि यसै श्रेणीमा पर्छन् । दोस्रो किसिमको कथामा पराभौतिक क्षमता, पूर्वाभास र भविष्यवाणी गर्न सक्ने क्षमता समेटिएको छ । तपाईंहरूको कथा यसै श्रेणीमा पर्छ ।

साँच्ची नै भन्ने हो भने तपाईंहरूको सबै अनुभव यिनै दुई श्रेणीमा विभाजन गर्न सकिन्छ । जसले भूत देख्छन्, उनीहरूले भूत नै देखिरहन्छन् । उनीहरूलाई अरु कुराको पूर्वाभास हुँदैन । जसलाई पूर्वाभास हुन्छ, उनीहरूले कहिल्यै भूत देख्दैनन् । यस्तो किन हुन्छ, मलाई थाहा छैन । 

शायद यो पहिलो वा दोस्रो कुराप्रति तपाईंहरूको व्यक्तिगत झुकावका कारणले पनि हुन सक्दछ– कम्तीमा मलाई त यस्तै लाग्छ । 

तर, केही मान्छेहरू भने आजकल कुनै पनि श्रेणीमा आउँदैनन् । उदाहरणका लागि मलाई नै हेर्नुहोस् न । आफ्नो ३० वर्षे उमेरमा मैले आजसम्म न त कुनै भूत देखेको छु, न त मलाई कुनै पूर्वाभास नै भएको छ । मैले कुनै भविष्यवाणी गर्ने खालको सपना पनि देखेको छैन ।

एकपल्ट म केही साथीहरूसँग लिफ्टमा थिएँ । उनीहरूले कसमै खाएर भने– लिफ्टमा हामीसँगै एउटा भूतको प्रतिछाया पनि थियो । तर, मैले त केही देखेकै थिइनँ । उनीहरूले दाबी गरेका थिए कि मेरै छेउमा श्वेत वस्त्र लगाएको एक महिलाको धमिलो आकृति थियो । कमसे कम मैले त कुनै आकृति देखेको थिइनँ । म र मेरा अन्य दुई साथी–हामी तीनै जना लिफ्टमै थियौँ । मेरा मित्रहरू त्यस्ता पनि थिएनन् जसले मलाई डर देखाएर बेवकुफ बनाउन झुट बोलेका हुन् । यो सारा घटनाक्रम असामान्य थियो तर पनि सत्य कुरा त यो हो कि मैले आजसम्म भूत देखेको छैन । 

तर एकपल्टको कुरा हो, मात्र एक पल्टको । एकपल्ट म अति नै डराएको छु, जब मलाई ऐठन भएको थियो । यो घटना भएको १० वर्षभन्दा बढी नै भइसकेको छ तर मैले यसको बारेमा कसैलाई पनि सुनाएको छैन । यो घटना सम्झिँदा पनि म झसंग हुन्छु । मलाई लाग्थ्यो कि सम्झिँदा मात्रै पनि त्यो घटना फेरि दोहोरिन सक्छ । त्यसैले म यतिका वर्ष चुपचाप बसेँ । तर, आज सबैले आ–आफ्ना डरलाग्दा अनुभव सुनाएका छन् र पाहुना हुनुको कारणले मैले पनि तपाईंहरूलाई त्यस्तै कुनै अनुभव सुनाउनु मेरो कर्तव्य बन्छ । सुन्नुस् म डराएको त्यो कथा ः

१९६० को दशक अन्त्यतिर विद्यार्थी आन्दोलन चरमोत्कर्षमा थियो । यो त्यही समय थियो, जतिबेला मैले विद्यालयको शिक्षा हासिल गरेको थिएँ । म ‘हिप्पी पिँढी’को हिस्सा थिएँ, त्यसैले विश्वविद्यालयमा भर्ना हुन अस्वीकार गरेँ । यसको साटो मैले जापानमा घुमीघुमी ठाउँठाउँका श्रमिकहरूलाई उपयुक्त हुने काम गरेँ । मलाई यस्तो महसुस भइसकेको थियो कि जीवन बाँच्नुको सही तरिका भनेको मेहनत मजदुरी गर्नु नै हो । हुनसक्छ तपाईं मलाई युवा र अधीर भन्नुहुन्छ । आज पछाडि फर्केर हेर्दा मलाई लाग्छ– म त्यो समय बिन्दास जीवन बाँचिरहेको थिएँ । यस्तो जीवन जिउने मेरो छनोट सही थियो वा गलत– मलाई थाहा छैन । तर, फेरि मलाई त्यस्तो मौका मिल्ने हो भने मैले त्यही जीवन छान्नेछु ।

पूरै देश घुम्न थालेको दुई वर्ष भइसकेको थियो । हिँउदको बेला थियो– मैले केही समय विद्यालयमा चौकिदारको काम गरेँ । यो विद्यालय निगाता क्षेत्रको एउटा सानो सहरमा थियो । लगातारको कामले म साह्रै थकित थिएँ । म केही आरामदायी कामको खोजीमा थिएँ । राति चौकिदारीको काममा खासै केही गर्नु पर्दैनथ्यो । दिउँसोको समयमा म स्कुलको पियनको कोठामा सुत्थेँ । रातिमा मेरो काम सामान्य थियो– केवल दुईपल्ट विद्यालयको चक्कर लगाएर के–कस्तो छ, हेर्नुपथ्र्यो । बाँकी समय म संगीत सुन्थेँ, पुस्तकालयमा गएर किताब पढ्थेँ, जिममा गएर एक्लै बास्केटबल पनि खेल्थेँ । कुनै विद्यालयमा पूरा रात बिताउने काम त्यस्तो नराम्रो होइन । तपाईंलाई लाग्छ– म डराएको थिएँ ? अहँ, बिल्कुलै थिइनँ । जब तपाईं १८ वा १९ वर्षको हुनुहुन्छ, तपाईंलाई कुनै कुराको केही परवाह हुँदैन । 

मलाई लाग्दैनथ्यो कि तपाईंहरूमध्ये कसैले रातमा चौकिदारको काम गर्नुभएको छ । त्यसैले मैले चौकिदारको कामकाजबारे भन्नुपर्छ । तपाईंले हेरचाह गर्दै रातमा दुई चक्कर लगाउनुपर्छ– ९ र ३ बजे । यही तपाईंको काम हुन्छ ।

जुन विद्यालयमा मैले जागिर खाएको थिएँ, त्यसको एउटा भवन तीनतले थियो । बीस वटा कोठा थिए । यो खासै ठूलो विद्यालय थिएन । नियमित कक्षाका अलावा संगीत, कला र विज्ञान प्रयोगशालाका लागि एउटा–एउटा कोठा थिए । त्यसबाहेक शिक्षकहरू बस्ने एउटा ठूलो कोठा थियो, प्रधानाध्यापकको अफिस कोठा थियो एउटा । कफी पिउने एउटा पसल, एउटा व्यायामशाला र एउटा नाट्यशाला पनि । राति यी सबैको चक्कर लगाउनु मेरो काम थियो ।

रातमा पहरेदारी गर्दै चक्कर लगाइरहँदा मैले चेकलिस्टमा चिन्ह लगाउँथें– हरेक कोठाको । मलाई लाग्छ– म ओछ्यानमा बसीबसी पनि चिन्ह लगाउन सक्छु । तर, त्यसो भन्दैमा मैले विद्यालयको चक्कर लगाउने कष्टबाट मुक्ति पनि त पाउँदिनथेँ । म त्यस्तो गैरजिम्मेवार थिइनँ । आखिरमा विद्यालयको चक्कर लगाउन त्यति समय लाग्ने पनि त होइन । यदि राति कतै चोरी भयो भने जिम्मेवारी पनि मेरै हुन्थ्यो ।

जेसुकै होस्, राति ९ र ३ बजे मैले पूरै विद्यालयको चक्कर लगाउँथेँ । मेरो बायाँ हातमा टर्च हुन्थ्यो, दायाँ हातमा एउटा लौरो र पुरानो तरवार । स्कुलमा हुँदा मैले तरवारबाजी सिकेको थिएँ । त्यसैले मैले कुनै आक्रमणकारीलाई सहजै भगाइदिन सक्छु भन्ने आत्मविश्वास थियो । यदि कोही आक्रमणकारी पेशेवर नभएर ऊसँग असली तरवार हुन्थ्यो भने पनि म डराउँदिनथेँ । तपाईंलाई थाहा छ नि, म त्यतिबेला युवा थिएँ । आजको समय हुन्थ्यो भने म कुलेलम ठोक्थें ।

जे होस्, यो घटना अक्टोबरको एउटा तुफानी रातमा घटेको थियो ।

मौसम एकदमै गर्मी थियो । साँझ पर्नेबित्तिकै लामखुट्टेको झुण्ड जम्मा भइसकेको थियो । मैले लामखुट्टे भगाउन थुप्रै धुप बालेँ । बाहिर तुफान आँधीहुरी थियो । स्विमिङ पुलको ढोका फुटेको थियो, तेज हावामा त्यसकै खटखट आवाज आइरहेको थियो । किला ठोकेर ढोका बनाइदिऊँ जस्तो पनि लाग्यो तर बाहिर चकमन्न अँध्यारो थियो । त्यसैले त्यो ढोका रातभर त्यसैगरी बजिरह्यो । 

त्यो रात ९ बजे पहरेदारी गर्दा सबै ठीकै थियो । मैले चेललिस्टका सबै बीस वटै चिजमा चिन्ह लगाएको थिएँ । सबै ढोकामा ताला झुन्डिएका थिए, सबै चिज आ–आफ्ना स्थानमा यथावत् थिए । कहीँ कतै पनि केही बिग्रेको थिएन । म पियनको कोठाका आएँ । ३ बजे उठ्नका लागि घडीमा अलार्म लगाएँ । ओछ्यानमा पल्टनेबित्तिकै म निदाएँ । 

३ बजे अलार्म बजेपछि म उठेँ । केही अनौठो लाग्यो । मैले तपाईंहरूलाई ठीकसँग बुझाउन सक्दिनँ तर मलाई केही फरक महसुस भइरहेको थियो । यस्तो लागिरहेको थियो कि मानौं कुनै चिजले ओछ्यानबाट उठ्ने मेरो प्रयासलाई थिचिरहेको थियो । सामान्यतया म ओछ्यानबाट उफ्रिँदै उठ्छु, त्यसैले मैले केही थाहा पाइनँ । म जोडले उठ्नुपर्ने भयो ।

म सुत्नुअघि स्विमिङ पुलको ढोका चर्को हावाका कारण बजिरहेको थियो तर अहिले केही भिन्न तरिकाले बजिरहेको लाग्यो । पक्कै केही न केही अनौठो थियो । बाहिर जान मन लागेन । तर, पनि मैले आफ्नो मन बनाएँ– जेसुकै होस् आफ्नो काम त गर्नैपर्छ । यदि तपाईं आफ्नो कर्तव्यबाट एकपटक विमुख हुनुभयो भने पटक–पटक हुनुहुन्छ । म यो झमेलामा पर्न चाहन्थिनँ । त्यसैले म टर्च र लौरो लिएर विद्यालयको चक्कर लगाउन निस्किएँ ।

यो वास्तवमै अनौठो रात थियो । रात छिप्पिँदै गइरहेको थियो, सँगै हावाको रफ्तार पनि बढ्दै थियो । मेरो शरीर चिलाउन थाल्यो । कुनै चिजमा एकाग्र हुन सकिनँ । पहिले व्यायमशाला, नाट्यशाला र स्विमिङ पुलको चक्कर लगाउने निर्णय गरेँ । त्यहाँ सबै ठीकठाक थियो । स्विमिङ पुलको फुटेको ढोका तुफानी हावामा यसरी बजिरहेको थियो कि मानौं त्यसलाई पागलपनले सताएको थियो । डरलाग्दो र अनौठो !

विद्यालय भवनभित्रको स्थिति सामान्य नै थियो । म हरेक स्थानमा नजर राख्दै बीसबँुदे चेकलिस्टमा चिन्ह लगाउँदै हिँडिरहेको थिएँ । तर, मलाई केही अनौठो लागिरहेको थियो । वास्तवमा अहिलेसम्म त्यस्तो केही भएकै थिएन, जसलाई अनौठो भन्न सकियोस् । शान्तिको सास फेरेर म पियनको कोठामा फर्किन लागेको थिएँ । चेकलिस्टमा केवल एउटा चिजमात्रै बाँकी थियो– विज्ञान प्रयोगशाला । यो प्रयोगशाला भवन पूर्वी भागको कफी पसलसँगै थियो । पियनको कोठा त्यहाँबाट ठीक विपरीत दिशामा थियो । यसको अर्थ– फर्किने बेला मलाई पहिलो तलाको लामो गल्ली पार गर्नुपथ्र्यो । त्यहाँ चुक घोप्टाएझैँ अँध्यारो थियो । आकाशमा जून उदाउँदा त्यो गल्लीमा पनि मधुर प्रकाश परिरहेको हुन्छ ।

अँध्यारो छिचोल्न टर्चको उज्यालो छरें र अघि बढेँ । मौसम विभागको पूर्वानुमानअनुसार यो क्षेत्रमा सुनामी आउने सम्भावना थियो । त्यसैले पनि जून उदाएको थिएन । बाहिर आकाशमा बादलको भीषण गडगडाहट थियो । जमिनमा तुफानी हावाले स्वर मच्चाइरहेको थियो ।

म बिहानीको अपेक्षा गर्दै अगाडि बढ्दै थिएँ । मेरो जुत्ताको सोलबाट त्यो सन्नाटामा अनौठो आवाज सुनिन्थ्यो । त्यो सोलको रंग कालो थियो, मलाई आज पनि सम्झना छ । 

विद्यालयको प्रवेशद्वार आधा गल्ली हिँडेपछि आउँथ्यो । म त्यहाँबाट आइरहँदा अँध्यारोमा मैले केही देखेँ । म नराम्ररी अत्ताल्लिएँ । मेरो निधारबाट पसिनाको धारा छुट्न थाल्यो । तरवारको बिँडलाई कसिलो गरी समातेँ र त्यतैतिर एकटक हेरिरहें । टर्चको उज्यालो जुत्ता राख्ने दराजसम्म पु¥याएँ ।

त्यहाँ मानव कदको ऐना थियो, जसमा मेरो प्रतिविम्ब देखिइरहेको थियो । अघिल्लो रात यहाँ कुनै ऐना देखेको थिइनँ । कसैले दिउँसो नै ऐना राखिदियो होला । हे भगवान् ! मेरो सातोपुत्लो उड्यो ।

ऐनामा मेरो अनुहार देखेर थोरै राहत महसुस भयो । तर म नराम्रोसँग डराएकोमा आफैंप्रति ग्लानि भयो । 

टर्च भुँइमा राखेर चुरोट सल्काएँ । एकदमै नियालेर त्यो ऐनामा आफ्नै अनुहार हेरें । बाहिर सडकबाट मधुरो प्रकाश झ्याल हँुदै ऐनामा परिरहेको थियो । मेरो पछाडि स्विमिङ पुलको ढोका अहिले पनि उही लयहीन तालमा बजिरहेको थियो । 

चुरोटको एक–दुई सर्काे तानेपछि मैले अनौठो कुरा देखेँ । ऐनामा देखिइरहेको मेरो प्रतिविम्ब वास्तवमा मेरो थिएन । बाहिरबाट बिल्कुलै मेरैजस्तै लागिरहेको थियो तर त्यो म थिइन । त्यो म त थिएँ तर अर्कै म थिएँ । कुनै दोस्रो म, जुन नहुनुपर्ने थियो । मलाई थाहा छैन, म तपाईंहरूलाई कसरी सम्झाऊँ । मलाई त्यतिबेला कस्तो अनुभव भइरहेको थियो, अहिले बुझाउनै सक्दिनँ ।

मैले बुझें– ऐनामा देखिएको प्रतिविम्बले मलाई घृणा गथ्र्यो । उसको घृणा समुद्रमा तैरिरहेको हिमखण्डजस्तो थियो । एउटा यस्तो घृणा, जसलाई कसैले मेटाउन सक्दैनथ्यो ।

म केहीबेर त्यसै उभिइरहेँ । मेरो चुरोट औँलाबाट फुस्केर भुँइमा झ¥यो । ऐनामा देखिएको चुरोट पनि भुँइमा झ¥यो । एक–अर्कालाई घुर्दै हामी त्यहाँ उभिइरह्यौँ । मलाई लाग्यो– कसैले मेरो हातखुट्टा बाँधिदिएको छ । म अलिकति पनि चल्न सकिरहेको थिइनँ । 

अन्ततः उसको हात हल्लियो । उसको दायाँ हातका औँलाले चिउँडो छोए र बिस्तारै कीराजस्तै उसका औँलाहरू उसकै अनुहारतर्फ बढे । अचानक मैले पनि महसुस गरेँ कि मेरा औँलाहरू पनि त्यस्तै हर्कत गर्दै थिए । ऐनामा रहेको व्यक्तिको प्रतिविम्बले मेरा हरेक कुरालाई कब्जा गरेको जस्तो लाग्थ्यो । 

भित्रबाटै आफ्नो सम्पूर्ण शक्ति एकत्रित गरी म बेस्सरी चिच्याएँ । आफूसँगै रहेको काठको तरवार उठाएर त्यो ऐनालाई बेस्सरी हिर्काएँ । मैले सिसा फुटेको आवाज सुनेँ । पछाडि नर्फकी म दौडिएर कोठातिर लागें । कोठा पुग्नेबित्तिकै मैले भित्रबाट ढोका लगाएँ र सिरकभित्र घुसेँ । मलाई एक्कासि त्यही चुरोटको चिन्ता लाग्यो, जुन मेरो हातबाट खसेको थियो । तर म त्यहाँ कुनै हालतमा जानेवाला थिइनँ । बाहिर तुफानी हावाले प्रचण्ड स्वर मच्चाइरहेको थियो । स्विमिङ पुलको ढोका बिहानसम्मै पनि उस्तै लयहीन बजिरहेको थियो । 

मलाई पूर्ण विश्वास छ– तपाईंहरूले मेरो कथाको अन्त्य थाहा पाउनुभयो । वास्तवमा त्यहाँ कहिल्यै कुनै ऐना नै थिएन ।

सूर्याेदय हुनुभन्दा पहिले नै सुनामीको कहर बन्द भइसकेको थियो । तुफानी हावा चल्न बन्द भएको थियो, बाहिर एउटा घमाइलो दिन उदाएको थियो । म विद्यालयको मूल ढोकामा गएँ । मेरो औँलाबाट खसेको चुरोट अहिले पनि त्यहीँ थियो । मेरो भाँचिएको तरवार पनि त्यहीँ थियो । तर, त्यहाँ कुनै ऐना थिएन । फुटेका काँचका टुक्रा पनि थिएनन् त्यहाँ । पछि सोधपुछ गर्दा थाहा भयो– त्यो ठाउँमा कहिल्यै कुनै ऐना लगाइएकै थिएन । 

मैले त्यहाँ जे देखेँ, त्यो भूत थिएन । त्यो त म नै थिएँ । म यो कुरालाई कहिल्यै बिर्सन सक्दिनँ कि त्यो रात म कति डराएको थिएँ । जब मलाई त्यो रातको याद आउँछ, मेरो मनमा यही विचार उत्पन्न हुन्छ– विश्वमा सबैभन्दा डरलाग्ने चिज हाम्रो आफ्नै रूप हो । तपाईंलाई के लाग्छ ? 

तपाईँलाई लाग्दो हो– मेरो घरमा एउटा पनि ऐना छैन त ! मेरो कुरामा विश्वास गर्नुस्– बिनाऐना दाह्री काट्न सिक्नु कुनै सहज काम थिएन । 

अनुवाद: उपेन्द्रराज पाण्डेय